Τα στατιστικά στοιχεία της Βουλγαρικής Κεντρικής Τράπεζας δείχνουν ότι μόνο μέσα σε ένα μήνα οι τραπεζικές καταθέσεις αυξήθηκαν με πάνω από 300 εκατ. ευρώ και αυτή η αύξηση είναι με 50 εκατ. ευρώ μεγαλύτερη από την καταγραμμένη κατά τον προηγούμενο μήνα.

Αυτό μαρτυρεί ότι οι Βούλγαροι αποταμιεύουν ολοένα και περισσότερο, και στους λογαριασμούς των πολιτών στις τράπεζες τον Αύγουστο υπήρχαν σχεδόν 15 δις ευρώ – ποσό που είναι κατά 12% μεγαλύτερο σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο.

Οι εταιρείες στη Βουλγαρία με τη σειρά τους κατάφεραν να εξοικονομήσουν σχεδόν 7 δις ευρώ που πάλι είναι ετήσια αύξηση της τάξεως του 12%. Αν σ’ αυτές τις αποταμιεύσεις προσθέσουμε τις καταθέσεις των εταιρειών του χρηματοοικονομικού τομέα, διαμορφώνεται το επιβλητικό για τη Βουλγαρία ποσό των 23 δις ευρώ. Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι όλες οι τραπεζικές καταθέσεις στη Βουλγαρία αποτελούν το 60,8% του ΑΕΠ.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η απότομη αύξηση των καταθέσεων στις τράπεζες τη στιγμή που δεν υπάρχει ανάλογη αύξηση των μισθών και των άλλων εσόδων, ενώ η αύξηση του ΑΕΠ είναι μόλις 2% περίπου;

Οι οικονομολόγοι και οι μακροοικονομολόγοι δίνουν διαφορετικές εξηγήσεις, όμως παρ’ όλα αυτά είναι ομόφωνοι ότι ο βασικός λόγος για την έντονη επιδίωξη των Βούλγαρων να διατηρήσουν τα χρήματά τους για το μέλλον είναι η οικονομική κρίση και η ανασφάλεια που αυτή συνεπάγεται. Οι άνθρωποι απλώς δεν ξοδεύουν και έτσι αντασφαλίζονται σε αναμονή του ασαφούς μέλλοντος.

Σύμφωνα με πρόσφατη κοινωνιολογική έρευνα, μόλις το 45% του πληθυσμού της Βουλγαρίας έχει τη δυνατότητα να αποταμιεύει χρήματα στις τράπεζες. Άλλη έρευνα δείχνει ότι τα 2/3 των κατατεθειμένων στις τράπεζες χρημάτων ανήκουν μόλις στο 5% των νοικοκυριών. Τα στοιχεία της Βουλγαρικής Κεντρικής Τράπεζας επιβεβαιώνουν το γεγονός αυτό και φανερώνουν ότι περίπου 500 Βούλγαροι έχουν καταθέσεις ύψους άνω του 1 εκατ. ευρώ.

Τα στοιχεία για τις αποταμιεύσεις των βουλγαρικών νοικοκυριών είναι ενδεικτικά για το συνολικό χρηματοοικονομικό πλούτο του πληθυσμού, γιατί στη Βουλγαρία το προτιμητέο χρηματοοικονομικό εργαλείο επένδυσης χρημάτων είναι ακριβώς οι τραπεζικοί λογαριασμοί. Οι αριθμοί δείχνουν ότι περίπου το 90% των ελεύθερων χρημάτων των Βούλγαρων βρίσκεται σ’ αυτούς τους λογαριασμούς.

Μόλις το 10% του υπόλοιπου ποσού κατανέμεται ανάμεσα στα συνταξιοδοτικά ταμεία, τις μετοχές και άλλα χρηματοοικονομικά εργαλεία. Εκτός αυτού, οι αποταμιευτές στη Βουλγαρία προτιμούν τις καταθέσεις βραχυπρόθεσμης και ετήσιας διάρκειας. Τούτο σημαίνει ότι οι πολίτες δεν κάνουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις και θέλουν να έχουν εύκολη πρόσβαση στα χρήματά τους σε περίπτωση κρίσης.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, μόνο τον Αύγουστο οι εταιρείες στη Βουλγαρία πρόσθεσαν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς 180 εκατ. ευρώ και οι συνολικές εταιρικές καταθέσεις ανήλθαν σε 7 δις ευρώ. Η πηγή αυτών των κεφαλαίων είναι καταφανώς τα αυξημένα έσοδα από τις εξαγωγές, γιατί αλλιώς η εγχώρια ζήτηση παραμένει απροσανατόλιστη.

Η άνοδος των εταιρικών καταθέσεων όμως σημαίνει και κάτι άλλο. Οι εταιρείες αποταμιεύουν για τους ίδιους λόγους, για τους οποίους το κάνουν και τα νοικοκυριά – λόγω της ανασφάλειας, αλλά και της έλλειψης καλών νέων δυνατοτήτων για επενδύσεις. Με άλλα λόγια – λόγω των δυσμενών κατά τη γνώμη τους προοπτικών της αγοράς και σε αναμονή της εμφάνισης ενδείξεων αναζωογόνησης.

Ακριβώς σ’ αυτό όμως ανάγεται το πρόβλημα που προκαλούν οι μεγάλες αποταμιεύσεις τόσο των νοικοκυριών, όσο και των εταιρειών – πάγωμα κεφαλαίων, απόσυρση πόρων από την αγορά και αναβολή της κατανάλωσης. Όμως ακριβώς η καταναλωτική ζήτηση είναι ο κινητήρας της οικονομικής αναζωογόνησης, της αύξησης της απασχόλησης και των εσόδων.

Οι τραπεζικοί εμπειρογνώμονες εκδηλώνουν μετριοπαθή αισιοδοξία και προβλέπουν ότι κατά τα επόμενα δύο χρόνια οι Βούλγαροι θα εξακολουθήσουν να αποταμιεύουν και να μην ξοδεύουν. Μόλις αργότερα μπορεί να αναμένεται βαθμιαίο ξεπάγωμα των αποταμιευμένων χρημάτων και η κυκλοφορία τους στην υπαρκτή αγορά.

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα