Η βιομηχανία ενδυμάτων, μαζί με την επισιτιστική, παραμένει ένας από τους βιώσιμους κλάδους της άλλοτε ανεπτυγμένης ελαφράς βιομηχανίας της Βουλγαρίας. Στη χώρα μας λειτουργούν περισσότερα από 4 χιλιάδες φασόν εργαστήρια ραπτικής, τα οποία κατασκευάζουν ενδύματα για γνωστές μάρκες του εξωτερικού, στις οποίες απασχολούνται περισσότεροι από 100 χιλιάδες άτομα, κυρίως γυναίκες.

Τα εργαστήρια αυτά βρίσκονται, ως επί το πλείστον, στη Νότια Βουλγαρία, κοντά στα σύνορά μας με την Ελλάδα και την Τουρκία, και άρχισαν να λειτουργούν με ελληνικά και τουρκικά κεφάλαια στα τέλη του περασμένου αιώνα. Ο λόγος που διάλεξαν τη χώρα μας ήταν και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να είναι, τα φτηνά εργατικά χέρια.

Στη Νότια Βουλγαρία λειτουργεί η Pirintex - η μεγαλύτερη στη χώρα, ίσως και στην Ευρώπη, βιομηχανία ραπτικής η οποία αναλαμβάνει παραγγελίες από το εξωτερικό και απασχολεί περίπου τρεις χιλιάδες άτομα. Η ιστορία της μας δείχνει τι συνέβαινε στο χώρο της βιομηχανίας ενδυμάτων στο διάστημα των τελευταίων δεκαετιών.

Πολλές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες του χώρου άρχισαν να μεταφέρονται από τη Δύση στην Ανατολή, φτάνοντας μέχρι την Κίνα, αναζητώντας πιο φτηνά εργατικά χέρια. Ο Μπερτράμ Ρόλμαν, ιδιοκτήτης βιομηχανίας ενδυμάτων στη Γερμανία, μετέφερε αρχικά την επιχείρησή του στην Ελλάδα, και όταν οι μισθοί στη χώρα αυτή αυξήθηκαν, την μετέφερε στη Βουλγαρία. Ας δούμε ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους παρέμεινε στη χώρα μας.

"Υπάρχει τάση αποχώρησης των διεθνών γνωστών οίκων μόδας από την Λ.Δ. της Κίνας, με προορισμό την Νότια Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα τις Βαλκανικές χώρες, υποστηρίζει ο κ. Ρόλμαν", αντιπρόεδρος της βουλγαρικής Ένωσης Κατασκευαστών και Εξαγωγέων Ενδυμάτων και Υφασμάτων και μέλος του σώματος διευθυντών της ευρωπαϊκής συνομοποσπονδίας Euratex.

"Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκαν οι μισθοί στην Κίνα και οι αρχές της απαίτησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους", λέει στη συνέντευξή του στην Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο κ Ρόλμαν. "Αυτοί οι δυο παράγοντες – χαμηλοί μισθοί και ελαστικές συνθήκες εργασίας, ήταν οι παράγοντες που έκαναν συμφέρουσα τη λειτουργία των επιχειρήσεων του κλάδου στην Κίνα. Ένας άλλος αρνητικός παράγοντας, είναι η αύξηση των εξόδων μεταφοράς από τη μακρινή αυτή χώρα, καθώς και η δυσκολίες επικοινωνίας των μεγάλων δυτικών επιχειρήσεων με τους Κινέζους παραγωγούς. Χρόνο με το χρόνο, οι επιχειρήσεις αυτές αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, κυρίως στα Βαλκάνια. Οι Κινέζοι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις αυτές, είναι περίπου 12 εκατομμύρια άτομα, όσος π.χ. και ο ενεργός πληθυσμός της Βουλγαρίας, Σερβίας, Μακεδονίας και Αλβανίας. Πιστεύω ότι για το λόγο αυτό η αποχώρηση από την Κίνα δημιουργεί ευκαιρίες όχι μόνο για τη Βουλγαρία, αλλά και για ολόκληρη την περιοχή της ΝΑ Ευρώπης".

 
Ο Μπερτράμ Ρόλμαν: Το φασόν είναι προσωρινό φαινόμενο για τη Βουλγαρία. Φωτογραφία: Μαρία Ντιμιτρόβα-Πισό

Ο κ Ρόλμαν υποστηρίζει ότι την Κίνα εξακολουθούν να προτιμούν οι επιχειρήσεις που κάνουν πολύ μεγάλες παραγγελίες, αλλά όχι και αυτές που ασχολούνται με μικρότερες σειρές ενδυμάτων πολυτελείας. Ολοένα και πιο συχνά βλέπουμε στις ετικέτες γνωστών οίκων μόδας να αναγράφεται η ένδειξη "Κατασκευασμένο στη Βουλγαρία/Δημοκρατία της Μακεδονίας/Ρουμανία".

Η Βουλγαρία είναι, λόγω των χαμηλών μισθών, η πιο ανταγωνιστική χώρα της Ευρώπης. Οι μισθοί στην Ελλάδα και την Τουρκία είναι πολύ μεγαλύτεροι. Στη Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι σχεδόν οι ίδιοι και στη Ρουμανία λίγο υψηλότεροι. Ήδη λειτουργούμε στην Ουκρανία και περιμένουμε ότι σε λίγα χρόνια θα μπούμε και στη Σερβία. Ο κ Ρόλμαν προβλέπει ακόμα 5 με 7 χρόνια "άνθησης" της βουλγαρικής βιομηχανίας φασόν.

"Το φασόν είναι προσωρινό φαινόμενο στη Βουλγαρία", λέει ο κ Ρόλμαν. "Όπως έγινε και στην Τουρκία και την Κίνα, όπου οι εργασίες ξεκίνησαν με εισαγόμενα υλικά και πατρόν. Στη συνέχεια άρχισαν να χρησιμοποιούν ντόπια υφάσματα και μοντέλα και να κατασκευάζουν εξολοκλήρου δικά τους προϊόντα. Με τον τρόπο αυτό αποκτούσαν όλο και μεγαλύτερο τμήμα της αγοράς ενδυμάτων".

Ο κ Ρόλμαν προτείνει και στις βουλγαρικές επιχειρήσεις να κάνουν το ίδιο και να διευρύνουν τον κύκλο των εργασιών που κάνουν μόνες τους. Είναι σίγουρος ότι μετά από μερικά χρόνια οι διεθνείς οίκοι μόδας θα συμφωνήσουν να δεχτούν ολοκληρωμένο προϊόν από τους υπεργολάβους τους. Ο κ Ρόλμαν υποστηρίζει ότι η Βουλγαρία θα μπορούσε να αυξήσει το δυναμικό των παραγγελιών της μέχρι και 50%.

Όμως ο επαγγελματικός αυτό χώρος εξακολουθεί να υφίσταται πιέσεις. Από τη μια υπάρχει η μείωση της ζήτησης και από την άλλη οι απαιτήσεις των εργαζομένων για μεγαλύτερους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Μετά την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 2007, οι εργαζόμενοι της Pirintex ζήτησαν μισθούς συγκριτικά ίσους με αυτούς των εργαζομένων στις παλιότερες χώρες της Ένωσης. Κατασκεύαζαν ενδύματα γνωστών επιχειρήσεων σε άριστη ποιότητα και έπαιρναν "ψίχουλα" της τάξεως των 150 με 175 €. Σήμερα, αν και οι μισθοί έφτασαν τα 300 με 350 €, παραμένουν ακόμα εξαιρετικά χαμηλοί σε σύγκριση με τις άλλες χώρες – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι μισθοί στη Βουλγαρία, αν και αργά, θα συνεχίσουν να αυξάνονται, μια και οι παραγγελιοδόχες επιχειρήσεις ενδυμάτων πολυτελείας αναγνωρίζουν ότι η εργασία δεν μπορεί να εξακολουθήσει να είναι υποτιμημένη τόσο δραστικά όπως παλιά, υποστηρίζει ο κ Ρόλμαν.

Η κατάσταση στον κλάδο είναι και θα εξακολουθεί να είναι δυναμική. Δεν αποκλείεται να φτάσει σε τόσο εξαιρετικά υψηλό ποσοστό η ανεργία στην Ελλάδα, ώστε να ξαναγίνει συμφέρουσα για μας, ή η Τουρκία να ανακατευθύνει μέρος των παραγγελιών της προς τη Βουλγαρία, λέει ο κ Ρόλμαν. Όλα στον κλάδο αυτό παραμένουν ευμετάβλητα.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης