Πριν από τον ερχομό της βιομηχανικής εποχής στη Βουλγαρία τα περισσότερα αντικείμενα της καθημερινότητας κατασκευάζονταν στα χέρια από έμπειρους βιοτέχνες. Σε μικρά και μεγαλύτερα εργαστήρια με εργαλεία, πολλά από τα οποία πλέον άγνωστα, κατασκευάζονταν υφάσματα, χαλιά, οικιακά σκεύη.

Τα περισσότερα παραδοσιακά επαγγέλματα ωστόσο θεωρούνταν ανδρική ασχολία. Τέτοιο επάγγελμα ήταν και η χαλκουργία. Κάποτε οι χαλκουργοί κατασκεύαζαν πάνω από 30 είδη σκευών με διάφορο προορισμό στην καθημερινή ζωή των Βουλγάρων – ταψιά, κατσαρόλες, τηγάνια, κουτάλια. Σήμερα μπορείτε να δείτε συχνότερα χάλκινα μπρίκια στα καταστήματα, όπου πουλιούνται σουβενίρ και δώρα.

Παρά το γεγονός ότι είναι ανδρικό επάγγελμα, με χαλκουργία σήμερα ασχολούνται και γυναίκες. Η Γιολάντα Τσένοβα είναι μια από τις γυναίκες αυτές. Ο πατέρας της ήταν βιοτέχνης, η μητέρα της επίσης έμαθε το επάγγελμα, και η Γιολάντα μεγάλωσε στο οικογενειακό εργαστήριο. Από μικρή δούλευε και βοηθούσε τους γονείς της, τελείωσε την ειδικότητα «Γυαλί και κεραμική» και ακολούθησε την οικογενειακή παράδοση στην χαλκουργία. Από 19 χρόνια έχει δική της επιχείρηση.

«Η χαλκουργία ήταν το όνειρό μου», λέει η Γιολάντα Τσένοβα για τον δρόμο που πήρε στη ζωή της. «Μου άρεσε ότι χάρη στο επάγγελμα αυτό οι γονείς μου πάντοτε ήταν μαζί. Είμαι πολύ ευτυχισμένη ότι η κόρη μου επίσης ακολουθεί τον δρόμο μου και από μερικούς μήνες εργάζεται στην επιχείρησή μου. Σήμερα η χαλκουργία ως επάγγελμα έχει αλλάξει πολύ. Προσπαθώ να διατηρήσω την παλιά τεχνολογία και ταυτόχρονα τα έργα μου να έχουν εφαρμογή στη σύγχρονή ζωή», λέει η Γιολάντα Τσένοβα.

Παρά το γεγονός ότι τα αντικείμενα που κατασκευάζει η Γιολάντα δεν έχουν άμεση εφαρμογή στην καθημερινότητα, είναι αληθινά έργα τέχνης. Λέει ότι ο διάκοσμος πάνω στα χάλκινα πιάτα που κατασκευάζει, έχει δική του ιστορία και μήνυμα. Έτσι φέρει κανείς ορισμένο σύμβολο στο σπίτι του. Πάνω σε κάθε πιάτο απεικονίζεται ο ήλιος. Τα πουλιά, με τη σειρά τους, είναι σύμβολο της οικογένειας. Η Γιολάντα παρατήρησε ότι πολλοί Βούλγαροι που μένουν στο εξωτερικό, όταν επιστρέφουν στη Βουλγαρία αγοράζουν αυτά τα όμορφα αντικείμενα για να μεταφέρουν κάτι από τη Βουλγαρία ως ενθύμιο μαζί τους.


Καρτ ποστάλ με μεταλλική διακόσμηση. Φωτογραφία: Γιολάντα Τσένοβα

Η Άννα Κίριλοβα είναι συντονίστρια της Βαλκανι. κής Βιοτεχνικής Ένωσης Γυναικών: «Κατά τη γνώμη μου υπάρχει ισχυρή παρουσία των γυναικών στα παραδοσιακά καλλιτεχνικά επαγγέλματα. Το ίδιο ισχύει μάλιστα και για τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες, όχι μόνο για τη Βουλγαρία», λέει η κα Κίριλοβα. «Συχνότερα πρόκειται για επαγγέλματα όπως το κέντημα, η κεραμική, η υφαντική, το πλέξιμο, η κατασκευή παραδοσιακών κούκλων. Μεγάλο μέρος των γυναικών που ασχολούνται με τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα, σαν την Γιολάντα, προσπαθούν να ενώσουν την παλιά τεχνολογία με τις νέες αισθητικές απαιτήσεις της αγοράς. Πολλές γυναίκες κατασκευάζουν και κοσμήματα, ψάχνοντας για ένα πιο σύγχρονο ντιζάιν που να ανταποκριθεί στη ζήτηση στις διεθνείς αγορές. Τα κοσμήματά τους έχουν κάποια τυπικά βουλγαρικά χαρακτηριστικά, αλλά ταυτόχρονα είναι πολύ λιτά και όμορφα.»


Φωτογραφία: Γιολάντα Τσένοβα

Η Βαλκανική Βιοτεχνική Ένωση Γυναικών, η συντονίστρια της οποίας είναι η Άννα Κίριλοβα, ιδρύθηκε το 2009. Πρόεδρος της Ένωσης τώρα είναι μια άλλη Βουλγάρα – Ζασμίνα Ιβανόβα. Οι στόχοι της διεθνούς οργάνωσης είναι η διατήρηση των παραδοσιακών καλλιτεχνικών επαγγελμάτων και η υποστήριξη για τις επιχειρήσεις των γυναικών βιοτεχνών. Σύμφωνα με τα λόγια της κύριας Κίριλοβα, η ένωση προσφέρει δυνατότητες για συναντήσεις και ανταλλαγή γνώμης, εμπειρίας, πληροφοριών και ιδεών, και διοργανώνει διάφορες καταρτίσεις πάνω σε θέματα που ενδιαφέρουν τις εργαζόμενες γυναίκες.

Mετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα