Η Γιορτή των Θεοφανίων είναι μια από τις πιο τιμούμενες χριστιανικές γιορτές στη Βουλγαρία. Την ημέρα των Θεοφανίων, μετά τον αγιασμό των υδάτων, αγιάζονται οι στρατιωτικές δυνάμεις και οι σημαίες των στρατιωτικών τμημάτων.

Πρώτη φορά ο αγιασμός των ΕΔ πραγματοποιήθηκε το 917, πριν τη μάχη του Αχελόι, όταν ο τσάρος Συμεών ο Μεγαλοπρεπής νίκησε τα βυζαντινά στρατεύματα. Μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας, από την οθωμανική αυτοκρατορία, στα τέλη του 19ου αιώνα, ο αγιασμός επαναλαμβάνεται και εξακολουθεί έως το 1946. Από το 1993 επανέρχεται.

Σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία, η ημέρα των Θεοφανίων σημαίνει το τέλος των πόνων της γέννας της Παναγίας, οι οποίοι άρχισαν στις 20 Δεκεμβρίου, την ημέρα της γιορτής του αγίου Ιγνατίου. Η γιορτή συνδέεται με παλιές ειδωλολατρικές τελετές για την ευφορία και την υγεία. Η παράδοση υποστηρίζει οτι τη νύχτα της παραμονής τα νερά σταματούν να κυλούν, για να καθαριστούν και να αποκτήσουν ισχυρή θεραπευτική δύναμη. Με την πάροδο του χρόνου οι τελετές αυτές αφομοιώθηκαν από τη χριστιανική θρησκεία και μετατράπηκαν σε αυτό που σήμερα είναι ο αγιασμός των υδάτων από την εκκλησία.

"Ατός είναι ο Μεγάλος αγιασμός ή αλλιώς ο αγιασμός του Ιορδάνη, ο οποίος πραγματοποιείται μόνο δυο φορές το χρόνο - την 5 και 6 Ιανουαρίου", εξηγεί ο ιερέας Κλήμεντ Χαριζάνοφ που λειτουργεί στον ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στη Σόφια. "Ο αγιασμός συμβολίζει τη βάπτιση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Οι χριστιανοί σέβονται και τιμούν τον αγιασμό, τον οποίο θεωρούν σαν το μεγαλύτερο όπλο της χριστιανοσύνης στον αγώνα κατά των δυνάμεων του κακού. Για το λόγο αυτό πρέπει ο κάθε χριστιανός να έχει στο σπίτι του ενα μπουκαλάκι με αγιασμό και όταν δεν αισθάνεται καλά να ραντίζει το σώμα του ή να πίνει μερικές γουλιές".

Σύμφωνα με τον ιερέα Χαριζάνοφ, η βάπτιση αρχίζει να εφαρμόζεται από τον άγιο Ιωάννη του Πρόδρομο, ο οποίος κήρυττε τον ερχομό του Σωτήρα και βάπτιζε όσους κατέφευγαν σ’ αυτόν για να εξομολογηθούν τις αμαρτίες τους. Σύμφωνα με αποδείξεις των ευαγγελιστών, εκτός του απλού λαού, στον άγιο κατέφευγαν και πολλοί Φαρισαίοι και άλλοι αξιωματούχοι της εποχής οι οποίοι εξομολογούνταν και ζητούσαν από τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο να τους συγχωρήσει τις αμαρτίες τους και να τους βαπτίσει στα νερά του ποταμού Ιορδάνη. Οι βαπτίσεις του άγιου Ιωάννη του Πρόδρομου διαφέρουν από τη σημερινή βάπτιση της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας, με την οποία ο βαπτιζόμενος καθαρίζεται από το προπατορικό αμάρτημα και όλες τις αμαρτίες που έχει κάνει, σε περίπτωση που βαπτιστεί σε μεγάλη ηλικία.

© Φωτογραφία: BGNES

"Η βάπτιση είναι, επίσης, σύμβολο της ταφής και ανάστασης του Κυρίου", λέει ο πατήρ Κλήμεντ. "Όπως ο Χριστός έμεινε τρεις μέρες στο τάφο και αναστήθηκε, έτσι και όσοι βαπτίζονται βυθίζονται τρεις φορές στο νερό της κολυμπήθρας και τρεις φορές βγαίνουν. Στην ελληνική γλώσσα η λέξη βάπτιση έρχεται από τη λέξη βύθιση, ενώ στη σλαβική από τη λέξη σταυρός. Ο Κύριος υμών Ιησούς Χριστός πήγε να βαπτιστεί από τον Ιωάννη το Βαπτιστή, ταυτιζόμενος, με τον τρόπο αυτό, με όλους τους ανθρώπους. Δέχτηκε τις αμαρτίες όλης της ανθρωπότητας, για να μπορέσει, τρία χρόνια αργότερα, να τις καρφώσει στο σταυρό, να αναστηθεί και, με τον τρόπο αυτό, να απελευθερώσει τους πάντες από τις αμαρτίες τους".

Οι παλιοί πιστεύουν οτι την παραμονή των Θεοφανίων οι ουρανοί ανοίγουν και ο Θεός ακούει τις προσευχές όλων όσων έχουν την ευτυχία να δουν το θαύμα αυτό. Το πρωί όλοι πηγαίνουν στην εκκλησία και μετά τη θριαμβευτική λειτουργία ακολουθούν τον ιερέα μέχρι την κοντινή πηγή ή λίμνη. Ο ιερέας αγιάζει τα νερά, ρίχνοντας σ’ αυτά το σταυρό, ενώ οι άντρες και οι νέοι πηδούν μέσα για να τον βγάλουν και να του τον επιστρέψουν. Σύμφωνα με την παράδοση, αν ο καιρός είναι κρύος και ο σταυρός παγώσει στο νερό, η χρονιά θα είναι καλή και οι χριστιανοί θα έχουν καλή υγεία.

"Ο αγιασμός των υδάτων γίνεται με τη βύθιση, βάπτιση, του σταυρού στο νερό, σημάδι της νίκης του Χριστού πάνω στο θάνατο", λέει ο ιερέας Χαριζάνοφ. "Ο σταυρός είναι το σύμβολο της χριστιανικής εκκλησίας και όταν βυθιστεί στο νερό, θεωρείται, οτι το αγιάζει. Το μυστήριο γίνεται με την ανάγνωση της ειδικής, για το σκοπό αυτό, λειτουργίας. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί πρέπει να σέβονται το έθιμο αυτό και να μην αναζητούν σ’ αυτό θέαμα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε οτι με την βάπτιση του σταυρού αγιάζονται τα νερά όλης της γης". 

Κείμενο: Σταύρος Βανιώτης