Αριστουργήματα της ορθόδοξης τέχνης εκτίθενται στην κρύπτη του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέβσκι

Το 2012 ο μεγαλύτερος ορθόδοξος χριστιανικός ναός στη Βουλγαρία- ο καθεδρικός ναός του Αγίου Αλεξάνρου Νιέβσκι, σημείωσε την 100 επέτειο από την ολοκλήρωση της κατασκευής και διακόσμησης του, στην οποία συμμετέχουν επώνυμοι Βούλγαροι αρχιτέκτονες, γλύπτες, λιθοτόμοι και ζωγράφοι.

Το 1964 λαμβάνεται και η απόφαση η κρύπτη του ναού να μετατραπεί σε μουσείο της ορθόδοξης χριστιανικής τέχνης στα βουλγαρικά εδάφη. Η ιδέα είναι συνήθιστη για την περίοδο εκείνη - τις πρώτες δεκαετίες του σοσιαλισμού στις οποίες η χριστιανική τέχνη αντιμετωπίζεται με αρνητισμό. Αντιλαμβάνεται βασικά σαν θρησκευτική προπαγάνδα και για τον λόγο δεν εκτίθεται πολύ.

Στις αρχές της δεκαετίας του '60 όμως, με πρωτοβουλία της Εθνικής Πινακοθήκης στο Παρίσι, διοργανώνεται μεγάλη έκθεση υπό την πατρωνία του τότε υπουργού Πολιτισμού της Γαλλίας, του διάσημου συγγραφέα Αντρέ Μαλρό. Η έκθεση περνά με εξαιρετική επιτυχία και για αυτήν γράφουν ο Μαλρό και πολλοί άλλοι διακεκριμένοι Γάλλοι διανοούμενοι. Μάλιστα καλούν την έκθεση να επισκεφτεί και άλλες πόλεις. Αυτά μας διηγείται ο υφηγητής Γκεόργκι Γκέροφ, έφορος του τμήματος "Ορθόδοξη τέχνη από την περίοδο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης" του Εθνικού Μουσείου βουλγαρικής εικαστικής τέχνης. Ως εκθεσιακός χώρος του τμήματος επιλέγεται η κρύπτη του ναού.

"Ίσως σχετικά με όλα αυτά τα γεγονότα οι βουλγαρικές αρχές συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για μία μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά που η Βουλγαρία κατέχει και είναι καλά να εκτίθεται σε μόνιμη έκθεση", λέει ο κ. Γκέροφ. "Έτσι λαμβάνεται και η απόφαση η έκθεση αυτή που ονομάζονταν "Αριστουργήματα των βουλγαρικών μουσείων" να γίνει μόνιμη και να εκτίθεται στην κρύπτη του ναού. Και έτσι καθιερώνεται η έκθεση που στην αρχή παρουσιάζει τη βουλγαρική πολιτιστική κληρονομιά από την αρχαιότητα έως το Mεσαίωνα".

Στην αρχή στην κρύπτη εκτίθενται οι θρακικοί θησαυροί, αντίγραφα τοιχογραφιών από τον ξακουστό τύμβο του Καζανλάκ. Στη διάρκεια του χρόνου η έκθεση εξειδικεύεται στην ορθόδοξη τέχνη από την περίοδο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Σήμερα εδώ μπορούν να ειδωθούν αρχαίες εικόνες, τοιχογραφίες, εκκλησιαστικά σκεύη, λειτουργικά βιβλία, έργα ξυλογλυπτικής… Ύστερα από διαρκή αποκατάσταση εκτίθεται και μία από τις πιο παλιές εικόνες ανακαλυμμένη στα βουλγαρικά εδάφη. Σ αυτήν οι ειδικοί έχουν ξεχωρίσει τρία αλλεπάλληλα στρώματα ζωγραφικής.

"Εδώ εκτίθεται και μία ακόμα πιο πρώιμη εικόνα από την περίοδο του Πρώτου Βουλγαρικού Βασιλείου (έτη 681-1018), από την περίοδο των ξακουστών κεραμικών εικόνων της Πρεσλάβας", συνεχίζει ο κ. Γκέροφ. "Αν μιλάμε όμως για παραδοσιακή εικόνα σε ξύλινη βάση, είναι η πιο πρώιμη στην χώρα μας. Χρονολογείται από το δεύτερο ήμισυ του 11ου αιώνα και τις αρχές του 12ου. Η προέλευση της είναι από το Νεσέμπαρ (Μεσημβρία) όπου προφανώς ήταν πολύ σεβαστή, επειδή αργότερα προς τα τέλη του 14ου αιώνα της κάνουν μία ιδιόμορφη αποκατάσταση. Το παλιό σάπιο ξύλο της εικόνας τοποθετείται σε νέα ξύλινη βάση και πάλι στα τέλη του 14ου αιώνα στην πίσω πλευρά εικονογραφείται η Σταύρωση του Χριστού. Σε συνέχεια εικονογραφείται άλλες δύο φορές - στα τέλη του 16ου και του 18ου αιώνα. Στην αποκατάσταση όλα αυτά τα στρώματα ξεχωρίστηκαν και τοποθετήθηκαν σε νέα βάση και έτσι αντί ένα έχουμε μερικά έργα από διάφορες εποχές", είπε ο κ. Γκέροφ.

Στην κρύπτη μπορεί να παρακολουθηθεί η ανάπτυξη της εικονογραφίας στα βουλγαρικά εδάφη έως το 19ο αιώνα - την περίοδο των μεγάλων βουλγαρικών εικαστικών σχολών, όπως π.χ. στην Τριάβνα και το Σάμοκοφ, όπου εμφανίζονται έργα διακεκριμένων Βουλγάρων δημιουργών. Η Σχολή του Σάμοκοφ π.χ. παρουσιάζεται με έργα του ιδρυτή της Χρίστο Ντιμιτρόφ και των γιων του Ζαχάρι Ζογκράφ και Ντιμίταρ Ζογκράφ. Στην έκθεση εντυπωσιάζουν με την τέχνη τους και έργα της ξυλογλυπτικής.

"Έχουμε ένα εικονοστάσιο από το μετόχι της Άγιας Σκέπης της Θεοτόκου", λέει ο κ. Γκερόφ. "Έχουμε και επισκοπικό θρόνο και πολύ όμορφες πύλες από τις αρχές του 19ου αιώνα. Τα έργα της ξυλογλυπτικής δεν είναι τόσο πολλά επειδή είναι μεγαλύτερα σαν διαστάσεις - εικονοστάσια, θρόνοι και δεν έχουμε δυνατότητα να εκθέσουμε πολλά. Και αφού μιλάμε για την ποικιλομορφία της εκκλησιαστικής τέχνης θέλω οπωσδήποτε να προσθέσω και τα έργα χρυσοχοΐας που εκθέτουμε. Έτσι που στην έκθεση μπορούν να ειδωθούν όλα τα είδη εκκλησιαστικής τέχνης από την περίοδο του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης".

Τα τελευταία χρόνια αριστουργήματα του μουσείου καλούνται για συμμετοχή σε διάφορες εκθέσεις σε διαπρεπείς χώρους: στην ξακουστή βιβλιοθήκη Αμπροζιάνα του Μιλάνου, στο κάστρο Βενσέν στο Παρίσι, στο Μουσείο βυζαντινού πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη.

"Δυστυχώς, οι οικονομικές μας δυνατότητες είναι περιορισμένες και δεν είμαστε σε θέση να διεξάγουμε δραστήρια πολιτική εξαγοράς των αντικειμένων που εμφανίζονται στο αγορά τέχνης", συνεχίζει ο κ. Γκέροφ. "Ευτυχώς όμως, υπάρχουν Βούλγαροι πατριώτες που αγοράζουν ορισμένα έργα και τα κάνουν δωρεά στο μουσείο μας, επειδή αντιλαμβάνονται ότι αποτελούν εθνικό θησαυρό", δήλωσε ο κ. Γκέροφ.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Διαδώστε

Αριστουργήματα της ορθόδοξης τέχνης εκτίθενται στην κρύπτη του ναού του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέβσκι

Περισσότερα στην κατηγορία

Έκθεση στη Βουδαπέστη για την Ημέρα Βουλγαρο-ουγγρικής Φιλίας

Επετειακή Φιλοτελιστική Έκθεση στο Ντόμπριτς για το Σύμφωνο της Κραϊόβα

Το Μουσείο Φωτογραφίας στο Καζανλάκ παρουσιάζει τα καλύτερα έργα της Photo Academica 2025