Η εξέγερση του Απρίλη έθεσε επί τάπητος την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας

Η Εξέγερση του Απρίλη του 1876 αποτελεί την κορύφωση των απελευθερωτικών αγώνων των Βουλγάρων κατά της οθωμανικής κυριαρχίας.

Η εξέγερση ξεσπάει στις 20 Απριλίου (με το νέο ημερολόγιο στις 2 Μαΐου). Οργανώνεται από την Επαναστατική Επιτροπή του Γκιούργκεβο, που ιδρύθηκε στη Ρουμανία από τους Βουλγάρους επαναστάτες. Η επιτροπή αυτή συνεχίζει το έργο της Βουλγαρικής Επαναστατικής Κεντρικής Επιτροπής, που ιδρύθηκε από τον Βασίλ Λέφσκι – η πιο αξιοσημείωτη προσωπικότητα στο απελευθερωτικό κίνημα του βουλγαρικού λαού, ο οποίος σκοτώθηκε τρία χρόνια πριν από το ξέσπασμα της εξέγερσης.

Στην επιστημονική λογοτεχνία υπάρχουν μερικές θέσεις ως προς τους στόχους της εξέγερσης, διευκρινίζει σε συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο υφηγητής διδάκτορας Πλάμεν Μίτεφ, κοσμήτορας της Ιστορικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Σόφιας «Άγιος Κλήμης της Αχρίδας». Κεντρική θέση κατέχει η άποψη ότι οι λεγόμενοι απόστολοι της Επαναστατικής Επιτροπής του Γκιούργκεβο θέτουν τον στόχο να προετοιμάσουν μαζική εξέγερση, πιστεύοντας ότι στις συνθήκες της εμβάθυνσης της Ανατολικής Κρίσης μπορεί να επιτευχθεί η λύση του Βουλγαρικού Πολιτικού Ζητήματος.

"Ανάμεσα στους ερευνητές όμως υπάρχουν ορισμένες διαφορές για το αν οι Βούλγαροι επαναστάτες πίστευαν στην τελική επιτυχία της εξέγερσης. Είναι γνωστές διάφορες γραπτές μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες κάποιοι από τους αποστόλους θεωρούσαν ότι η δυνατότητα των Βουλγάρων μόνοι τους να κατορθώσουν να νικήσουν την Υψηλή Πύλη είναι ελάχιστη. Μάλλον είχαν την ιδέα, μέσω της εξέγερσης να επιστήσουν την προσοχή των Μεγάλων Δυνάμεων και να παροτρύνουν την Ευρώπη να παρέμβει στην επίλυση της μεγάλης Ανατολικής Κρίσης, στην οποία και το βουλγαρικό ζήτημα θα έβρισκε ικανοποιητική λύση", εξηγεί ο υφηγητής Μίτεφ.

"Το αρχικό σχέδιο των αποστόλων δεν καθορίζει ημερομηνία για έναρξη της εξέγερσης", συνεχίζει. "Οι απόστολοι της Επαναστατικής Επιτροπής του Γκιούργκεβο συζητούν μερικές δυνατές ημερομηνίες: 18η Απριλίου, 1η Μαΐου και 11 Μαΐου, δίνοντας τη δυνατότητα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εξέγερσης οι ίδιοι οι αρχηγοί των επαναστατικών περιοχών να αποφασίσουν ποια ημερομηνία όλοι θα είναι έτοιμοι δώσουν την αρχή της εξέγερσης. Οι απόστολοι όμως προβλέπουν και μια επιπρόσθετη δυνατότητα. Οι Βούλγαροι μετανάστες ξέρουν τα σχέδια του Βελιγραδίου να ξεκινήσει πολεμική επιχείρηση κατά της Τουρκίας για να υποστηρίξει την εξέγερση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη".

Ένα μέρος των συμμέτοχων στις συνεδριάσεις στο Γκιούργκεβο θεωρούν ότι θα ήταν καλά η βουλγαρική εξέγερση να συντονιστεί με την έναρξη της πολεμικής επιχείρησης της Σερβίας. Προδοσία όμως οδηγεί στο πρόωρο ξέσπασμα της εξέγερσης. Ο πόλεμος στη Σερβία και το Μαυροβούνιο αρχίζει τον Ιούνιο, δηλαδή δύο μήνες μετά την Εξέγερση του Απρίλη.

"Στην επιστημονική λογοτεχνία υπάρχει ακόμη μια άλλη υπόθεση, που πριν από χρόνια προωθήθηκε από τον καθηγητή Χρήστο Γκάντεφ και υποστηρίχθηκε από έναν από τους καλύτερους Αμερικανούς ερευνητές της βουλγαρικής ιστορίας, τον καθηγητή Φίλιπ Σάσκο", διευκρινίζει ο υφηγητής Μίτεφ. "Πρόκειται για την υπόθεση ότι οι τουρκικές αρχές προτιμούν η εξέγερση να ξεσπάσει πρόωρα για να τους είναι ευκολότερη η κατάπνιξή της. Η υπόθεση αυτή υποστηρίζεται από συγκεκριμένες μαρτυρίες, σύμφωνα με τις οποίες οι τουρκικές αρχές ήξεραν για την προετοιμασία εξέγερσης στα βουλγαρικά εδάφη και αντί να λάβουν μέτρα για την αποτροπή της, επέλεξαν να αντιδράσουν με διαφορετικό τρόπο.
Έστειλαν μικρή ομάδα ζαπτιέδων να συλάβουν τον απόστολο Τόντορ Καμπλέσκοφ, επειδή είχαν ενημερωθεί ότι ο ίδιος έχει τις αρμοδιότητες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης να ανακηρύξει πρόωρα την επανάσταση. Έτσι επέρχεται δυσαρμονία στην οργάνωση και οι επαναστατικές δυνάμεις καταστρέφονται εύκολα από τον βασιβουζούκο και τον τουρκικό στρατό".

Κατά τα σχέδια της Επαναστατικής Επιτροπής του Γκιούργκεβο, τα βουλγαρικά εδάφη διαιρούνται σε 4 επαναστατικές περιοχές - την περιοχή της πόλης Τίρνοβο, στην Κεντρική Βόρεια Βουλγαρία, του Σλίβεν, στη Νοτιοανατολική Βουλγαρία, της Βράτσα, στη Βορειοδυτική Βουλγαρία και του Πλόβντιφ, στη Κεντρική Νότια Βουλγαρία.

"Η καλύτερη προετοιμασία γίνεται στην 4η Επαναστατική Περιοχή με κέντρο την πόλη Παναγκιούριστε. Το γεγονός αυτό εξηγείται με την καλή δουλειά των αποστόλων εκεί, που κατορθώνουν να αποκαταστήσουν όλο το δίκτυο επαναστατικών επιτροπών που ίδρυσε νωρίτερα ο Βασίλ Λέβσκι. Γίνεται προετοιμασία του ανδρικού πληθυσμού, εκπονούνται συγκεκριμένα σχέδια για τις μελλοντικές πολεμικές επιχειρήσεις. Προετοιμάζονται αποθήκες με πολεμοφόδια και τρόφιμα. Χρησιμοποιούνται αποτελεσματικές μέθοδοι προπαγάνδας για κινητοποίηση του πληθυσμού της 4ης Επαναστατικής Επιτροπής, ανάμεσα στις οποίες και η φήμη ότι αν οι Βούλγαροι ξεσηκωθούν, η Ρωσία και η Σερβία θα τους υποστηρίξουν. Στην περιοχή αυτή πράγματι βλέπουμε εξέγερση σε χωριά και πόλεις, στην οποία συμμετέχει ενεργώς σχεδόν όλος ο ντόπιος βουλγαρικός πληθυσμός", λέει ο υφηγητής Μίτεφ.

