Υπάρχει ένας κλάδος του τουρισμού, που η Βουλγαρία επίμονα αγνοεί. Πρόκειται για τον λεγόμενο "σκοτεινό τουρισμό" (dark tourism), ο οποίος έχει μετατραπεί σε κερδοφόρα βιομηχανία στον κόσμο. Κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες λάτρεις του ακολουθούν τα ίχνη του κοντινού παρελθόντος, για να βυθιστούν στη ζοφερή ατμόσφαιρα ερημωμένων πόλεων, εγκαταλελειμμένων αυτοκινητοδρόμων, στρατοπέδων συγκέντρωσης και φυλακών, που έχουν μετατραπεί σε μουσεία, και άλλων αδιανόητων για τους μαζικούς τουρίστες αξιοθέατων. Αγαπημένοι προορισμοί για παρόμοια ζοφερά ταξίδια είναι οι πρώην σοσιαλιστικές χώρες, οι οποίες με φαντασία και αίσθηση χιούμορ αναπτύσσουν κομμουνιστικά δρομολόγια για περίεργους και γεμάτους νοσταλγία ταξιδιώτες. Όχι όμως στη Βουλγαρία.

Δεν πρέπει να πας στο Τσερνόμπιλ, για να βρεθείς σε φασματικό τόπο. Είναι αρκετά για πας στη Βορειοδυτική Βουλγαρία. Εκεί σε περιμένουν γεμάτα θλίψη και νοσταλγία χωριά και πόλεις, που έχουν βυθιστεί σε μοναξιά και καταστροφή με τα εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, τις παλιές πολυκατοικίες, τα έρημα αγροτικά κτήρια τους και…τα ξεθωριασμένα σύμβολα του κομμουνισμού. Τι καλύτερη θέα για τους λάτρεις των "ζοφερών" προορισμών!



"Οι Βούλγαροι ντρέπονται για το κομμουνιστικό παρελθόν τους και κάνουν όλα τα δυνατά για να το ξεχάσουν και… να το κρύψουν", εξηγεί η 32χρονη Τσβετελίνα Τσανκόβα, ιδιοκτήτρια της μόνης τουριστικής εταιρεία στη χώρα μας που διοργανώνει τον λεγόμενο "κομμουνιστικό γύρο για γεμάτους νοσταλγία τουρίστες". Η Τσβετελίνα συμπληρώνει: "Πιθανόν πράγματι δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει πλήρως, δεν το αντιλαμβανόμαστε σαν ιστορία, σαν παρελθόν, και ακόμη το συνδέουμε με το παρόν. Όταν επισκέπτονται το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, οι ξένοι ρωτάνε γιατί η ιστορία μας επιδεικνύεται μέχρι το 1943-1944, και μετά συνεχίζεται με… το στυλό του Γκεόργκι Παρβάνοφ, με το οποίο υπογράφηκε η Συνθήκη Προσχώρησης της Βουλγαρίας στην ΕΕ. Η συλλογή του μουσείου δεν καλύπτει μια ολόκληρη σημαντική περίοδο 45 χρονών, την περίοδο του ολοκληρωτικού καθεστώτος. "Πού είναι η σοσιαλιστική περίοδος της ιστορίας σας;" με ρωτούν οι άνθρωποι. Και οι εξηγήσεις ότι είναι νωρίς ακόμη να την επιδεικνύουμε γιατί πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 80-100 χρόνια, προκαλεί απορία".

Οι λάτρεις του σκοτεινού τουρισμού, κυρίως Σουηδοί, Βέλγοι, Γάλλοι και Αμερικανοί δε βαριούνται καθόλου στη Βουλγαρία γιατί εδώ έχει τι να δουν και να φωτογραφίσουν. Η Τσβετελίνα λέει πώς οι ξένοι εντυπωσιάζονται πάρα πολύ από την έρημη και κατεστραμμένη βιομηχανική ζώνη της πόλης Πέρνικ – ακμάζον κέντρο της χαλυβουργίας στο κοντινό παρελθόν.



Ακόμη περισσότερες προϋποθέσεις να μετατραπεί σε προορισμό σκοτεινού τουρισμού έχει η προαναφερόμενη Βορειοδυτική Βουλγαρία – η φτωχότερη περιοχή στην ΕΕ. Κατά πόσον όμως αυτά τα "αξιοθέατα" είναι σύμβολο του 45χρονου ολοκληρωτικού κράτους ή είναι μάλλον αποτέλεσμα από τα 25 χρόνια οδυνηρής δημοκρατικής μετάβασης, που επακολούθησαν, είναι ζήτημα προσωπικής εκτίμησης.



Στα κομμουνιστικά δρομολόγια για τους ξένους επισκέπτες συμπεριλαμβάνεται το Μνημείο του Σοβιετικού Στρατού στην καρδιά της Σόφιας, καθώς και διαμέρισμα σε τυπική για τη σοσιαλιστική περίοδο πολυκατοικία από τη δεκαετία του ’50 του 20^ου αιώνα. "Οι ξένοι τουρίστες όμως μας ρωτάνε πώς όλες οι σοσιαλιστικές χώρες έχουν μουσεία του κομμουνιστικού καθεστώτος με εξαίρεση τη Βουλγαρία", λέει η Τσβετελίνα.

Οι άνθρωποι που ζούσαν πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα εξακολουθούν να θεωρούν τη Βουλγαρία "πρώην σοσιαλιστική χώρα". Εκείνοι θέλουν να μάθουν πώς οι Βούλγαροι επιβίωναν 45 χρόνια σε μονοκομματική κοινωνία με απαγόρευση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, με πολιτικούς διωγμούς, με λογοκρισία, με οικονομία κεντρικού σχεδιασμού, με Κρατική Ασφάλεια. Αποδείχθηκε όμως ότι όχι μόνο ο κομμουνισμός προκαλεί την περιέργεια των ξένων, αλλά και τα χρόνια της μετάβασης που σημάδεψαν ολόκληρες περιοχές της Βουλγαρίας. Ανεξάρτητα από το γεγονός που στη χώρα μας ο σκοτεινός τουρισμός δεν είναι καλά ανεπτυγμένος, η Βουλγαρία από χρόνια έχει τη θέση της στις δημοφιλέστερες ιστοσελίδες για ζοφερά ταξίδια.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα