Στην Ουκρανία βρίσκεται ένα ιερό για όλους τους Βούλγαρους μέρος – ο τάφος του χάνου Κουμπράτ. Πριν περισσότερα από 1350 χρόνια ο χάνος αντιλήφθηκε πώς "η ισχύς εν τη ενώσει". Αυτή η επιγραφή υπάρχει στην μαύρη μαρμάρινη πλάκα στον τύμβο του. Ενώ κοντά στην Κριμαία βρίσκονται τα ερείπια της πρωτεύουσας της τότε Μεγάλης Βουλγαρίας – Φαναγκόρια. Η Κριμαία αποτελεί μέρος της βουλγαρικής προπατρίδας.

Ανάμεσα στον 7ο και τον 9ο αιώνα στην χερσόνησο αναπτύσσονται πάνω από 300 αρχαίοι βουλγαρικοί οικισμοί. Ενώ σήμερα σε τρεις επαρχίες της Κριμαίας ομιλείται κυρίως η βουλγαρική γλώσσα.

"Ακόμη στην ύστερη αρχαιότητα, τον 7 αιώνα, στα χρόνια της Μεγάλης Βουλγαρίας του χάνου Κουμπράτ, αυτό είναι μέρος του τότε βουλγαρικού κράτους", λέει σε συνέντευξη για την Bουλγαρική Rαδιοφωνία ο καθηγητής Νικολάϊ Οβτσάροφ. "Κατά την διάλυσή του μετά τις επιθέσεις των Χαζάρων, ένας από τους γιούς του Κουμπράτ, ο χάνος Ασπαρούχ ιδρύει την Βουλγαρία του Δούναβη, ο δεύτερος – ο χάνος Κοτράγκ - την Βουλγαρία της Βόλγας και τα σημερινά εδάφη διοικούνται από τον μεγαλύτερο γιό, χάνο Μπατμπαγιάν. Εκεί παραμένουν αρκετοί βουλγαρικοί οικισμοί. Ουκρανοί επιστήμονες από την Κριμαία μιλούν για 300 βουλγαρικούς οικισμούς, που υπήρχαν τον 7–9 αιώνα. Αυτό είναι το πρώτο βουλγαρικό ίχνος στην περιοχή. Το δεύτερο ίχνος είναι από τον 19 αιώνα, όταν γίνεται μεγάλη μετανάστευση Βούλγαρων στην Κριμαία. Οι ίδιοι είχαν σκληρή τύχη μετά την επανάσταση του Οκτώβρη. Επειδή ήταν εύποροι, τους έστειλαν στην Σιβηρία".

Οι εσωτερικές αναταραχές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις αρχές του 19 αιώνα υποκινούν πολλούς Βούλγαρους να αναζητήσουν νέο άσυλο. Τους προσελκύουν οι οικονομικές διευκολύνσεις, που εξασφαλίζει η ρωσική βασιλική εξουσία.

Στην διάρκεια του καθεστώτος του Στάλιν οι Βούλγαροι στέλνονται στην Σιβηρία και την Μέση Ασία. Το 1944 με εντολή του Μπέρια μόνο για μερικές ώρες περίπου 13 000 Βούλγαροι διώχνονται  από την Κριμαία. Οι ίδιοι κατηγορούνται, για το ότι συνεργάζονται με την γερμανική εξουσία. Η αιτία είναι, ότι η Βουλγαρία είναι σύμμαχος της Γερμανίας στην διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η βουλγαρική κοινότητα διασπείρεται σε έξι μέρη – εκτός από την Σιβηρία, στο Καζαχστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν. Οι ίδιοι υποβάλλονται σε γενοκτονία, πολλοί απ' αυτούς πεθαίνουν στον δρόμο.

Με τις δημοκρατικές αλλαγές μετά το 1989 οι Βούλγαροι της Κριμαίας λαμβάνουν την δυνατότητα να επιστρέψουν. Πολλοί από τους ίδιους επιστρέφουν, αλλά βρίσκουν τα σπίτια τους κατειλημμένα από τουρκικό, ουκρανικό ή ταταρικό πληθυσμό. Έτσι ολόκληρα βουλγαρικά χωριά παύουν να υπάρχουν. Σήμερα οι Βούλγαροι μένονουν κυρίως στις πόλεις Συμφερόπολη, το Σουντάκ και το Κόκτεμπελ. Ενώ στο Σουντάκ βρίσκεται και ένα από τα παλιά βουλγαρικά κάστρα.

"Σύμφωνα με τους Ουκρανούς αρχαιολόγους σ' αυτό το μέρος υπήρχε βουλγαρικό φρούριο", αναφέρει ο καθη. Οβτσάροφ. "Γι' αυτό συνηγορούν τα σήματα στους λίθους, που είναι τα ίδια με εκείνα στις πρωτεύουσες του Πρώτου βουλγαρικού βασιλείου Πλίσκα και Πρεσλάβα. Παρόμοια είναι και τα κεραμικά σκεύη, που βρέθηκαν εκεί και σ" εμάς".

Αναπαράσταση της Φαναγκόρια κοντά στη Βάρνα

Ορισμένες ιστορικές πηγές αναφέρουν την πόλη Φαναγκόρια, κοντά στην Κριμαία, πρωτεύουσα της Μεγάλης Βουλγαρίας από το 632 μέχρι το 668. Τον 10 αιώνα η πόλη καταλήφθηκε από την Ρωσία του Κιέβου. Σήμερα στην Βάρνα μπορεί να δει κανείς πώς φαίνονταν ο αρχαίος βουλγαρικός οικισμός Φαναγκόρια σε υπαίθριο μουσείο. Όσον αφορά τον τάφο του χάνου Κουμπράτ, βρέθηκε τυχαία το 1912 από δύο μικρούς βοσκούς στο χωριό Μάλαγια Περεστσέπινα.