Η υφηγήτρια Βίχρα Μπάεβα από το Ινστιτούτο Εθνολογίας και Фολκλόρ με Εθνογραφικό μουσείο στην Ακαδημία Επιστημών Βουλγαρίας μιλά για τα βασικά σημεία της εορτής του Πάσχα στην χώρα μας και για τον συμβολισμό της γιορτής, ο οποίος παραμένει επίκαιρος μέχρι σήμερα.

Η εορτή της Αναστάσεως του Ιησού είναι η πιο τιμούμενη και αγαπημένη ημέρα του φολκλορικού ημερολόγιου. Ο συμβολισμός της συνδέεται με την νίκη της ζωής ενάντια στον θάνατο, τον αποχωρισμό με το παλιό και την ελπίδα για ένα ευτυχισμένο μέλλον. Η γιορτή, αν και κινητή, συμπίπτει πάντα με την έναρξη της άνοιξης, με την αναγέννηση της ζωής της μετά τον μακρύ χειμώνα. Όλοι περιμένουν την Ανάσταση με λαχτάρα. Με τον ερχομό της ολοκληρώνεται η μεγαλύτερη νηστεία του έτους και αρχίζει η γιορτή με τις επισκέψεις σε συγγενείς και φίλους, τους χορούς και την λαϊκή διασκέδαση.

Εμβληματικά για την γιορτή είναι τα βαμμένα αυγά και ιδιαίτερα τα κόκκινα. Τα αυγά είναι η πρώτη λιπαρή τροφή με την οποία, σύμφωνα με την παράδοση, τελειώνει η μεγάλη νηστεία. Στον χριστιανισμό το αυγό θεωρείται σύμβολο του τάφου του Χριστού, τον οποίο οι πιστοί βρίσκουν άδειο μετά την Ανάσταση και σαν σύμβολο της αιώνιας ζωής και την πνευματικής σωτηρίας.

Το αυγό έχει σημαντικό χαρακτήρα στην παράδοση - συνδέεται με τον ήλιο, με την ζωή και την ευφορία, προστατεύει από τις δυνάμεις του κακού, θεραπεύει και χαλά τα μάγια. Το κόκκινο χρώμα, το οποίο οι θεολόγοι ερμηνεύουν σαν το αίμα που έχυσε ο Ιησούς Χριστός, στην παραδοσιακή κουλτούρα συμβολίζει την ζωή, την ενέργεια, την ζωοφόρο δύναμη, είναι το χρώμα που διώχνει ότι κακό και επικίνδυνο.

Το βάψιμο των αυγών είναι διαδεδομένο σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο, αν και στην πορεία του χρόνου στην Δυτική Ευρώπη αντικαταστήθηκε από τα σοκολατένια ή πλαστικά αυγά που είναι γεμάτα με καραμέλες ή διάφορα άλλα καλούδια. Οι βαλκανικοί και σλαβικοί λαοί εξακολουθούν να τηρούν την παράδοση της βαφής των αυγών, παράδοση η οποία συχνά εξελίσσεται σε αληθινή τέχνη. Τα καλλιτεχνικά ζωγραφισμένα αυγά, τα οποία οι κοπέλες και τα κορίτσια φιλοτεχνούν για τους πιο αγαπημένους τους ανθρώπους, είναι ένας συνδυασμός όμορφων και περιπλεγμένων σχημάτων και χρωματισμών. Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν, ότι μπορούν να θεωρηθούν σαν ένας ιδιόμορφος κώδικας ο οποίος περιέχει αρχαίες γνώσεις για τον κόσμο.

Άλλα τυπικά εορταστικά φαγητά είναι τα τελετουργικά ψωμιά, στολισμένα με βαμμένα αυγά, τα οποία στο διάστημα του 20^ου αιώνα παραγκωνίστηκαν από τα, δυτικής προέλευσης, τσουρέκια, καθώς και το παραδοσιακό ψητό αρνί και το ντρομπ σαρμά, φαγητό μαγειρεμένο με ρύζι και εντόσθια.

Και σήμερα χιλιάδες πιστοί Βούλγαροι καταφτάνουν στους ναούς για να παρακολουθήσουν την λειτουργία της Αναστάσεως και να μεταφέρουν στα σπίτια τους το "Φως το αληθινό", το οποίο μεταφέρεται από τον Άγιο Τάφο στην Ιερουσαλήμ. Ακόμα και σήμερα διατηρείται η παράδοση των επισκέψεων σε σπίτια συγγενών και φίλων, το χάρισμα βαμμένων αυγών και τσουρεκιών. Παντού ηχεί ο χαρμόσυνος χαιρετισμός: "Χριστός Ανέστη!" και ακολουθεί η απάντηση την οποία επιτάσσει η παράδοση "Αληθώς Ανέστη!"

Στο παρελθόν ένα από τα αναπόσπαστα στοιχεία της γιορτής ήταν οι πασχαλινές κούνιες, οι οποίες είχαν ιδιαίτερη σημασία για τους νέους οι οποίοι σκόπευαν να δημιουργήσουν οικογένεια. Κάθε νέος προσπαθούσε να κουνήσει την διαλεχτή του και με τον τρόπο αυτό να της δείξει τα αισθήματά του, ενώ τα υπόλοιπα ζευγάρια τραγουδούσαν πειρακτικά τραγούδια για τους ερωτευμένους. Πιστεύονταν ότι το τελετουργικό κούνημα προστάτευε από την απαγωγή της νέας από τους δράκους, τις νεράιδες και τις ασθένειες και για τον λόγο αυτό ανέβαιναν στις κούνιες και νέες σύζυγοι και παιδιά. Χαρακτηριστικός ήταν και ο πασχαλινός χορός, ο οποίος χορεύονταν από νέους και γέρους στην πλατεία του χωριού. Όλοι φορούσαν τα καινούργια τους ρούχα και οι κοπέλες έβαζαν τα καλύτερά τους φορέματα, τα οποία είχαν κατασκευάσει μόνες τους, για να δείξουν, εκτός από την ομορφιά, τις ικανότητες τους.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης