Τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού είναι ίσως η νέα μεγάλη οικολογική απειλή για τον κόσμο. Επειδή αυξάνονται αλματωδώς, καθώς επίσης και επειδή περιέχουν βλαβερές για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον ουσίες. Υπάρχει και κάτι θετικό – αυτές οι βλαβερές ουσίες είναι επίσης και πολύτιμες και λειψές, κάτι που συμβάλει στην συλλογή και την αξιοποίησή τους.

Θεωρείται, ότι κάθε χρόνο στον πλανήτη μας συγκεντρώνονται 30 με 50 εκατ. τόνοι ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων. Αποτελούν περίπου το 5% όλων των αποβλήτων – ποσότητα, που συγκρίνεται με εκείνη των πλαστικών ουσιών, αλλά είναι πολύ πιο βλαβερά.

Και η ποσότητά τους αυξάνεται κατά τρεις φορές γρηγορότερα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα απόβλητα. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία στην Ευρώπη κάθε πολίτης πετάει ετησίως 17 με 20 κιλά αποβλήτων. Σύμφωνα με την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως το 2012 κάθε χώρα είναι υποχρεωμένη να μαζεύει κατά κεφαλήν από 4 κιλά ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Αν και η Βουλγαρία άρχισε να μαζεύει ξεχωριστά αυτό το είδος αποβλήτων μόλις το 2008, σήμερα συμμορφώνεται σχετικά καλά με τις απαιτήσεις της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας. Σοβαρή υποστήριξη γι' αυτήν την επιτυχία ασκούν οι λεγόμενες οργανώσεις αξιοποίησης των αποβλήτων. Οι οργανώσεις αυτές ενοποιούν τις εταιρείες που παράγουν ή διαθέτουν στην αγορά ηλεκτρικό ή ηλεκτρονικό εξοπλισμό, κάνοντας πολλά για την ξεχωριστή συλλογή των αποβλήτων. Μία απ' αυτές ίδρυσε τηλεφωνική γραμμή, που μπορεί να πάρει ο καθένας και να ζητήσει ο ογκώδης του ηλεκτρικός ή ηλεκτρονικός εξοπλισμός να ληφθεί δωρεάν από το σπίτι του και να μεταφερθεί στο σχετικό κέντρο της οργάνωσης.

"Διαθέτουμε κινητές ομάδες σ' όλη την χώρα, που πηγαίνουν επί τόπου και μεταφέρουν τα απόβλητα", εξηγεί η Ναντέζντα Τσετίνοβα, υπεύθη δημοσίων σχέσεων μίας από τις μεγαλύτερες οργανώσεις αξιοποίησης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων. "Σε κάθε δήμο υπάρχει ορισμένη ημερομηνία, στην οποία γίνεται η μεταφορά. Αλλά στις μεγαλύτερες πόλεις αυτό γίνεται καθημερινά. Έχουμε πλέον 700 σημεία σ' όλη την χώρα, από τα οποία μεταφέρουμε ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Διαθέτουμε και 9 χιλιάδες σκεύη για την συγκέντρωση μπαταριών, που βρίσκονται σε σχολεία, διοικητικά κτήρια, εμπορικές αλυσίδες. Έχουμε συνάψει συμφωνίες συνεργασίας με πολλούς δήμους και ελπίζουμε, ότι οι εταίροι μας θα αυξάνονται συνεχώς".

Μερικές από τις οργανώσεις αξιοποίησης των αποβλήτων έχουν καλή συνεργασία με τις εμπορικές αλυσίδες. Παρόμοια με πολλές άλλες χώρες, και στη Βουλγαρία γίνεται όλο και πιο δημοφιλής η πρακτική να γίνονται εκπτώσεις , εάν αγοράζοντας κάτι καινούργιο ο πελάτης γυρίσει το παλιό του.
 
"Με μερικούς από τους μεγαλύτερους εταίρους μας, Technopolis και Zora, κάνουμε από κοινού προσφορές, στα πλαίσια των οποίων οι πολίτες μπορούν σε χαμηλότερες τιμές να αγοράσουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, επιστρέφοντας τον παλιό", λέει η Νατάλια Τσετίνοβα, διευκρινίζοντας, ότι η μεταφορά του παλιού γίνεται για λογαριασμό της οργάνωσης.

Ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητας των οργανώσεων αξιοποίησης αποβλήτων έγκειται σε καμπάνιες προώθησης της ξεχωριστής συλλογής αποβλήτων: "Διεξάγουμε καμπάνιες πληροφόρησης τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο σ όλους τους δήμους, με τους οποίους συνεργαζόμαστε", λέει η Νατάλια Τσετίνοβα. "Θέλουμε οι πολίτες να ξέρουν πώς να συλλέγουν τα απόβλητα ξεχωριστά, που να τα πετάνε και πόσο σημαντικό είναι αυτό για τη φύση. Πιστεύουμε, ότι από πολύ νωρίς τα παιδιά πρέπει να ξέρουν πού πρέπει να αφήνουμε τις παλιές μπαταρίες ή τα παλιά αυτοκίνητα και γιατί πρέπει να το κάνουμε. Οργανώνουμε ενδιαφέροντες διαγωνισμούς και παιχνίδια στα σχολεία. Διανέμουμε μπροσούρες για το πόσο βλαβερά είναι τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα. Τα παιδιά δέχονται με ανοιχτή καρδιά και μεγάλη περιέργεια τις ιδέες για ξεχωριστή συλλογή και αυτό το γεγονός εμπνέει μεγάλες ελπίδες για το μέλλον".

Μόλις τα τελευταία χρόνια στη Βουλγαρία οικοδομήθηκαν μερικά εργοστάσια για την επεξεργασία των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, που είναι με πολύ μοντέρνα τεχνική. Οι τεχνολογίες ανακύκλωσης σ' αυτόν τον τομέα είναι πολύπλοκες, αλλά φέρουν σαφή οικονομικά οφέλη.

Στα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα περιέχονται έως 60 χημικά στοιχεία, ορισμένα από τα οποία είναι σπάνια και πολύτιμα. Αν και σε μικρές ποσότητες σ' αυτό το είδος αποβλήτων περιέχονται και χρυσό και ασήμι. Λόγω αυτού του συνδυασμού πολύ βλαβερών, αλλά και πολύτιμων στοιχείων, χρειάζονται μέθοδοι των υψηλών τεχνολογιών για την ανακύκλωσή τους. Αλλά οι επενδύσεις σ' αυτές τις τεχνολογίες αποδίδουν σχετικά γρήγορα. Οι συνεχώς αυξανόμενες τιμές των πρώτων υλών εγγυούνται και την συνεχώς αυξανόμενη αποδοτικότητα της αξιοποίησης των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα