Η Ελιζαμπέτ Κόστοβα εξερευνά τα κακά σημάδια του παρελθόντος που αφήνουν σκιές στην ιστορία μας, για να απεικονίσει το άταφο παρελθόν. Στο νέο της μυθιστόρημα αποκαλύπτει όχι μόνο τις διαστάσεις του Κακού, αλλά και το πώς μπορεί να ξεπεραστεί μέσα από τη δύναμη του θάρρους, της ευγένειας και της συμπόνιας.

Πριν οκτώ χρόνια η συγγραφέας είδε στο όνειρό της μια νεαρή Αμερικανίδα που ήρθε στη Βουλγαρία και μόνο σε μια ώρα παραμονής στη χώρα μας έπρεπε να βοηθήσει ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που αντιμετωπίζει πρόβλημα. Στα χέρια της βρέθηκε μια τσάντα και η τεφροδόχος που βρήκε μέσα  θα την αναγκάσει να ακολουθήσει τα ίχνη ενός αγνώστου.

Αυτή την ιστορία η Ελιζαμπέτ Κόστοβα θα διηγείται στο μυθιστόρημα της «Γη των Σκιών» - το ονειρεμένο μυθιστόρημα για τη Βουλγαρία με κύριο χαρακτήρα βιολιστή, η ζωή του οποίου υπενθυμίζει τη μοίρα του Σάσο Σλαντούρα, που σκοτώθηκαν στο κομμουνιστικό στρατόπεδο θανάτου στο Λόβετς. Σε αντίθεση με εκείνον, που επιβιώνει μόνο λίγες μέρες στο στρατόπεδο, ο κύριος χαρακτήρας του μυθιστορήματος έχει μακρά ζωή. «Και το ερώτημα, στο οποίο έπρεπε να απαντήσω, ενώ δημιουργούσα τον χαρακτήρα, ήταν πώς μπορείς να επεξεργαστείς τα συμβαίνοντα στο μυαλό σου», αναρωτιέται η συγγραφέας σήμερα. Η ίδια δεν ήξερε εκ τον προτέρων την ιστορία του μουσικού και έμαθε για το τραγικό του θάνατο μετά την ολοκλήρωση του βιβλίου. Και οι ασυνείδητες δυνάμεις παρενέβησαν και πάλι όταν βρέθηκε μπροστά στη μνημειακή του πλάκα στο Πλόβντιβ.

Ο κύριος χαρακτήρας μου πεθαίνει το 2006 σε ηλικία 91 ετών» – αρχίζει η αφήγησή της η Ελιζαμπέτ Κόστοβα, η οποία πρόσφατα παρουσίασε το τρίτο της μυθιστόρημα στους βουλγάρους αναγνώστες - «Σκεφτόμουν τη γενιά του και τι είναι για τους ανθρώπους σαν αυτόν - αφιερωμένους στην τέχνη, διανοούμενους, να αντιμετωπίσουν την πολιτική μηχανή, παρόλο που ήταν απολιτικοί άνθρωποι. Και ενώ έγραφα το βιβλίο, είχα την απροσδόκητη ευκαιρία να επισκεφθώ ένα στρατόπεδο εργασίας, αφού τα περισσότερα είναι κλειστά και δεν είναι προσιτά για επίσκεψη και μερικά ακόμα δε έγιναν μνημεία. Όταν βρήκα ένα τέτοιο, για μένα ήταν συγκινητικό, αλλά και ταυτόχρονα αισθανόμουν ότι είναι άδειος χώρος - σαν να εξαφανίστηκε το νόημα του μέρους αυτού. Κατά τη γνώμη μου, οι ιστορίες βοηθούν οι άδειοι χώροι να αποκαταστήσουν το νόημά τους. Και συνειδητοποίησα ότι θέλω να γυρίσω τον χαρακτήρα μου πίσω σ’ αυτό το σημείο. Φυσικά, ήταν ένα τρομακτικό, τεράστιο έργο, που ξεκινούσα και τώρα μπορώ να το πω – άκουσα πολλές από τις ιστορίες τέτοιων ανθρώπων-θυμάτων, που επιβιώσαν και τους έχω μεγάλο σεβασμό. Έμαθα πολλά για την ιστορία, για τη ζωή των ανθρώπων στους χώρους αυτούς και προσπάθησα να βρω τη θέση τους στο πλαίσιο της αγάπης μου για τη Βουλγαρία, τη δεύτερη χώρα μου, και να το κάνω, εκτιμώντας τους ανθρώπους αυτούς και τη ζωή τους.»

Ενώ γράφει το μυθιστόρημά της, η Ελιζαμπέτ Κόστοβα ξαναδιαβάζει τις ιστορίες των επιζώντων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βουλγαρία, που βρίσκουν θέση και στο βιβλίο «Φωνές από το ГУЛАГ» του Τσβετάν Τόντοροφ. Μάλιστα η ίδια σκοπεύει να στείλει το έτοιμο χειρόγραφό της στον μεγάλο βούλγαρο-γαλλικό φιλόσοφο, αλλά ο ίδιος απεβίωσε 45 ημέρες πριν κυκλοφορήσει το μυθιστόρημα, που προκάλεσε βαθιά θλίψη στη συγγραφέα.

«Ενημερώθηκα για τα εγκλήματα του κομμουνισμού και τα βάσανα που πέρασαν οι άνθρωποι, από τους ίδιους επιζώντες, είχα διαβάσει και ιστορικά βιβλία», αναφέρει η συγγραφέας. «Ήταν πολύ δύσκολο και οδυνηρό για μένα να γράψω για όλα αυτά και γι’ αυτό το λόγο σκόπιμα έκανα το μυθιστόρημα για το φως και τη σκιά. Επειδή είναι προφανές ότι, η ζωή των ανθρώπων συνεχίζεται. Κατά κάποιον τρόπο το βιβλίο μου είναι για τη μνήμη, τον πόνο, αλλά και για τη χαρά της επιβίωσης.»

Η παγκοσμίως γνωστή Ελιζαμπέτ Κόστοβα, τα μυθιστορήματα της οποίας «Ο ιστορικός» και «Κλέφτες κύκνων» είναι εδώ και καιρό μπεστ σέλερ, ενώ η«Γη των σκιών» κερδίζει όλο και περισσότερους αναγνώστες σε όλο τον κόσμο και όλο και περισσότερους περίεργους να ταξιδέψουν στη Βουλγαρία, ήδη γράφει το τέταρτο βιβλίο της. Και σ’ αυτό η παντρεμένη με Βούλγαρο αμερικανίδα συγγραφέας θα συμπεριλάβει τα υποχρεωτικά για τα μυθιστορήματά της στοιχεία - τα βουλγαρικά ονόματα των τριών παιδιών της και τη βουλγαρική υπόθεση.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα