103 χρόνια από την κήρυξη της ανεξαρτησίας της Βουλγαρίας

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1908 η Βουλγαρία κήρυξε την ανεξαρτησία της και έγινε κυρίαρχο κράτος. Αυτό συνέβηκε 30 χρόνια, αφότου η χώρα μας απέκτησε την ελευθερία της, ύστερα από την Τουρκοκρατία που διήρκεσε πέντε αιώνες.

Αν και απελευθερώθηκε, η Βουλγαρία όμως παρέμεινε η μόνη χώρα των Βαλκανίων που δεν έλαβε πλήρη ανεξαρτησία από τον πρώην κατακτητή της. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, οι πολιτικοί μας είχαν μελετήσει όχι μία ή δύο φορές το θέμα περί της κήρυξης της ανεξαρτησίας, αλλά μόλις το 1908 η διεθνής κατάσταση ήταν ευνοϊκή για την πραγματοποίηση αυτής της τόσο σημαντικής για το μέλλον της χώρας πράξης.

Τον ίδιο χρόνο, το καλοκαίρι, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ξεκινάει η γνωστή Επανάσταση των Νεότουρκων που αποσπάει εξολοκλήρου την προσοχή της Αυτοκρατορίας προς τα δικά της, εσωτερικά, προβλήματα. Ταυτόχρονα, και η Αυστροουγγαρία σκοπεύει να προσαρτήσει την Βοσνία-Ερζεγοβίνη που επίσης επίσημα τελεί υπό Οθωμανική κατοχή. Αυτή είναι η διεθνής κατάσταση το 1908. Ο δρ. Βλαντιμίρ Στάνεφ από την Ιστορική Σχολή του Πανεπιστημίου Σόφιας αναφέρει δυο συγκεκριμένες αφορμές που συνέλαβαν στην επιλογή αυτής της ημερομηνίας για την κήρυξη της ανεξαρτησίας.

"Σε μια δεξίωση, που έδωσε ο σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη, κλήθηκαν όλοι οι πρεσβευτές και αντιπρόσωποι ξένων χωρών, εξαιρουμένου μόνο του Βουλγάρου αντιπροσώπου. Αυτό ήταν ένα καθαρό σημάδι ότι η κυβέρνηση της Τουρκίας τον θεωρούσε δικό του υπάλληλο και όχι αντιπρόσωπο μιας άλλης χώρας", υπενθυμίζει τα ιστορικά γεγονότα ο Βλαντιμίρ Στάνεφ. "Στην Σόφια αυτή η πράξη θεωρήθηκε άκρως προσβλητική και ανακλήθηκε ο Βούλγαρος αντιπρόσωπος στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα αυτό να οδηγήσει σε διπλωματική σύγκρουση μεταξύ της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Παράλληλα, η Βουλγαρία εθνικοποιεί τους τουρκικούς σιδηροδρόμους στη χώρα. Τυπικά ανήκουν στην Τουρκία, αλλά στην πραγματικότητα εκμεταλλεύονται από μια αυστροουγγρική εταιρεία. Η σύγκρουση οξύνεται τόσο πολύ, ώστε στην Σόφια σκέπτονται ότι ήρθε πλέον η κατάλληλη στιγμή η Βουλγαρία να κηρυχθεί ανεξάρτητο κράτος. Είναι πολύ ενδιαφέρον ποιος και πώς ακριβώς διαπραγματεύεται την κήρυξη της ανεξαρτησίας. Το σχέδιο είναι η Αυστροουγγαρία πρώτη να παραβιάσει την Συνθήκη του Βερολίνου, προσαρτώντας την Βοσνία-Ερζεγοβίνη, για να μείνει η κήρυξη της βουλγαρικής ανεξαρτησίας μετά απαρατήρητη από τις Μεγάλες Δυνάμεις, ως πράξη μιας μικρότερης χώρας. Αυτή είναι και η συμβουλή της Ρωσίας που είναι πολύ σαφής και λογική. Είναι γεγονός όμως ότι η Βουλγαρία κηρύττει την ανεξαρτησία της στις 22 Σεπτεμβρίου 1908 και μόνο την επόμενη μέρα η Αυστροουγγαρία αποσπά την Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Έτσι όλες οι ευθύνες για την παραβίαση της Συνθήκης του Βερολίνου ρίχθηκαν πάνω στην Βουλγαρία και όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις, καθώς και οι γειτονικές χώρες, την θεωρούσαν υπεύθυνη γι’ αυτήν".

Ο Βλαντιμίρ Στάνεφ αναφέρει και άλλες περίεργες λεπτομέρειες σχετικά μ' αυτό το ιστορικό γεγονός. Ενώ ο Βούλγαρος ηγεμόνας Φερδινάνδος είχε κάποιους δισταγμούς για το θέμα, χρειάστηκε ο πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Μαλίνοφ να τον απειλεί ότι θα παραιτηθεί. Τελικά, τη νύχτα της 20ης προς την 21η Σεπτεμβρίου 1908 λήφθηκε η οριστική απόφαση για την κήρυξη της βουλγαρικής ανεξαρτησίας. Η επίσημη τελετή της κήρυξης έγινε στο λόφο Τσάρεβετς, στην παλιά βουλγαρική πρωτεύουσα Τύρνοβο. Η χαρά όλων των Βουλγάρων ήταν μεγάλη. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις έμειναν ευχαριστημένες. Το μόνο πρόβλημα ήταν πώς να πειστούν οι Μεγάλες Δυνάμεις να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία.

Ο δρ. Βλαντιμίρ Στάνεφ εξηγεί: "Ο πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Μαλίνοφ δηλώνει ότι είναι έτοιμος να πληρώσει την ανεξαρτησία, ακόμη και με πόλεμο με τους Οθωμανούς, αλλά όχι με χρήματα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις επιβάλουν στην Βουλγαρία να καταβάλει ένα μεγάλο ποσό στον σουλτάνο για να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία. Και απ’ εδώ πλέον αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις. Οι αξιώσεις της Τουρκίας για αυτή τη χρηματική αποζημίωση είναι τεράστιες. Φυσικά, η Βουλγαρία θέλει να δώσει λιγότερα χρήματα. Τελικά τα πράγματα λύνονται ειρηνικά, με τη διαμεσολάβηση της Ρωσίας που προτείνει το εξής σχέδιο: να χαρίσει ένα ποσό των τουρκικών συνεισφορών από το Ρώσο-τουρκικό πόλεμο του 1877-1878, έναντι του οποίου η Βουλγαρία δεσμεύεται με κάτι σαν εξωτερικό δάνειο προς την Ρωσία με πολύ ευνοϊκές συνθήκες. Στην πραγματικότητα, όμως, η Βουλγαρία δεν πληρώνει χρήματα πουθενά, δεν καταβάλλει αυτό το εξωτερικό δάνειο στη Ρωσία. Το 1912 η χώρα μας μπαίνει σε μια σειρά πολέμων – τον Α’ Βαλκανικό, τον Β’ Βαλκανικό και τον Α’ Παγκόσμιο – και σε συνθήκες πολέμου κανένα κράτος δεν πληρώνει τα εξωτερικά χρέη του. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η Βουλγαρία, χωρίς να πληρώσει τίποτε, πετυχαίνει να νομιμοποιήσει την ανεξαρτησία της που αναγνωρίστηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις και από τον ίδιο τον σουλτάνο το επόμενο έτος (1909)".

Ιδού πώς ο ιστορικός δρ. Βλαντιμίρ Στάνεφ ερμηνεύει την σημασία της ημερομηνίας 22 Σεπτεμβρίου 1908: "Είναι μεγάλη νίκη για την βουλγαρική διπλωματία. Αν πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, η Βουλγαρία και μετά την απελευθέρωσή της, το 1878, είναι de facto ανεξάρτητο κράτος. Έχει διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό. Συμπεριφέρεται στη διεθνή σκηνή ως ανεξάρτητο κράτος. Η υποτέλεια της είναι, σε μεγάλο μέρος, μόνο τυπική. Παρόλα αυτά, εδώ ο λόγος είναι για την εθνική ψυχολογία των Βουλγάρων, για την αίσθηση ότι είναι υποτελείς στον πρότινος κατακτητή τους. Αν και τυπική, αυτή η κατάσταση είναι άκρως προσβλητική για όλους τους Βουλγάρους. Οπότε, μολονότι η κήρυξη της ανεξαρτησίας να ήταν, σε μεγάλο βαθμό, μια τυπική πράξη, στην πραγματικότητα έγινε το επόμενο βήμα στην πορεία της ανάπτυξης της Βουλγαρίας και της εθνικής μας συνείδησης".

Μετάφραση: Αλεξέι Σταμπολώβ

Διαδώστε

103 χρόνια από την κήρυξη της ανεξαρτησίας της Βουλγαρίας

Περισσότερα στην κατηγορία

Ημέρα της Μακεδονίας στην Βουλγαρία

Σήμερα είναι η γιορτή του Αγίου Πνεύματος

Θρακικοί θησαυροί παρουσιάζονται σε παγκόσμια έκθεση στις ΗΠΑ