Τα παραδοσιακά έθνη στη Βουλγαρία: Η εβραϊκή κοινότητα

"Η ιστορία των Βουλγάρων Εβραίων είναι πολύ παλιά. Οι πρώτοι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στα μέρη μας πριν 2000 χρόνια περίπου, την εποχή των Αποστόλων του Χριστού". Έτσι ξεκινάει η συνομιλία μας με τον Μάξιμ Μπενβενίστι, πρόεδρος της Οργάνωσης των Εβραίων στη Βουλγαρία "Σαλόμ". Μιλήσαμε για την ιστορία, τις παραδόσεις και τις γιορτές της εβραϊκής κοινότητας στη χώρα μας.

"Χαρακτηριστικό πολλών Βούλγαρων Εβραίων είναι το γεγονός ότι προέρχονται από μικτούς γάμους", εξηγεί ο κ. Μπενβενίστι. "Οι Εβραίοι ζουν όπως όλοι οι Βούλγαροι πολίτες, αλλά έχουν και την δική τους εβραϊκή ζωή που βασίζεται στο εβραϊκό εορταστικό ημερολόγιο, στα ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με την εγκατάστασή τους στη Βουλγαρία κτλ. Πρόκειται για γιορτές που τιμούνται από όλους τους Εβραίους στον κόσμο, όπως τιμάται η μνήμη των έξι εκατομμυρίων που έχασαν την ζωή τους στο Ολοκαύτωμα. Με λίγα λόγια, οι Βούλγαροι Εβραίοι αποτελούν μια καλά οργανωμένη κοινότητα, η οποία πάντα ξεχώριζε με τον εθνικισμό της και αναμφισβήτητα είναι ένα αναπόσπαστό μέρος της βουλγαρικής κοινωνίας".

Σε 3.800 ανέρχονται τα μέλη της οργάνωσης "Σαλόμ", στην οποία συμμετέχουν 16 περιφερειακές οργανώσεις σ’ όλη την Βουλγαρία. Το 60% των Βούλγαρων Εβραίων μένουν στη Σόφια. Η "Σαλόμ" αποτελεί μέρος της Παγκόσμιας Εβραϊκής Κοινότητας. Βρίσκεται σε συνεχή επαφή και έχει σχέδια από κοινού με τις μεγαλύτερες παγκόσμιες εβραϊκές οργανώσεις. Κάθε περιφερειακή οργάνωση έχει την δική της εβραϊκή εστία, και η μεγαλύτερη βρίσκεται στην πρωτεύουσα. Στη Σόφια, επίσης, βρίσκεται και το Εβραϊκό Ιστορικό Μουσείο, εκδίδεται και η εφημερίδα "Εβραϊκά νέα". Το σύμβολο της εβραϊκής κοινότητας στη Βουλγαρία είναι η Κεντρική συναγωγή στη Σόφια, που είναι η δεύτερη σε μέγεθος σεφαραδίτικη συναγωγή στην Ευρώπη.

Φωτογραφία: BGNES

"Η επιχειρησιακή δραστηριότητα δεν είναι το δυνατό μας σημείο και δεν υπάρχει ούτε ένας ολιγάρχης", δήλωσε ο συνομιλητής μας, καθώς προσπαθούσε να διαψεύσει τους ισχυρισμούς περί των πλούσιων Εβραίων, διευκρινίζοντας ότι οι Βούλγαροι Εβραίοι ανήκουν "πάνω απ’ όλα στο χώρο της διανόησης".

Ανάμεσα σ’ αυτούς είναι ο νομπελίστας Ελίας Κανέτι, ο πασίγνωστος ζωγράφος Ζυλ Πασκέν, ο άνθρωπος-θεσμός στη διανοητική ζωή της Βουλγαρίας, Ισάκ Πασί, ο Μίλτσο Λεβίεφ – ένα απ’ τα μεγάλα ονόματα στη παγκόσμια τζαζ σκηνή, ο Βαλέρι Πετρώφ – ταλαντούχος ποιητής και μεταφραστής, ο σκηνοθέτης Αντζέλ Βαγκενστάιν, ο θρύλος της ροκ μουσικής Κίριλ Μάριτσκοφ και πολλοί άλλοι.

Οι Βούλγαροι Εβραίοι είναι Σεφαραδίτες, οι οποίοι ήρθαν από την Ισπανία πριν 500 χρόνια. "Εδώ και πολύ καιρό στη Βουλγαρία δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των Γερμανών Εβραίων (‘Εσκενάζοι’) και των Ισπανών Εβραίων (‘Σεφαραδίτες’)", διευκρινίζει ο Μάξιμ Μπενβενίστι.

Υπάρχει ένα γεγονός στην ιστορία της Βουλγαρίας, το οποίο άφησε ανεξίτηλο σημάδι στην ιστορική μνήμη των Εβραίων: η απελευθέρωσή τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

"Εφόσον υπάρχει τουλάχιστον ένας ζωντανός Βούλγαρος Εβραίος οπουδήποτε στον κόσμο, όχι μόνο στη Βουλγαρία, θα θυμάται πάντα με καλό τον βουλγαρικό λαό και την κατηγορηματική θέση της ορθόδοξης εκκλησίας της Βουλγαρίας, που γλίτωσαν τους Εβραίους συμπολίτες τους από την εξόντωση. Αυτό είναι ένα ιστορικό γεγονός", όπως τονίζει ο συνομιλητής μας. "Με την κοινωνική συνείδησή τους, με την ανθρώπινη συμπόνιά τους οι απλοί άνθρωποι εντυπωσίασαν τους πολιτικούς, εμποδίζοντάς την αποστολή των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης".

Φωτογραφία: BGNES

Ο Μάξιμ Μπενβενίστι θυμάται ότι στη Βουλγαρία υπήρχαν δύο εβραϊκές συνοικίες – η μία στη Σόφια και η άλλη στην πόλη Πλοβντιφ. Εκεί ζούσαν Βούλγαροι, Εβράιοι, Τσιγγάνοι, σε ορισμένα μέρη και Ρώσοι και Αρμένιοι. Σήμερα σ’ αυτές τις συνοικίες υπάρχουν καινούργιες πολυκατοικίες. "Τα πράγματα δεν μπορούν να παραμένουν τα ίδια. Ο κόσμος αλλάζει, όλα αλλάζουν, άρα και εμείς πρέπει να αλλάξουμε", λέει ο Μπενβενίστι. Μετά την μεταπολίτευση του 1989, σχεδόν 90% των Βούλγαρων Εβραίων εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ.

Οι Εβραίοι ήδη γιόρτασαν το 5772 νέο έτος τους, ενώ στο δεύτερο μέρος του Δεκεμβρίου θα γιορτάσουν τα Χανουκά, την γιορτή του φώτων. Πέρα από τις παραδοσιακές εβραϊκές γιορτές, στις 10 Μαρτίου οι Βούλγαροι Εβραίοι τιμούν την μέρα στην οποία ο λαός της Βουλγαρίας τους υπεράσπισε, κάνοντας την κυβέρνηση να ακυρώσει την εκτόπιση των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι εβραϊκές γιορτές δεν είναι πολύ θορυβώδεις και λαμπερές. Παραδοσιακά οι Εβραίοι γιορτάζουν στο σπίτι τους με συγγενείς και καλό φαγητό.

Ρωτήσαμε τον κύριο Μπενβενίστι ποιος είναι ο πιο γνωστός μύθος ή παραμύθι για τους Εβραίους;
"Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση", απαντάει. "Όλη η εβραϊκή ιστορία αποτελεί έναν μύθο και δεν ξέρουμε καν που τελειώνει ο μύθος και αρχίζει η ιστορία. Οι Εβραίοι, όμως, διαθέτουν ένα προσόν που τους ξεχωρίζει από τους άλλους, είναι η δημιουργικότητά τους".

Όσον αφορά στην εβραϊκή κουζίνα - είναι μεσογειακή και με λίγα λόγια αποτελεί ένα σύστημα υγιεινής διατροφής, λέει ο Μπενβενίστι. "Είναι πικάντικη, με μπόλικο πιπέρι, σκόρδο και βέβαια χωρίς χοιρινό κρέας. Μερικές φορές τα γλυκά φτιάχνονται με παραπάνω ζάχαρη. Και ύστερα, οι Εβραίοι παραπονιούνται ότι έχουν προβλήματα υγείας και διαβήτη. Βέβαια, αυτό είναι λογικό με τόση ζάχαρη και σιρόπι που βάζουν στα γλυκά τους".

Γνωστό εβραϊκό ποτό ήταν η "μαστίκα" (ούζο) με νερό. Ενώ στη αρχαιότητα υπήρχε μόνο το κόκκινο κρασί. Το λευκό έρχεται αργότερα με χημικές μεθόδους. Το κόκκινο, όμως, ήταν πηχτό και το αραίωναν με νερό.

Μετάφραση: Πέτια Ζαγκότσεβα

Διαδώστε

Τα παραδοσιακά έθνη στη Βουλγαρία: Η εβραϊκή κοινότητα

Περισσότερα στην κατηγορία

Το Ντόμπριτς φιλοξενεί διεθνή διάσκεψη, αφιερωμένη στον Βλαδίσλαο Γ΄ της Βάρνας

Ο Πέταρ Μπερόν για τα πρώτα βήματα της βουλγαρικής μετάβασης και της δημοκρατίας σήμερα

8η Νοεμβρίου – Σύναξη των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