Η κατεδάφιση των καπναποθηκών στο Πλόβντιφ (στην άνω φωτογραφία) και το Χάρμανλι έθεσε εκ νέου στη Βουλγαρία το θέμα για την προστασία των μνημείων του πολιτισμού. Εκατοντάδες κτίρια σ' όλη την χώρα είναι εγκαταλειμμένα ή καταστρέφονται συνειδητά ή από αμέλεια. Το γεγονός οφείλεται στις ανεπαρκείς δυνατότητες της δημόσιας διοίκησης και στην έλλειψη ενδιαφέροντος από πλευράς των δημοτικών συμβούλων και των δημάρχων.

Η αμέλεια αυτή προκάλεσε σφοδρή κοινωνική αντίδραση που ανάγκασε τη Βουλή να τροποποιήσει επειγόντως το Νόμο περί προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ένα από τα μέτρα προβλέπει την φροντίδα για τα μνημεία του πολιτισμού να αναλάβουν οι δήμοι, και όχι το Εθνικό ινστιτούτο ακίνητης πολιτιστικής κληρονομιάς. Με τον τρόπο αυτό οι μελέτες για αποκατάσταση, ανανέωση ή κατεδάφιση των μνημείων του πολιτισμού θα εξετάζονται πιο γρήγορα.

Οι τροποποιήσεις του νόμου καθιερώνουν και την αρχή της σιωπηλής συγκατάθεσης, σύμφωνα με την οποία εάν έως δύο μήνες οι μελέτες δεν εγκριθούν, μπορεί να αρχίσει η υλοποίησή τους. Αρχιτέκτονες και ειδικοί στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς δήλωσαν ότι τα επιχειρήματα για τις αλλαγές του νόμου είναι βαθιά λανθασμένα, επειδή οι δήμοι δεν έχουν δυνατότητες και δεν γνωρίζουν καλά τα έργα. Τάχθηκαν κατηγορηματικά κατά της σιωπηλής συγκατάθεσης επειδή θα οδηγήσει στην καταστροφή πολιτιστικών μνημείων. Μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν, αλλά στη βάση γενικής στρατηγικής για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή είναι η γνώμη και του Στέφαν Μπελίσκι, αντιπρόσωπου του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοπίων ICOMOS. Ο κ. Μπελίσκι δήλωσε ότι η επαγγελματική κοινότητα πρότεινε την απομάκρυνση των προβλημάτων στο Νόμο ακόμα από την έγκρισή του το 2009.

"Εμείς προτείνουμε ευρύ κοινωνικό φόρουμ για την εκπόνηση εθνικής στρατηγικής για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Επείγουσα δημιουργία σύγχρονης βάσης δεδομένων των πολιτιστικών αγαθών. Πρόκειται για ψηφιοποίηση, εκσυγχρονισμό και εναρμόνιση των καθεστώτων προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς", είπε ο κ. Μπελίσκι.

Η έλλειψη παραδόσεων, η χρηματοδότηση, ο έλεγχος, το προσιτό ηλεκτρονικό μητρώο της πολιτιστικής κληρονομιάς – αυτά ήταν ορισμένα από τα θέματα που τέθηκαν στη συζήτηση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Πολιτισμού και Μέσω Ενημέρωσης. Τι θα πρέπει να αλλάξει θα μάθουμε από τον Βίλι Λίλκοφ, που υπέβαλε τις προτάσεις των ειδικών από το Φόρουμ "Πολιτιστική κληρονομιά".

"Υπάρχουν ορισμένα πράγματα τα οποία προηγούνται κάθε διοικητικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές σ' αυτόν τον τομέα. Σε πρώτη θέση, ο εκσυγχρονισμός του μητρώου των ακίνητων πολιτιστικών αξιών, που είναι πολύ παλιό. Περιλαμβάνει έργα που δεν έχουν ιδιότητες μνημείων του πολιτισμού, για λογαριασμό άλλων που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις. Το δεύτερο είναι η ψηφιοποίηση του μητρώου αυτού για να γίνει προσιτό για το Δημόσιο. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου για ακίνητη πολιτιστική κληρονομιά να διορίζεται από τον υπουργό Πολιτισμού ύστερα από ειδικό διαγωνισμό. Αφετέρου οι δήμοι πρέπει αυστηρά να τηρούν όλες τις προβλεπόμενες στο Νόμο αλλαγές. Εάν δε γίνει σοβαρή μεταρρύθμιση σ όλο το σύστημα , οποιεσδήποτε άλλες αλλαγές όπως τη σιωπηλή συγκατάθεση και τη δημιουργία περιφερειακών τμημάτων στους δήμους, είναι απολύτως περιττές.

Το πρόβλημα με την προστασία των μνημείων του πολιτισμού δεν είναι από χθες, αλλά μέχρι τώρα η επίλυσή του πάντα αναβάλλονταν. Έτσι πολλά όμορφα κτίρια δεν υπάρχουν πια και έχουν μείνει μόνο στις αναμνήσεις των ηλικιωμένων ανθρώπων. Σήμερα στη θέση τους υψώνονται νέα κτίρια που δεν έχουν καμία σχέση με την αρχιτεκτονική γύρω τους. Σιγά σιγά, αλλά σίγουρα , οι πόλεις χάνουν την γοητεία τους και μετατρέπονται σε ζούγκλα από μπετό.

Οι ευρωπαϊκές πόλεις δίνουν μεγάλη προσοχή στον πολιτιστικό και ιστορικό τουρισμό και προσελκύουν εκατομμύρια τουρίστες. Η Βουλγαρία επίσης έχει δυνατότητες, καθώς και εκπονημένη στρατηγική στην κατεύθυνση αυτή. Εάν όμως ο Νόμος περί της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς μείνει στην ίδια μορφή του, η αρχιτεκτονική κληρονομιά από το παρελθόν θα καταστραφεί και οι απώλειες θα είναι τεράστιες.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα