Η 24 Μάιου είναι μία από τις λαμπρότερες γιορτές μας. Την ημέρα αυτή δοξάζουμε το έργο των Αγίων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, δημιουργών του σλαβικού αλφαβήτου. Το 1980 ο πάπας Ιωάννης Παύλος ο Δεύτερος τους ανακηρύττει πνευματικούς προστάτες της Ευρώπης. Πέρα από γιορτή των γραμμάτων η 24 Μαΐου είναι επίσης ημέρα της βουλγαρικής παιδείας και πολιτισμού. Η ιστορία του νέου αλφαβήτου αρχίζει τον 9το αιώνα. Γιατί για την δημιουργία του εκλέγονται ακριβώς οι αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος;

Ο Κύριλλος είναι λαμπρός φιλόλογος, που έχει τελειώσει την σχολή Μαγναύρας – το αυτοκρατορικό ανώτατο σχολείο στην Κωνσταντινούπολη, λέει ο καθηγητής ιστορίας Χρίστο Ματάνωβ. Συμμετέχει από νωρίς σε διπλωματικές αποστολές, γνωρίζει τα σλαβικά τέλεια, επειδή είναι από την Θεσσαλονίκη – πόλη με πολυάριθμο σλαβικό πληθυσμό. Ο Μεθόδιος έχει τα ίδια προσόντα, αν και είναι περισσότερο άνθρωπος της διοίκησης παρά του πολιτισμού. Ασχολείται με τον εκχριστιανισμό των σλάβων στην γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας. Οι δύο αδελφοί είναι τέλειοι γι αυτήν την αποστολή – την προσέλκυση των σλάβων μέσω ιεροτελεστίας προς την βυζαντινή πολιτική και πολιτιστική σφαίρα επιρροής. Αν και η αποστολή αυτή εμπνέεται από τους πολιτικούς κύκλους της Κωνσταντινούπολης, έχει τόσο μεγάλη πανσλαβική σημασία, που με την πάροδο του χρόνου αυτή η πολιτική αιτία ξεχνιέται και στο πρώτο πλάνο βγαίνει η πολιτιστική και θρησκευτική πλευρά της δραστηριότητάς τους.

Ποιος είναι ο ρόλος τους στις μεταφράσεις των ιερών βιβλίων και την δημιουργία της γλώσσας της λειτουργίας;

Ο ρόλος τους είναι τεράστιος. Θα αρχίσω με την γλώσσα ιεροτελεστίας, επειδή αυτό είναι το βασικό καθήκον, που τους αναθέτουν κατά την αποστολή τους στην Μεγάλη Μοραβία. Εκείνοι, που σκέφτονται την αποστολή, βασίζονται στο γεγονός, ότι οι σλάβοι μπορούν εύκολα να εκχριστιανιστούν εάν αυτό γίνεται σε γλώσσα ιεροτελεστίας, που καταλαβαίνουν. Για τον σκοπό δημιουργείται νέο αλφάβητο – το σλαβικό. Αλλά αυτό δεν είναι το σημαντικότερο. Το σημαντικότερο είναι, ότι με την βοήθεια αυτής της γραμματολογίας αρχίζει εντατική μεταφραστική δραστηριότητα.

Και κάτι άλλο – ο Μεθόδιος αναλαμβάνει την ευθύνη να προετοιμάσει μαθητές, που να κάνουν την ιεροτελεστία στην σλαβική γλώσσα και να συνεχίσουν το έργο της γραμματολογίας – πρώτα στην Μεγάλη Μοραβία, και μετά και σε άλλες σλαβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Βουλγαρίας. Το 886 ο βούλγαρος πρίγκιπας Μπορίς ο Α δέχεται στην Βουλγαρία τον Κλήμη, τον Ναούμ, τον Σάββα, τον Ἀγγελάριο, τον Γορασδών – μαθητές των αγίων αδελφών. Στην χώρα ιδρύονται δύο λογοτεχνικές σχολές – της Οχρίδας και των Πλίσκα και Πρεσλάβ. Εκεί αναπτύσσεται εντατική δραστηριότητα, που με την πάροδο του χρόνου μετατρέπει την χώρα μας σε λίκνο της σλαβικής γραφής και πολιτισμού.

Είναι τα κέντρα, που έχουν το καθήκον να προετοιμάσουν μέγιστο αριθμό μαθητών, επειδή η Βουλγαρία πρέπει να δεχτεί επίσημα την σλαβική γλώσσα και χρειάζεται μεγάλο αριθμό ιερών, που να τελούν τις λειτουργίες τους σ αυτήν την γλώσσα στις εκκλησίες, εξηγεί ο Χρίστο Ματάνωβ. Και κάτι άλλο – στην σχολή της Οχρίδας δημιουργείται ένα πιο απλό αλφάβητο – το κυριλλικό. Αυτό συνδέεται με την δραστηριότητα του Αγίου Κλήμη της Οχρίδας. Έτσι γεννιέται η πρώτη μορφή του αλφαβήτου, που χρησιμοποιείται σήμερα. Όσον αφορά την σχολή των Πλίσκα και Πρεσλάβ, εκεί δημιουργείται ένας ελιτιστικός λογοτεχνικός κύκλος. Αυτός ο κύκλος λίγο αργότερα, στην εποχή του τσάρου Συμεών, τον λεγόμενο «χρυσό αιώνα του βουλγαρικού πολιτισμού» αρχίζει να δημιουργεί ελιτιστική λογοτεχνία, με την οποία η Βουλγαρία γίνεται γνωστή στους μορφωμένους κύκλους του τότε σλαβικού κόσμου.

Μετάφραση: Σβ.Τόντορωβα