"Δυστυχώς, λίγο πιο διαφορετική είναι η εικόνα στις άλλες επαναστατικές περιοχές. Στην 2η Περιοχή του Σλίβεν ήδη από την αρχή μεταξύ των αποστόλων ξεσπάνε διαμάχες ως προς την τακτική. Κάποιοι υπερασπίζουν τη θέση για μαζική εξέγερση στα χωριά, άλλοι είναι υπέρ της αποστολής αποσπασμάτων επαναστατών. Με αποσπάσματα επαναστατών εξελίσσεται και η εξέγερση στην 1η Περιοχή του Τίρνοβο. Στην 3η Επαναστατική Περιοχή οι απόστολοι δεν κατορθώνουν να συντονίσουν τις προσπάθειές τους με τους Βούλγαρους επαναστάτες-μετανάστες και όταν από εκεί περνάει το επαναστατικό σώμα του Χρήστο Μπότεφ, οι απόστολοι της Βράτσα δεν κατορθώνουν να το βοηθήσουν", αναφέρει ο ιστορικός.

Η εξέγερση που ξεσπάει πρόωρα, πνίγεται στο αίμα. Πάνω από 30 χιλιάδες Βούλγαροι σκοτώνονται. Διακεκριμένοι Ευρωπαίοι διανοούμενοι και πολιτικοί τάσσονται υπέρ της βουλγαρικής ιδέας.

"Το καλοκαίρι του 1876 η διεθνής απήχηση από τα γεγονότα στα βουλγαρικά εδάφη είναι τεράστια. Πρόκειται για συζητήσεις στα κοινοβούλια των διάφορων ευρωπαϊκών χωρών, δημοσιεύματα στον Τύπο, μαζικές συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια, στα οποία εκφράζεται η σύμπνοια των απλών ανθρώπων για τους Βουλγάρους και την εθνική τους ιδέα", λέει ο υφηγητής Πλάμεν Μίτεφ. "Βεβαίως, η εικόνα είναι διαφορετική στις διάφορες χώρες. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, ένας από τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης – Γουίλιαμ Γκλάντστοουν, γράφει έναν από τους δυνατότερους λιβέλους του κατά της πολιτικής υποστήριξης της Υψηλής Πύλης. Το ξακουστό φυλλάδιό του "Μαθήματα σφαγής" είναι πολύ δυνατό και βοηθάει την προβολή της βουλγαρικής ιδέας και την παρότρυνση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης να ασκήσει πιέσεις στις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων να παρέμβουν στην επίλυση του Ανατολικού Ζητήματος. Τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο η ευρωπαϊκή διπλωματία αναγκάζεται να καταδικάσει επισήμως τις ενέργειες των οθωμανικών αρχών. Έτσι σταδιακά οι Ευρωπαίοι πολιτικοί καταλήγουν στην ιδέα για τη σύγκληση της Διάσκεψης της Κωνσταντινούπολης, η οποία αποτελεί μια προσπάθεια για λύση της κρίσης με ειρηνικά μέσα".

Η Υψηλή Πύλη όμως αρνιέται να εφαρμόσει τις αποφάσεις της διάσκεψης. Έτσι, το 1877-78 ξεσπάει ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος, ο οποίος οδηγεί στην Απελευθέρωση της Βουλγαρίας.

Mετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Διαδώστε

Η εξέγερση του Απρίλη έθεσε επί τάπητος την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας

Περισσότερα στην κατηγορία

Ο Πέταρ Μπερόν για τα πρώτα βήματα της βουλγαρικής μετάβασης και της δημοκρατίας σήμερα

8η Νοεμβρίου – Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ

Επιστήμονες συζητούν την ιστορία και τις προοπτικές των Δυτικών Βουλγαρικών Περιχώρων

Γιορτάζουμε την Ημέρα του Άγιου Ανδρέα Πρωτόκλητου που θεωρούνταν προστάτης των αρχαίων Βουλγάρων