Οι περισσότεροι Βούλγαροι δεν επιδοκιμάζουν τον λόγο του μίσους παρά το γεγονός που είναι ευρέως διαδεδομένος στη Βουλγαρία, δείχνει έρευνα του Ινστιτούτου "Ανοιχτή κοινωνία" για τις κοινωνικές διαθέσεις για το φαινόμενο το 2014. Σχεδόν οι μισοί συμπατριώτες μας έχουν ακούσει λόγια αποδοκιμασίας, μίσους ή επιθετικότητας απέναντι σε μειονοτικές ομάδες και ο ένας στους τέσσερεις είναι της γνώμης ότι τα λόγια αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε βία εναντίον τους.

Οι πιο ευάλωτες ομάδες, τόσο το 2013, όσο το 2014, είναι οι Ρομά, οι Τούρκοι και οι ομοφυλόφιλοι, καθώς και οι μουσουλμάνοι και οι ξένοι πολίτες λόγω της εισροής προσφύγων και μεταναστών ως συνέπεια της σύγκρουσης στη Συρία και τη Μέση Ανατολή.

Συχνότερα η γλώσσα του μίσους διαδίδεται από πολιτικούς και δημοσιογράφους στην τηλεόραση. Η ελευθερία έκφρασης μπορεί να ασκείται, μόνο σε περίπτωση που δεν παρεμποδίζει τους άλλους να ασκούν αποτελεσματικά την ελευθερία τους, είναι κατηγορηματικός ο Χάρτης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, υπενθύμισε σε συνέντευξη για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η Ιβάνκα Ιβανόβα, διευθύντρια του Νομικού пρογράμματος του Ινστιτούτου "Ανοιχτή κοινωνία". Σύμφωνα με τα λόγια της, "γλώσσα που ενθαρρύνει τις διακρίσεις μπορεί να απαγορεύεται και ο περιορισμός της δεν αποτελεί προσβολή της ελευθερίας του λόγου".

Τι είναι η τάση, ποιοι είναι οι εγκληματογόνοι παράγοντες που υποδαυλίζουν τη γλώσσα του μίσους και πώς να την αντιμετωπίσουμε;
"Ακόμη είναι νωρίς να ξεχωρίζουμε τάσεις, είναι απαραίτητες τουλάχιστον μερικές άλλες έρευνες", σχολιάζει η Ιβάνκα Ιβανόβα. "Ανάμεσα στα σημαντικότερα πορίσματα, που επιβεβαιώθηκαν και το 2014, είναι ότι παρατηρείται πολύ μεγάλη κοινωνική αποδοκιμασία για τη δημόσια χρησιμοποίηση του λόγου του μίσους στη Βουλγαρία. Έχουμε φτάσει στη σημείο που αυτή η αποδοκιμασία πρέπει να μετατραπεί σε κοινωνικές πολιτικές. Για να μπορεί κάθε θεσμός στο σύστημα της παιδείας, της υγείας, της δικαιοσύνης να αναλάβει την ευθύνη του και να εφαρμόζει κοινό σχέδιο για τον περιορισμό του λόγου του μίσους. Γιατί ο λόγος αυτός δημιουργεί περιβάλλον, στο οποίο η άνιση συμπεριφορά προς τους ανθρώπους και η επιθετικότητα απέναντι σε εκπροσώπους μειονοτικών ομάδων θεωρείται ομαλή συμπεριφορά. Βλέπουμε σαφώς όμως ότι οι περισσότεροι πολίτες δεν επιδοκιμάζουν μια τέτοια συμπεριφορά".

Η έρευνα δίνει λίγα στοιχεία για τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη γλώσσα του μίσους, αλλά θα εμβαθύνουμε τις αναζητήσεις μας στην κατεύθυνση αυτή, επεσήμανε η κα Ιβανόβα.

"Ανάμεσα στα βασικά προβλήματα είναι η κατάσταση της παιδείας. Πολύ λίγο συζητιέται το θέμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, για τη διαφορά μεταξύ της κοινωνικά αποδεκτής γλώσσας και της γλώσσας που προκαλεί διακρίσεις και επιθετικότητα. Αυτό είναι ένα από τα μέτρα για τον περιορισμό του λόγου του μίσους σε μια μελλοντική κρατική στρατηγική. Η κατάσταση της εκπαίδευσης είναι ένας από τους εγκληματογόνους παράγοντες για τη γλώσσα του μίσους. Άλλος παράγοντας είναι το γεγονός που δραστικές παραβιάσεις παραμένουν ατιμώρητες. Η αντίδραση όχι πάντοτε πρέπει να είναι ποινή, υπάρχουν όμως περιπτώσεις, στις οποίες η γλώσσα του μίσους αποτελεί έγκλημα σύμφωνα με τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα. Εάν η πράξη παραμένει ατιμώρητη, δεν μπορεί να έχει προληπτική λειτουργία, οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πώς να προσαρμόσουν τη συμπροφορά τους για να μη τιμωρούνται από τον νόμο".

Τα ΜΜΕ πρέπει να προσπαθήσουν να ευαισθητοποιήσουν την κοινωνία για το πρόβλημα με τις διακρίσεις προς τις μειονοτικές ομάδες στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών, θεωρεί η κα Ιβανόβα.

"Εάν ζείτε σε μια κοινωνία με πολλές μειονότητες που δεν έχουν εκπροσώπους τους ανάμεσα στους γιατρούς, στην Αστυνομία και την Εισαγγελία, το γεγονός αυτό δημιουργεί φραγμό δυσπιστίας των ίδιων των μειονοτήτων προς τις υπηρεσίες που τους παρέχουν και αποτελεί προϋπόθεση για διακρίσεις και ρατσισμό. Η αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να γίνει με αποτελεσματική στρατηγική σε δύο βασικές κατευθύνσεις. Από τη μία, οι πολιτικοί αρχηγοί να καταδικάζουν τη γλώσσα του μίσους", είναι πεπεισμένη η κα Ιβανόβα. "Δηλαδή, η πολιτική τάξη να αυτοελέγχεται. Η Βουλή έχει Επιτροπή Δεοντολογίας, η οποία πρέπει να εξετάζει υποθέσεις που αφορούν τη γλώσσα του μίσους και να προτείνει μέτρα για την περιορισμό της. Η δεύτερη κατεύθυνση της στρατηγικής αφορά την απάντηση στο φαινόμενο του υπουργείου Εσωτερικών και της Εισαγγελίας, που είναι υπεύθυνα για την ποινική δίωξή του. Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί, από την άλλη, πρέπει να καλλιεργούν στους ανθρώπους την πεποίθηση ότι υπάρχει κοινωνικά απαράδεκτη γλώσσα, γιατί η γλώσσα αυτή δημιουργεί προϋποθέσεις για άνιση συμπεριφορά προς τους ανθρώπους".