"Μία από τις λίγες διασωθείσες μεσαιωνικές βουλγαρικές πόλεις, πάνω στις οποίες δεν έχει οικοδομική δραστηριότητα της σύγχρονης εποχής μας", έτσι ο о καθηγητής Αρχαιολογίας Βαλεντίν Πλετνιόφ, διευθυντής του Περιφερειακού Ιστορικού Μουσείου στη Βάρνα, παρουσιάζει το φρούριο Καστρίτσι. Η πόλη έμεινε ανέγγιχτη από τις επιθέσεις των αρχαιοκαπήλων κατά τα τελευταία 120 χρόνια. Ποιος είναι ο λόγος; Ο μεσαιωνικός οικισμός βρίσκεται στους κήπους του κυβερνητικής θερινής κατοικίας "Ευξείνογκραντ". Σήμερα οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν την παλιά πόλη με τους δρόμους και τα οχυρώματά της, ερευνούν την αρχιτεκτονική των κτηρίων και τα ευρήματα μέσα τους.

"Είμαι επικεφαλής των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο 10 χρόνια τώρα, ανακαλύψαμε σχεδόν εξ ολοκλήρου το δυτικό μέρος της πόλης με 100 κτίρια περίπου, μονώροφα και διώροφα σπίτια", λέει ο Βαλεντίν Πλετνιόφ. "Τα σπίτια βρίσκονται, όπως συνήθως σε κάθε μεσαιωνική πόλη, κατά μήκους των δρόμων, οι οποίοι είναι στρωμένοι με καλντερίμι. Οι τοίχοι των κτιρίων που ανακαλύπτουμε έχουν διασωθεί σχετικά καλά. Κάποια απ’ αυτά είναι ύψους σχεδόν 2 μέτρων. Ανακαλύπτονται και πόρτες, εξώπορτες των σπιτιών, τα κάτω μέρη παραθύρων. Στην πραγματικότητα, ανακαλύπτουμε το κάτω μέρος των κτηρίων που βρήκαμε. Διαπιστώνουμε, ότι τα περισσότερα κτήρια ήταν διώροφα, επειδή βρίσκουμε γκρεμισμένες οι ελαφρές κατασκευές των πάνω ορόφων. Η πόλη διέθετε σοβαρό οχυρωματικό σύστημα – τείχος που έφραζε το ακρωτήριο του Αγίου Γιάννη, όπου βρίσκεται ο οικισμός. Το τείχος είχε σημαντικά για τον Μεσαίωνα μεγέθη – ήταν μήκους 200 μέτρων. Ένα τμήμα του γκρεμίστηκε στη θάλασσα. Το τείχος ενισχύθηκε με πύργους, που είναι μέρος του διασωθέντος αρχαίου αμυντικού συστήματος, διότι η πόλη υπήρχε και κατά την περίοδο από τον 5^ο μέχρι τον 7^ο αιώνα, όταν καταστράφηκε από τους Αβάρους και τους Σλάβους".

Κατά τον 13^ο αιώνα με την αναγέννηση του εμπορίου στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και την ίδρυση των βουλγαρικών πόλεων κατά την περίοδο του Β' Βουλγαρικού Κράτους (1185 – 1396) και της Δεσποτείας της Δοβρουτσάς (1337-1420), ο οικισμός αποκαταστάθηκε, αλλά με νέα πολεοδομία. Τα απομεινάρια των αρχαίων κτηρίων χρησιμοποιήθηκαν για το κτίσιμο της νέας μεσαιωνικής πόλης. Σήμερα το φρούριο Καστρίτσι προσφέρει εξαιρετικά πλούσιο πεδίο για αρχαιολογικές έρευνες.

"Ανακαλύπτουμε κτήρια, στα οποία βρίσκουμε τεράστιες ποσότητες κεραμικών σκευών, κοσμημάτων, νομισμάτων, μετάλλινων αντικειμένων, σταυρών, εγκολπίων (σταυροί, μέσα στους οποίους φυλάσσονται λείψανα αγίων). Μέχρι τώρα ανακαλύφθηκαν δύο μικρές εκκλησίες, ελπίζουμε τα επόμενα χρόνια να βρούμε και τον καθεδρικό ναό της πόλης", επισημαίνει ο αρχαιολόγος.

Όλοι οι δρόμοι και πλατείες παραμένουν έτσι, όπως εγκαταλείφθηκαν. Τώρα στο πλαίσιο σχεδίων του Υπουργικού Συμβουλίου υλοποιείται πρόγραμμα αναστήλωσης του φρουρίου Καστρίτσι μαζί με τον παλιό στάβλο του μεγάρου "Ευξείνογκραντ", που θα μετατραπεί σε μουσείο. Εκεί θα παρουσιαστούν τα ευρήματα από το κάστρο. Τώρα το φρούριο αναστηλώνεται, πολλά τείχη αποκαθίστανται. Οι τοίχοι των σπιτιών στερεώθηκαν και διαμορφώθηκαν οι αλέες υπό την παρακολούθηση των αρχαιολόγων. Και πιθανόν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του επόμενου χρόνου εδώ θα έρθουν οι πρώτοι τουρίστες.

Ο Βαλεντίν Πλετνιόφ δουλεύει και πάνω σε άλλο ενδιαφέροντα αρχαιολογικό χώρο – τη μεσαιωνική πόλη-κάστρο Πετρίτς, που βρίσκεται στα περίχωρα του χωριού Αβρέν, στην περιοχή της Βάρνας: "Είναι ένα κάστρο που τοποθετείται σε ένα τεράστιο βράχο πάνω από τη λίμνη της Ντέβνια. Πρόκειται για αρχαία και μεσαιωνική πόλη, παρόμοια με το Καστρίτσι. Αυτό το φρούριο είναι γνωστό από τις περιγραφές των μαχών του Βλαντίσλαβ Γ΄ της Βάρνας, είναι γνωστή και η ημερομηνία, στην οποία οι ιππότες το κατέκτησαν και το λεηλάτησαν. Αυτό συνέβη στις 7 Νοεμβρίου του 1444. Μετά από επιμονή του Δήμου Αβρέν, πέρυσι αρχίσαμε ανασκαφές. Μέχρι τώρα ανακαλύφθηκαν τμήματα δύο χριστιανικών ναών, έχει και πολλά ευρήματα. Η πόλη υπήρχε από τον 11^ο αιώνα σχεδόν μέχρι τα μέσα του 15^ου αιώνα, όταν καταστράφηκε και εγκαταλείφθηκε. Δυστυχώς, δεν φρουρείται και στις αρχές του 20^ου αιώνα, όταν στη Βουλγαρία άρχισαν να κατασκευάζονται πολλές σιδηροδρομικές γραμμές και δρόμοι, τα τείχη πολλών από τα κάστρα στη Βουλγαρία καταστράφηκαν και οι λίθοι τους χρησιμοποιήθηκαν για σύγχρονες οικοδομές".

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα
Φωτογραφίες: αρχείο