Εθνογραφική έκθεση παρουσιάζει τον κύκλο ζωής στη λαϊκή παράδοση

Η ημέρα και η νύχτα, η αλλαγή των εποχών, η άνθιση και η ωρίμανση του καρπού, η ανατολή και η δύση, η γέννηση και ο θάνατος συνδέονται με τον αιώνιο κύκλο ζωής. Οι ιδέες των προγόνων μας για τους κύκλους στη φύση και την ανθρώπινη τύχη είναι κωδικοποιημένες στις διάφορες πανηγυρικές τελετές, στα πολύχρωμα κεντήματα και τα καλαίσθητα ξυλόγλυπτα. Ενδιαφέροντα πράγματα για την κοσμοαντίληψη των γιαγιάδων και των παππούδων μας μαθαίνουμε από την έκθεση που επιδείχνεται σε μια από τις αίθουσες του Εθνογραφικού Μουσείου της Σόφιας.

Ο κύκλος ζωής παρουσιάζεται μέσω μερικών από τα πολυτιμότερα έργα της συλλογής του μουσείου. Η έκθεση παρακολουθεί σχεδόν όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των παραδοσιακών επαγγελμάτων και τεχνών που περιέχουν μέσα τους την έννοια για τον αιώνιο κύκλο. Όπως ο Θεός έπλασε τη Γη, με τον ίδιο τρόπο ο άνθρωπος από κομμάτι πηλού, ξύλου ή μετάλλου δημιουργεί κάτι όμορφο και παντοτινό, λένε οι έφοροι. Η ιδέα είναι ο επισκέπτης να δει πέρα του υλικού και να αγγίξει τις αιώνιες αξίες των προκατόχων μας.

Πρόσθετο φως στα ήθη τους ρίχνουν και οι αναπαραστάσεις διάφορων εθίμων και πρακτικών της καθημερινότητάς τους. Τα στάδια της ανθρώπινης ζωής, αρχίζοντας από τη γέννηση, το μεγάλωμα, το γάμο και φθάνοντας στο θάνατο, κάποτε βρίσκονταν στη βάση περίπλοκου κωδικού τελετουργιών, τις οποίες οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας τηρούσαν αυστηρά. Καταλαβαίνουμε ότι στο παρελθόν τα κοινωνικά ήθη υπαγόρευαν τη συμπεριφορά του Βούλγαρου πολύ περισσότερο απ’ ότι στις μέρες μας. "Όλα αυτά παρουσιάζονται με σκηνογραφικό τρόπο, με πολύ ενδιαφέρουσες λαϊκές ενδυμασίες και αυθεντικά οικιακά αντικείμενα", λέει η Μιρέλα Ντέτσεβα, γενική έφορος του Εθνογραφικού Μουσείου.

"Οι επισκέπτες θα δουν αγγεία από χαλκό, κασσίτερο και μόλυβδο του 17ου αι., λειψανοθήκη του 19ου αι., ορισμένα από τα παλιότερα εκθέματα που παρουσιάζουν τη χρυσοχοΐα στα βουλγαρικά εδάφη (στην άνω φωτογραφία). Στις αίθουσες του μουσείου εκτίθενται και πολλά υπέροχα δείγματα της υφαντικής τέχνης των προγόνων μας, διάφορα ξυλόγλυπτα, τελετουργικά αντικείμενα και άλλα. Τα εκθέματα είναι περισσότερα από 500. Η έκθεση παρουσιάζει και πρωτότυπες φωτογραφίες αρχείου και οι επισκέπτες έχουν τι να δουν", διαβεβαιώνει η Μιρέλα Ντέτσεβα.

Από τη σειρά αναπαραστάσεων για τις δοξασίες και τη ζωή των κάποτε Βούλγαρων, μαθαίνουμε περίεργες λεπτομέρειες. Για παράδειγμα, για την παράδοση το νεογέννητο να εισαχθεί στον κόσμο από τις λεγόμενες μοίρες – κατά κανόνα, γυναίκες του χωριού, οι οποίες ήδη έχουν γεννήσει. Αυτές έδεναν στο μωρό κόκκινη κλωστή από τα ρούχα τους, για να το προφυλάξουν από τα κακά μάτια και προέλεγαν το μέλλον του.

Από την έκθεση στο Εθνογραφικό Μουσείο μαθαίνουμε και από που προέρχεται το χαρακτηριστικό μας έθιμο να υποδεχόμαστε τους επισκέπτες με ψωμί και αλάτι στο κατώφλι του σπιτιού. Αποδεικνύεται ότι η παράδοση χρονολογείται ακόμα στον 15ο αι., όταν οι γυναίκες υποδέχονταν τους ξένους που γύριζαν τη χώρα μας με άφθονο φαΐ έξω από το χωριό.

"Η πράξη αυτή όμως δεν ήταν εκδήλωση μονάχα της καλής προαίρεσης και φιλοξενίας, αλλά κάτι σαν μαγεία κατά των κακών δυνάμεων, γιατί το αλάτι σύμφωνα με τους προγόνους μας είχε καθαρτική δύναμη", εξηγεί ο ξεναγός Ρούμεν Ουσάνοφ. Περνώντας ανάμεσα στις πολύχρωμες στολές, τις όμορφες κουρελούδες και την απίθανη ποικιλία τελετουργικών αντικειμένων, σταματάμε μπροστά στην αναπαράσταση της επιλογής προστάτη της οικογένειας.

"Η γυναίκα, η οποία είναι φύλακας του σπιτιού, αναποδογυρίζει ένα από τα τρίποδα καρεκλάκια και σε κάθε πόδι βάζει από ένα κερί, αφιερώνοντάς του κρυφά στις σκέψεις της σε ορισμένο άγιο", αφηγείται ο Ρούμεν Ουσάνοφ. "Η μια εκδοχή είναι όταν ο άντρας γυρίσει σπίτι, το πρώτο κερί που ανάψει, αυτό να αφιερώσουν στον άγιο. Η πιο διαδεδομένη πρακτική είναι όταν ο άντρας ανάβει και τα τρία κεριά. Εκείνο που καίει περισσότερη ώρα, αφιερώνεται στον άγιο, ο οποίος θα προστατεύει το σπίτι και την οικογένεια. Και από δω και πέρα αρχίζει ο γιορτασμός της ημέρας του αγίου προστάτη, καλούνται επισκέπτες, στρώνονται τραπέζια..."

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα

Διαδώστε

Εθνογραφική έκθεση παρουσιάζει τον κύκλο ζωής στη λαϊκή παράδοση

Περισσότερα στην κατηγορία

Δύο εκθέσεις αφιερωμένες στη Βουλγαρία άνοιξαν στο Βουκουρέστι

Ψηφίστε τον «Διαφωτιστή της Χρονιάς» 2024

Πρώτο διεθνές Φεστιβάλ Sofia DocuMental

Στο Βερολίνο προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Ο Γιώργος Γουναρόπουλος από τη Σωζόπολη»