Τα συνεχώς αυξανόμενα χρέη της κρατικής επιχείρησης ηλεκτρισμού ύψους άνω του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ, το επικείμενο κλείσιμο του δεύτερου μεγαλύτερου στη Βαλκανική Χερσόνησο βουλγαρικού θερμοηλεκτρικού σταθμού, η επόμενη στη σειρά άρνηση των τραπεζών να χορηγήσουν δάνειο στην κρατική επιχείρηση Bulgargaz, η οποία κρατά το μονοπώλιο στις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία, οι αλλαγές στελεχών στα υψηλά κλιμάκια του κλάδου ηλεκτρικής ενέργειας στη Βουλγαρία. Αυτά είναι μόνο κάποια από τον χείμαρρο προβλημάτων που απειλούν να «σαρώσουν» όλο τον ενεργειακό κλάδο στη χώρα μας.

Είναι αλήθεια, ότι η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δεν έχει διακοπεί, προς το παρόν ρωσικό αέριο για τους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς και τους ξεχωριστούς καταναλωτές ακόμη μεταφέρεται στους αγωγούς. Όλο το σύστημα όμως βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Δεν είναι τυχαίο που ένα από τα πρώτα μέτρα της νέας υπουργού Ενέργειας Τεμενούζκα Πετκόβα ήταν να γίνει επείγουσα και πλήρης επιθεώρηση του ενεργειακού κλάδου, η οποία να διαπιστώσει το χρηματικό έλλειμμα και να δείξει πώς να ξεπεραστεί.

Ειδικοί και αναλυτές στον ενεργειακό τομέα αναφέρουν στις εκθέσεις τους τρεις βασικούς λόγους για την κρίση, στην οποία βρίσκεται η βουλγαρική ενέργεια. Στην πρώτη θέση θέτουν την ανακόλουθη και λαϊκιστική πολιτική των περισσότερων κυβερνήσεων κατά τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι βουλγαρικές κυβερνήσεις συνεπώς και σε αντίφαση με κάθε οικονομική λογική απέρριπταν, μπλόκαραν ή σαμπόταραν τις αποφάσεις της δήθεν ανεξάρτητης κρατικής ρυθμιστικής αρχής στον ενεργειακό τομέα, η οποία επιμένει για τέτοιο επίπεδο των τιμών της ενέργειας για τους τελικούς καταναλωτές, που να επιτρέπει τόσο στους ηλεκτρικούς σταθμούς, όσο στις επιχειρήσεις διανομής ηλεκτρικού ρεύματος να λειτουργούν ομαλά, να κάνουν επενδύσεις, να βελτιώνουν την ποιότητα της παραγωγής και της διανομής.

Ο δεύτερος βασικός λόγος για την κρίση στη βουλγαρική ενέργεια είναι η μη επαγγελματική διοίκηση και οι λάθος αποφάσεις στις περισσότερες εταιρείες και επιχειρήσεις που παραμένουν κρατικές. Πρόκειται για πολιτικούς διορισμούς σε ηγετικές θέσεις, αποφάσεις προς όφελος ορισμένων πολιτικών κομμάτων και επιχειρηματικών κύκλων και για τεράστιες οικονομικές καταχρήσεις.

Ο τρίτος και ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας, που βρίσκεται στη βάση των τωρινών προβλημάτων στον ενεργειακό κλάδο, είναι οι τιμές της ενέργειας, οι οποίες δεν επιτρέπουν στους παραγωγούς και τους εμπόρους στον κλάδο να λειτουργούν ομαλά, να αποφέρουν επαρκή κέρδη, για να είναι σε θέση να αναπτύσσονται επιτυχώς και να προσφέρουν ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες.

Την 1^η Ιανουαρίου του 2014 το ηλεκτρικό ρεύμα στη Βουλγαρία είναι κατά 45% φθηνότερο από το μέσο όρο της ΕΕ. Σε σύγκριση με τη Γερμανία, οι τιμές στη χώρα μας είναι 3 φορές χαμηλότερες, και σε σύγκριση με τη Δανία – γύρω στις τέσσερις φορές. Μ’ αυτά τα δεδομένα διαμορφώνονται μη ρεαλιστικές προσδοκίες της κοινωνίας για μόνιμη διατήρηση των χαμηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό είναι ένα από τα πορίσματα στην ανάλυση των εμπειρογνωμόνων του Εργαστηρίου Διαχείρισης Κινδύνου στο Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό Ιβάν Κόστοφ.

Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Βουλγαρία είναι ανάμεσα στις 11 χώρες στην ΕΕ, που έχουν «έλλειμμα» στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και πρέπει να λάβουν τα σχετικά μέτρα. «Έλλειμμα» στη συγκεκριμένη περίπτωση σημαίνει ότι η τιμή δεν καλύπτει τα πραγματικά έξοδα των επιχειρήσεων ηλεκτρισμού. Οι Βρυξέλλες συνιστούν στα 11 κράτη να λύσουν το πρόβλημα μέσω επιβολής και αύξησης των τιμών και των τελών σε συνδυασμό με αύξηση των επιδομάτων θέρμανσης για τους φτωχότερους. Στην κατηγορία των φτωχότερων σε κάθε χώρα όμως βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Τέτοια είναι και η περίπτωση της Βουλγαρίας και προς το παρόν τα προβλήματα στον ενεργειακό κλάδο της χώρας μας φαίνονται άλυτα.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα