Μετά από διακοπή 9 χρόνων το Εθνικό φολκλορικό πανηγύρι του Ρόζεν συγκέντρωσε φέτος πάνω από 8.000 εκτελεστές, 315 συγκροτήματα με τραγουδιστές και 25 φολκλορικά σύνολα. Πέρα από τις στατιστικές όμως πρόκειται για την προετοιμασία, το ταξίδι, τις συγκινήσεις όλων όσων παρευρέθηκαν στο μεγάλο γεγονός και τον ενθουσιασμό 350.000 θεατών που στην πλειοψηφία τους ήταν Βούλγαροι, αλλά στα λιβάδια άκουγες επίσης ελληνικά, ρουμάνικα, αγγλικά, γαλλικά και ρώσικα.

Πριν από χρόνια το πανηγύρι ήταν παραδοσιακό και σχετιζόταν με παλιές τελετουργίες, ενώ σήμερα λαμβάνει χώρα σαν Συγκέντρωση των λαϊκών τεχνών και της κτηνοτροφίας.

"Αυτό το μέρος είναι εμβληματικό για την Ροδόπη και για όλη την Βαλκανική χερσόνησο", λέει για το Ρόζεν η Τάνια Μάρεβα, διευθύντρια του Περιφερειακού Ιστορικού Μουσείου του Σμόλιαν. "Τα ξέφωτα αυτα έκτασης 110 εκταρίων βρίσκονται ανάμεσα στα ποτάμια Έβρο και Άρδα και εδώ από τον 19^ο αιώνα υπάρχουν εκκλησίες αφιερωμένες στην Αγία Μαρίνα, στον Άγιο Παντελεήμονα και στον προφήτη Ηλία. Το 1898 ο πάτερ Άνγκελ Ιντζόφ προτείνει στους συγχωριανούς του να μαζεύονται σ’ αυτό το μέρος κάθε χρόνο στην γιορτή του Άγιου Παντελεήμονα και μένει στην ιστορία σαν ο ιδρυτής του πανηγυριού. Από το 1904 και μετά υπάρχουν ενδείξεις πως η γιορτή μαζεύει πολύ κόσμο και είναι ευρέως γνωστή ως τη Σόφια και το Πλόβντιφ, ενώ από το 1961 το πανηγύρι μετατρέπεται σε περιφερειακό διαγωνισμό παραδοσιακού τραγουδιού της Ροδόπης. Σήμερα το γεγονός είναι εθνικής σημασίας".

Η Βεσελίνα Μπαμπατζάνκοβα (στη φωτογραφία) έρχεται στο πανηγύρι από παιδί και σήμερα είναι παρουσιάστρια του πλούσιου προγράμματος. "Εδώ νιώθω κοντά στις ρίζες μου", λέει εκείνη. "Είμαι από την Ροδόπη και θυμάμαι πως παίζαμε κυνηγητό στα λιβάδια, λατρεύω τις πυγολαμπίδες και τα τζιτζίκια. Ξεκινούσαμε για το ξέφωτο με κάρα γεμάτα μεγάλους και παιδιά, παντού ηχούσαν γκάιντες. Το πανηγύρι με κάνει υπερήφανη για το αθάνατο βουλγάρικο πνεύμα – για τον χορό, τα τραγούδια και τις φορεσιές μας".

"Εγώ ξέρω τις παραδόσεις μας", λέει ένα 10χρονο βουλγαράκι που ζει στην Μαδρίτη. Το κορίτσι αυτό τραγουδά στο Ρόζεν μαζί με τον πατέρα του, ενώ στην Ισπανία πηγαίνει σε βουλγάρικο σχολείο για να μην ξεχάσει την γλώσσα και την ιστορία μας.

Μεταξύ των ξένων ο Ντιόρντ Στούμπερ από την Ουγγαρία δηλώνει εντυπωσιασμένος από το κοινό άκουσμα που του θυμίζει την πατρίδα του. "Αγόρασα πριν χρόνια ένα cd με παραδοσιακή βουλγάρικη μουσική και άρχισα να έρχομαι συχνά στη Ροδόπη", λέει εκείνος. "Μαθαίνω γκάιντα και απέκτησα φίλους, μου αρέσει πολύ η Βουλγαρία".

Οι νέοι ενημερώνονται για τέτοιου είδους φεστιβάλ από το Facebook και χαίρονται ιδιαίτερα που είναι προσβάσιμο και ελεύθερο για όλους. Ο Σβετοσλάβ από την Σόφια μοιράστηκε πως ντράπηκε που δεν ήξερε ούτε έναν παραδοσιακό χορό και πως θα βρει κάποια σχολή αμέσως μόλις επιστρέψει. Η Πλαμένα από το Πλόβντιφ λέει πως στο Ρόζεν ανακαλύπτει τις αυθεντικές βουλγάρικες παραδόσεις που την φορτίζουν με χαρά και ικανοποίηση. Ο Ιβάν είναι μηχανικός πλοίου από το Μπουργκάς και ήρθε στο Ρόζεν μετά από οργάνωση της παρέας του κι ας έπρεπε να ταξιδέψει από το Λονδίνο.

Ο διαγωνισμός παραδοσιακού τραγουδιού του Ρόζεν λαμβάνει χώρα σε 4 σκηνές ενώ στην κριτική επιτροπή συμμετέχουν διάσημοι καλλιτέχνες από τον χώρο της παραδοσιακής μουσικής. Μαζί με τα βραβεία δόθηκαν και 2 αριστεία από τον Ντανιέλ Πισό, ιδρυτή του Συλλόγου «Αλληλεγγύη Γαλλία-Βουλγαρία». Βραβεύτηκαν ο πιο ηλικιωμένος και ο πιο νέος γκαϊντάρης – ο Ηλία Καντίεβ 86 ετών και ο 5χρονος Καλίν Μαργκαρίτοφ.

"Το πέρασμα της παράδοσης από την μια γενιά στην άλλη είναι πολύ σημαντικό", λέει με πεποίθηση ο κ. Πισό. "Αυτός ο δεσμός πρέπει να συντηρείται και να ενισχύεται. Η Γκάιντα είναι σύμβολο της Ροδόπης και θησαυρός για την Βουλγαρία μαζί με τα ήθη και τα έθιμα που ο λαός πρέπει να μοιράζεται με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους γιατί πρόκειται για αξεπέραστες ανθρώπινες αξίες".

Μετάφραση: Αγάπη Ασπρίδου
Φωτογραφίες: Αλμπένα Μπέζοφσκα, BGNES, BTA