Ορθόδοξο ημερολόγιο - Η κοίμηση του αγίου Κωνσταντίνου-Κύριλλου του Φιλοσόφου

Στις 14 Φεβρουαρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία της Βουλγαρίας τιμά την μνήμη του αγίου Κωνσταντίνου-Κύριλλου του Φιλοσόφου († 869), ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Μεθόδιο δημιούργησε το αρχαιότερο σλαβικό γραφικό σύστημα, το λεγόμενο γλαγολιτικό αλφάβητο . Η ονομασία του προέρχεται από την λέξη "γκλαγκόλιτσα" (που σημαίνει "λέξη") και που στα σύγχρονα Βουλγαρικά σημαίνει "ρήμα".
Το αλφάβητο κείται στη βάση της βουλγαρικής λογοτεχνικής γλώσσας. Μας εντυπωσιάζει η βιογραφ ία του αγίου Κωνσταντίνο υ. Ήταν ο μικρότερος από τα επτά παιδιά του στρατιωτικού διοικητού Λέοντος. Γεννήθηκ ε στην Θεσσαλονίκη και είχε μεγάλη επιμέλεια στα γράμματα. Παιδί ακόμη, είχε διαβάσει τα έργα του α γίου Γρηγορίου του Θεολόγου και είχε γράψει ύμνο προς τιμήν του.

Τα χαρίσματά του τα πρόσεξε ο λογοθέτης Θεόκτιστος και τον έστειλε στην σχολή της Μαγναύρας, όπου με την καθοδήγηση του Λέοντος του Μαθηματικού και του πατριάρχου Φωτίου σπούδασε βασικά φιλοσοφία. Διέπρεψε στις σπουδές του και αρχικά διορίσθηκε χαρτοφύλακας (αρχιγραμματέας) του Πατριαρχείου και αργότερα καθηγητής της φιλοσοφίας στη σχολή της Μαγναύρας. Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος ανακηρύχθηκαν από πολύ νωρίς άγιοι της Εκκλησίας ενώ ο πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β’ σε μια διαφορετική συγκυρία, το 1981, τους ανακήρυξε " Ουράνιους προστάτες της Ευρώπης" . Με το έργο των δυο φωτιστών ασχολήθηκαν επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο και κατά καιρούς εκφράστηκαν πολλές θεωρίες σχετικά με το πρώτο Σλαβικό αλφάβητο.

Σύμφωνα με την Σβετλίνα Νικόλοβα, καθηγήτρια στο Επιστημονικό Κέντρο των αγίων Κύριλλου και Μεθοδίου, η δημιουργία της Σλαβικής γραφής αποτελεί σημαντική προσφορά στον ευρωπαϊκό πολιτισμό: " Με τη δημιουργία αυτού του αλφαβήτου, όλος ο σλαβικός κόσμος ασπάσθηκε το τότε πολιτιστικό μοντέλο της Ευρώπης", υποστηρίζει η ίδια. "Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο ενιαίος πλέον Βουλγαρικός λαός, που νωρίτερα διαιρείτο σε Σλάβους και Πρωτοβουλγάρους, δεν είχε γράμματα. Μετά τον εκχριστιανισμό λοιπόν και την εφαρμογή του σλαβικού αλφαβήτου μιλάμε για ενιαίο βουλγαρικό λαό και πολιτισμό. Μόλις τότε ο λαός μας έγινε κομμάτι του ευρωπαϊκού πολιτισμού και διαλέξαμε ως βασικό μοντέλο τον γραπτό πολιτισμό.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι από εκείνη την εποχή δεν διαθέτουμε λαϊκή παράδοση, αλλά έχουμε αρκετές μαρτυρίες για τον γραπτό λόγο. Και το δεύτερον, αν και γνωστό, θα το αναφέρω πάλι - ακριβώς με τα γράμματα εισερχόμαστε στην σφαίρα επιρροής του χριστιανισμού. Και ο χριστιανικός πολιτισμός κυριαρχεί έως τώρα όχι μόνο στην Βουλγαρία, αλλά και στην Ευρώπη".

Είναι πολύ σημαντικό ότι η γραπτή παράδοση, τις αρχές της οποίας έθεσαν οι δυο αδελφοί, βασίζεται στην ομιλούμενη σλαβική γλώσσα. Ήταν κάτι που θεωρείτο καινοτομία εκείνη την εποχή. Οι δυο τους επικοινωνούσαν συχνά με τους Σλάβους, όχι μόνο σ τη ν περιοχή των πηγών του Στρυμόνος, δηλαδή στα σημερινά σύνορα Βουλγαρίας και Σερβίας , αλλά και στη Μικρή Ασία, όπου ο άγιος Μεθόδιος ασκήτευε ως μοναχός. Η πείρα τους επέτρεψε να δημιουργήσουν την κατάλληλη για τη γλώσσα των Σλάβων, γραφή.

Μετά από πολλές μελέτες και προσευχές ο άγιος Κωνσταντίνος φτιάχνει το λεγόμενο γλαγολιτικό (όχι το κυριλλικό) αλφάβητο και αρχίζει την μετάφραση του Ευαγγελίου και της Βυζαντινής Λειτουργίας, καθώς και άλλων βιβλίων. Κατά τα λόγια της καθηγήτριας Νικόλοβα, υπάρχουν πάνω από 30 υποθέσεις σχετικά με τη δημιουργία του πρώτου σλαβικού αλφαβήτου. Η πιο αξιόπιστη τείνει να είναι η θεωρία που εξέφρασε ενός Φιλανδός επιστήμονας πριν 40 χρόνια και ασπάστηκε από Βούλγαρους ειδικούς.

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, το γλαγολιτικό αλφάβητο ήταν προσωπικό έργο των δυο αδελφών, καθώς δεν υπάρχουν αναλογίες με τα γραφικά συστήματα άλλων λαών. Η μοναδικότητα του αλφαβήτου τεκμηριώνεται στα τρία χριστιανικά σύμβολα που κυριαρχούν στη γραφή, τον σταυρό, το τρίγωνο και τον κύκλο. Καθώς μας είναι γνωστά πολλά στοιχεία για τη ζωή των δυο φωτιστών των Σλάβων και διαθέτουμε αρκετά γραπτά μνημεία, μέχρι σήμερα οι επιστήμονες συνεχίζουν να αποκαλύπτουν καινούργια πράγματα, που επικεντρώνουν την προσοχή μας.

"Πριν τριάντα χρόνια περίπου, στην Μονή Αγίας Αικατερίνης στο όρος Σινά, βρέθηκε ένας μεγάλος αριθμός σλαβικών χειρογράφων. Μέχρι τότε ήταν άγνωστα, καθώς βρίσκονταν σε μια συλλογή χειρογράφων, γραμμένα στη γεωργιανή γλώσσα και δεν ενδιαφέρθηκε κανείς γι’ αυτά. Όλως απροσδοκήτως τα αποκαλύπτει ένας μοναχός από την αδελφότητα της Μονής, ονόματι Σωφρόνιος. Μάλιστα μέσα στα χειρόγραφα βρέθηκαν τεμάχια αρχαιοτέρων εγγράφων, γραμμένων στο γλαγολιτικό αλφάβητο, που αναβρέθηκαν τον 19 αιώνα και χρονολογούνται τον 11 αι. Ανάμεσά τους υπάρχει κι ένα Ψαλτήριο του 11ου αι., γραμμένο από τον Ντιμίτρι Ολτάρνικ (Δημήτριο Βηματάρη). Το 2008, ύστερα από πολλές προσπάθειες, μια εξερευνητική αποστολή του Πανεπιστημίου Βιέννης μπόρεσε να πάει και να φωτογραφήσει το χειρόγραφο και τώρα ετοιμάζεται η έκδοσή του".

Το Επιστημονικό Κέντρο των αγίων Κύριλλου και Μεθοδίου ασχολείται επίσης με τη μελέτη των υμνογραφικών κειμένων των μαθητών των δυο αδελφών. Εδώ οι Βούλγαροι μελετητές συνεργάζονται επιτυχημένα με συνάδελφους από την Ιταλία, όπου είναι μια από τις ισχυρότερες σλαυολογικές σχολές της Ευρώπης.

"Όσον αφορά το γνωστό Ευαγγέλιο του Ιβάν Αλεξάντερ του 1356, που σήμερα φυλάσσεται στο Λονδίνο και οι περίφημες μικρογραφί ες του οποίου δημοσιεύτηκαν επανειλημμένως, ακόμα δεν έχουμε επιστημονική έκδοση του κειμένου", διευκρινίζει η Σβετλίνα Νικόλοβα. "Αυτό το Ευαγγέλιο είναι η αρχαιότερη μετάφραση των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στη παλαιοβουλγαρική γλώσσα. Ελπίζουμε και να συμμετάσχουμε με δικό μας θέμα στο σχέδιο "Η πολιτισμική κληρονομιά των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και οι βουλγαρικές και ευρωπαϊκές διαστάσεις της". Θέλουμε να ψηφιοποιήσουμε διάφορα χειρόγραφα, συνεργαζόμαστε και με επιστημονικούς εργάτες του αρχείου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, όπου υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα και αρχαία συλλογή σλαβικών μεσαιωνικών χειρογράφων. Ανάμεσά τους υπάρχουν και φύλλα του 11ου αιώνα".

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

Ορθόδοξο ημερολόγιο - Η κοίμηση του αγίου Κωνσταντίνου-Κύριλλου του Φιλοσόφου

Περισσότερα στην κατηγορία

Ημέρες Κροατικής Αρχαιολογικής Κληρονομιάς στη Σόφια

Το Ψυχοσάββατο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ τιμάμε τη μνήμη των νεκρών

Μετά το «ΟΧΙ» ακολούθησαν δύσκολα χρόνια για την Ελλάδα

105 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης του Νεϊγύ