Ο Κανονισμός 650/2012, που θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τις 17 Αυγούστου φέτος και έχει προτεραιότητα μπροστά στο εθνικό δίκαιο, μπορεί να αποδειχτεί πως αφορά πολλούς πολίτες της ΕΕ. Ο νέος κανονισμός εισάγει νέα αρχή και κριτήριο για κληρονομική διαδοχή – για εφαρμοστέο δίκαιο θα θεωρείται η συνήθης διαμονή του αποθανόντος κληρονομούμενου την στιγμή του θανάτου του.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη πως οι νόμοι για την κληρονομική διαδοχή διαφέρουν στις χώρες μέλη της ΕΕ. Π.χ. η συμβίωση δεν θεωρείται παντού λόγος κληρονόμησης, στην Μεγάλη Βρετανία ο εν ζωή σύζυγος παίρνει όλη ή το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του αποθανόντος συζύγου, ενώ στη Γαλλία η μερίδα αυτή είναι καθορισμένη στο ¼, ανεξάρτητα από τον αριθμό των παιδιών. Στην Βουλγαρία από τις 3 υπάρχουσες μορφές τελευταίας επιθυμίας – διαθήκη, κοινή διαθήκη και συμβόλαιο για κληρονομική διαδοχή, ισχύει μόνο η πρώτη, ενώ σε άλλα κράτη ισχύουν και οι τρεις.

"Το σημαντικότερο είναι πως στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ένα νέο κληρονομικό δίκαιο", λέει ο Σβετλίν Μικουσίνσκι, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου των συμβολαιογράφων του Συμβολαιογραφικού Επιμελητηρίου. "Το νέο είναι πως με ενιαίο για όλα τα κράτη μέλη κανονισμό ρυθμίζεται ποιο είναι το εφαρμοστέο δίκαιο στην συγκεκριμένη διαδοχή ή ποιός εθνικός νόμος έπεται να τηρηθεί σε περίπτωση θανάτου. Κριτήριο για εφαρμοστέο δίκαιο δεν είναι ο νόμος που αφορά την ιθαγένεια ενός προσώπου, αλλά η συνήθης διαμονή του".

Με ποιο τρόπο θα αποδειχτεί όμως ποια είναι η συνήθης διαμονή;
"Εδώ ο κανονισμός δεν δίνει απόλυτα κριτήρια, αλλά μόνο προσανατολισμό", συνεχίζει ο κος Μικουσίνσκι. "Δεν έχει σημασία πού περνά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του το πρόσωπο, αλλά το μέρος όπου συγκεντρώνονται τα οικονομικά του συμφέροντα – πού έχει επιχειρήσεις, πού αποκτά περιουσία, πρόκειται για μια ολοκληρωτική ανάλυση της πορείας ενός ανθρώπου. Αυτό γίνεται γιατί συχνά υπάρχουν πολίτες μιας χώρας που εργάζονται σε κάποια άλλη μα αυτό δεν σημαίνει πως αυτά τα άτομα διαμένουν στην χώρα που εργάζονται. Αν ένας Βούλγαρος εργάζεται στην Ισπανία, αλλά η οικογένειά του είναι στη Βουλγαρία και εκείνος τους στέλνει το μισθό του και επιστρέφει για διακοπές στην πατρίδα, η συνήθης διαμονή του δεν θεωρείται η Ισπανία. Αλλιώς στέκουν τα πράγματα αν η οικογένειά του επίσης έχει μεταναστεύσει στην Ισπανία και τα παιδιά του πηγαίνουν σχολείο εκεί. Αυτό δείχνει άλλες προθέσεις και σε περίπτωση θανάτου εφαρμόζεται το ισπανικό δίκαιο".

Υπάρχει δυνατότητα για επιλογή του εφαρμοστέου δικαίου διαφορετική από το δίκαιο της συνήθους διαμονής. Σύμφωνα με τον Κανονισμό κάθε πρόσωπο μπορεί να επιλέξει σαν εφαρμοστέο δίκαιο στα θέματα που αφορούν την διαδοχή του το δίκαιο της χώρας, της οποίας είναι πολίτης. Δηλαδή, κάθε Βούλγαρος πολίτης μπορεί να επιλέξει να εφαρμοστεί το βουλγάρικο δίκαιο, ενώ αν ένα πρόσωπο έχει περισσότερες από μια υπηκοότητες μπορεί να επιλέξει το δίκαιο που προτιμά από τις χώρες των οποίων είναι πολίτης.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει προτείνει νομοσχέδιο για αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που έπεται να εγκριθεί από την Βουλή, λέει η αναπληρωτής υπουργός, Βεργκίνια Μίτσεβα-Ρούσεβα.

"Στο νομοσχέδιο αυτό διευκρινίζεται ποιό είναι το αρμόδιο δικαστήριο, ποια είναι η διαδικασία για την έκδοση Ευρωπαϊκής βεβαίωσης για κληρονομική διαδοχή, ποιος μπορεί να την υποβάλει, που μπορεί να ασκήσει έφεση, ποιες είναι οι δυνατότητες τροποποίησης ή παύσης της βεβαίωσης. Σύμφωνα με το νομοσχέδιό μας, συνεχίζει η υπουργός, το οποίο συμβαδίζει με τον νέο ευρωπαϊκό κανονισμό, αρμόδιο σε διεθνές επίπεδο είναι το Περιφερειακό δικαστήριο στο οποίο υπάγεται η τελευταία μόνιμη διεύθυνση του θανόντος και αν δεν υπάρχει τέτοια, βάση της τελευταίας διεύθυνσης στη χώρα. Αν και τέτοια δεν υπάρχει τότε αρμόδιο είναι το περιφερειακό δικαστήριο της Σόφιας".

Η Δανία, η Ιρλανδία και η Μεγάλη Βρετανία δεν συμμετέχουν σ’ αυτόν τον ευρωπαϊκό κανονισμό. Οι υποθέσεις της ανοιχτής κληρονομικής διαδοχής σ’ αυτές τις τρεις χώρες μέλη θα συνεχίσουν να εξετάζονται μόνο σύμφωνα με τις εθνικές παραμέτρους.

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου