Ο αγώνας κατά της διαφθοράς είναι πρόβλημα που συχνά προκαλεί το ενδιαφέρον των ερευνητών. Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία στη Βουλγαρία εκπονήθηκε "Δείκτης του εθνικού συστήματος εντιμότητας" που παρουσιάστηκε από τον σύνδεσμο "Διαφάνεια χωρίς σύνορα". Το 2011 ο οργανισμός Διεθνής Διαφάνεια εκτίμησε τα εθνικά συστήματα ακεριαότητας σε πάνω από 25 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Βουλγαρίας. Πρόκειται για όλες τις δομές των κρατικών θεσμών και βασικούς παίκτες – τις επιχειρήσεις, τα πολιτικά κόμματα, τα ΜΜΕ, την Κοινωνία των Πολιτών, που χτίζουν τα συστήματα διαφάνειας. Τα πορίσματα είναι ότι για να υπάρχει σταθερό σύστημα διαφανών θεσμών με σταθερές σχέσεις μεταξύ τους, είναι απαραίτητοι η σχετική ικανότητα, επαρκής ανεξαρτησία και μηχανισμοί διακυβέρνησης σε κάθε τομέα.

"Πολλοί από τους βουλγαρικούς θεσμούς που τότε εκτιμήσαμε, δυστυχώς καταγράφουν χαμηλά αποτελέσματα, κυρίως ως προς τον ρόλο τους στο σύστημα ακεραιότητας", σχολιάζει η διδάκτορας Λίνκα Τόνεβα, συντονίστρια του συνδέσμου "Διαφάνεια χωρίς σύνορα", που είναι ο βουλγαρικός εκπρόσωπος της Διεθνούς Διαφάνειας. "Έχουν ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και θεσπισμένη από τον νόμο ανεξαρτησία να ασκούν τις λειτουργίες τους. Βλέποντας, όμως, τον ρόλο τους στο τοπικό σύστημα και στο εθνικό σύστημα ακεραιότητας, διαπιστώνουμε ότι δεν κατορθώνουν να είναι εγγύηση αποτελεσματικής λειτουργίας των μηχανισμών που προορίζονται να εκτελούν. Για παράδειγμα, όσον αφορά την Αστυνομία – λείπει αποτελεσματική έρευνα και αποκάλυψη εγκλημάτων και καταχρήσεων διαφθοράς. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις - λείπει ο αποτελεσματικός ρόλος τους στην προώθηση πολιτικής κατά της διαφθοράς, καθώς και υποστήριξη για την Κοινωνία των Πολιτών στις προσπάθειές της να προωθήσει σταθερή πολιτική μεταρρυθμίσεων".

Με πρωτοβουλία του συνδέσμου "Διαφάνεια χωρίς σύνορα" εκπονείται η πρώτη του είδους της συγκριτική κατάταξη των βασικών θεσμών της τοπικής αυτοδιοίκησης και των κοινωνικών παικτών που χτίζουν το σύστημα έντιμης και υπεύθυνης τοπικής διακυβέρνησης. Ο δείκτης παρουσιάζει συγκριτική εικόνα της ικανότητας καταπολέμησης της διαφθοράς, του ρόλου και της σημασίας του Δημοτικού Συμβουλίου, του δημάρχου, της δημοτικής διοίκησης, των πολιτικών κομμάτων, των οργάνων της δικαστικής εξουσίας, της Αστυνομίας, των επιχειρήσεων, των ΜΜΕ και της Κοινωνίας των Πολιτών.

Οι συντελεστές, με βάση τους οποίους εκπονήθηκε ο Δείκτης του εθνικού συστήματος ακεραιότητας είναι ικανότητα, ρόλος και διακυβέρνηση. Ο ρόλος καθορίζει τη θέση ανάλογα με τις αρμοδιότητές του ανάμεσα στα άλλα όργανα, όταν πρόκειται για κρατικό όργανο. Η ικανότητα ανταποκρίνεται στις παρούσες δυνατότητες – οικονομικούς, διοικητικούς και ανθρώπινους πόρους. Όσον αφορά τη διακυβέρνηση, συμπεριλαμβάνεται και υποκειμενικό στοιχείο που δείχνει πώς διακυβερνιέται το σύστημα – με την παρουσία ή την απουσία: καλής θέλησης, προσπαθειών και πραγματισμού. Οι δείκτες, μέσω των οποίων συγκεντρώθηκαν και συνοψίστηκαν οι πληροφορίες είναι 169 και 27 ομάδες του συνδέσμου "Διαφάνεια χωρίς σύνορα" συμμετείχαν στην έρευνα. Την πρώτη θέση κατέχουν η Σόφια και το Μπουργκάς και στο βάθος της κατάταξης είναι το Βίντιν, η Βάρνα και το Χάσκοβο.

"Η Σόφια και το Μπουργκάς είναι οι πόλεις με τα πιο διαφανή όργανα τοπικής αυτοδιοίκησης", συνεχίζει η Λίνκα Τόνεβα. "Η Σόφια είναι πρωτεύουσα και δύσκολα μπορεί να συγκριθεί με άλλες πόλεις, αλλά κατέχει τα πρωτεία μαζί με το Μπουργκάς κυρίως λόγω των καθιερωμένων καλών πρακτικών μεταξύ του δημαρχικού θεσμού και των άλλων πυλώνων του συστήματος ακεραιότητας που είναι το Δημοτικό Συμβούλιο, η Κοινωνία των πολιτών και οι επιχειρήσεις. Η καλή δουλειά του Συνηγόρου του πολίτη της Σόφιας αποτελεί άλλο έναν παράγοντα για τα αποτελέσματα της πόλης. Για την πρωτεύουσα όχι τόσο καλά εκτιμούνται τα όργανα του Υπουργείου Εσωτερικών, οι πολιτικοί σχηματισμοί και τα ΜΜΕ. Στη Σόφια χαμηλή είναι και η συμβολή στο σύστημα εντιμότητας της Εισαγγελίας και των δικαστηρίων. Δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή στα ίδια τα συστήματα εντιμότητας. Γιατί κατά τα τελευταία 25 χρόνια έχει αποτελεσματικές πρακτικές σε πολλές βουλγαρικές πόλεις που πρέπει να ενθαρρυνθούν".

Εκπληκτικά χαμηλό συνολικό αποτέλεσμα καταγράφει η Βάρνα, κατέχοντας την προτελευταία θέση στην κατάταξη, ακολουθούμενη μόνο από το Χάσκοβο. Την ευθύνη έχει μόνο το Δημοτικό Συμβούλιο της παραθαλάσσιας πρωτεύουσάς μας κατά τη διάρκεια της θητείας 2011-2915, θεωρούν οι εκπρόσωποι της Διαφάνειας χωρίς σύνορα. Ο λόγος είναι στη σχεδόν πλήρη αδιαφάνεια της εργασίας του, στις πιέσεις από πλευράς εξωτερικών παραγόντων κ. ά. Οι άλλοι "υπαίτιοι" για την κατάσταση της πόλης είναι τα κόμματα – λείπουν στοιχεία για τη χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών, για τους κανόνες εκλογής υποψηφίων κλπ.

"Ο δείκτης θα δημιουργήσει βάση για ανταλλαγή καλών πρακτικών και ανάπτυξη ικανοτήτων σε όλους τους συμμετέχοντες στην πολιτική διαδικασία, την Κοινωνία των Πολιτών και τις επιχειρήσεις σε τοπικό επίπεδο στις βουλγαρικές πόλεις και περιοχές», είναι πεπεισμένοι από τον Σύνδεσμο «Διαφάνεια χωρίς σύνορα».

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα