Οι χώρες μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να κλείνουν ξένους, μόνο γιατί έχουν μπει παράνομα στο έδαφός τους. Αυτή την απόφαση του Δικαστηρίου της κοινότητας σχετικά με υπόθεση που αφορά κρατούμενη πρόσφυγα στη Γαλλία, μετέδωσαν τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία. Αναμένεται η απόφαση να επηρεάσει και τις ενέργειες της βουλγαρικής συνοριακής αστυνομίας. Η Βουλγαρία είναι χώρα διαμετακόμισης για τη μεταναστευτική ροή από τη Μέση Ανατολή προς τη Δυτική Ευρώπη, παρόλο που ο αριθμός των προσφύγων που περνούν από το έδαφός της είναι αρκετά μικρός συγκριτικά με τον αριθμό που περνά από τις γειτονικές Ελλάδα, Τουρκία, Δημοκρατία της Μακεδονίας. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι μετανάστες μπαίνουν λαθραία και χωρίς δελτία ταυτότητας, που οδηγεί στην κράτησή τους από τη συνοριακή αστυνομία για παράνομη διέλευση των κρατικών συνόρων.

Το Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο αποφάνθηκε ότι η κράτηση πολίτη χώρας που δεν είναι μέλος της ΕΕ μόνο λόγω της παράνομης εισόδου του παραβιάζει τους κανόνες της κοινότητας και υπονομεύει την αποτελεσματικότητά τους. Και ενώ αυτή η δικαστική απόφαση αφορά τις ενέργειες της συνοριακής αστυνομίας στη Βουλγαρία, στη χώρα σε τοπικό επίπεδο πρέπει να ξεπεράσουμε ένα άλλο είδος κράτησης – τη λεγόμενη «κράτηση μεταναστών από πολίτες». Στην αρχή της άνοιξης στη Στράντζα εμφανίστηκαν κάτι αγόρια που άρχισαν να διοργανώνουν εκδρομές στο βουνό, ξεκινώντας με τροφή για πικνίκ και επιστρέφοντας με δεμένους λαθρομετανάστες. Τα σοκαριστικά πλάνα διαδόθηκαν πρώτα στο βουλγαρικό κοινό στο Facebook, αλλά γρήγορα μεταφέρθηκαν και σε διεθνές έδαφος. Και από το κοινωνικό δίκτυο έως τα μεγάλα δυτικά μίντια ο δρόμος είναι σύντομος. Και έτσι εμφανίστηκε μία όχι πολύ ευχάριστη εικόνα της Βουλγαρίας, σαν χώρα στην οποία κουρεμένοι άνδρες κυνηγούν τους πρόσφυγες στα βουνά, δήθεν στο όνομα της «μητέρας Βουλγαρίας».

Στο μεταξύ, το ανθρωποκυνηγητό στη Στράντζα μειώθηκε, το Υπουργείο Εσωτερικών ενίσχυσε τα περιπολικά της συνοριακής αστυνομίας με υπαλλήλους από το εσωτερικό της χώρας, ενώ ο στρατός άρχισε να βοηθά στην προστασία των συνόρων. «Αλλά η δυσάρεστη γεύση από τη συμπεριφορά των Βουλγάρων προς τους μετανάστες έμεινε», θεωρεί ο Κρασιμίρ Κάνεφ, πρόεδρος της οργάνωσης προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων «Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι».

«Η συμπεριφορά προς τους πρόσφυγες δεν είναι καλή, επειδή υπάρχει μία οξυμένη αρνητική διάθεση προς αυτούς. Από το περασμένο έτος έχουμε μία κυβέρνηση, στην οποία συμμετέχουν δύο μικρά άκρως εθνικιστικά κόμματα. Και κατ’ αρχήν όχι μόνο η συμπεριφορά προς τους πρόσφυγες αλλά και η συμπεριφορά προς τις μειονότητες στη Βουλγαρία επιδεινώθηκε για τον λόγο αυτό. Γι’ αυτό και οι ομάδες από πολίτες που κάνουν τις κρατήσεις των μεταναστών στις παραμεθόριες περιοχές είναι ενθαρρυμένες. Αυτές όμως οι κρατήσεις σύμφωνα με τη βουλγαρική νομοθεσία είναι έκνομες. Στον Ποινικό Κώδικα υπάρχει τέτοια δυνατότητα, που είναι όμως πολύ περιορισμένη», λέει ο νομικός Κρασιμίρ Κάνεφ.

Κατηγορηματικά κατά της δραστηριότητας των εθελοντικών ομάδων στα σύνορα τάχθηκε η υπουργός Εσωτερικών Ρουμιάνα Μπατσβάροβα, παρόλο που οι ντόπιοι άνθρωποι υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις. Γιατί οι Βούλγαροι έχουν επιφυλάξεις προς τους μετανάστες; Η εξήγηση της υπουργού Μπατσβάροβα:

«Πρώτα επειδή είναι κάτι καινούριο, που δεν περιμέναμε.Δεύτερο επειδή όταν εμφανίστηκε είχε αρκετές ασάφειες σχετικά με το ποιοι είναι οι άνθρωποι που περνούν από το έδαφός μας. Και το βασικό είναι ότι ακόμα δεν έχουμε συνηθίσει ή δεν έχουμε καταλάβει ότι πρόκειται για μία παγκόσμια διαδικασία και πρέπει να αποφασίσουμε πώς να συνηθίσουμε μ’ αυτήν. Αλλά είναι γεγονός, ότι η Βουλγαρία είναι χώρα τράνζιτ και προς το παρόν η βασική φροντίδα μας και οι επιφυλάξεις των πολιτών είναι συνδεδεμένες με τη διαμετακόμιση τέτοιων ανθρώπων.»

Σ’ αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι λίγοι είναι οι πρόσφυγες που θέλουν να μείνουν στη Βουλγαρία, και αυτός είναι και ένας από τους λόγους να εγκαταλείπουν τα προσφυγικά κέντρα φεύγοντας για τη Δυτική Ευρώπη, χωρίς να περιμένουν την απόφαση της Κρατικής Υπηρεσίας Προσφύγων για παροχή ή άρνηση καθεστώτος. Για τον αντιπρόσωπο του γερμανικού πολιτικού Ιδρύματος Friedrich Naumann στη Σόφια, Ντανιέλ Κάντικ, υπάρχει και άλλη εξήγηση:

«Η Βουλγαρία επενδύει σε προσφυγικά κέντρα, αλλά η προοπτική για τους ανθρώπους αυτούς εάν αποφασίσουν να μείνουν στη χώρα λείπει», θεωρεί ο κ Κάντικ. «Αυτό αφορά την αγορά εργασίας, το βιοτικό επίπεδο και την ένταξή τους στη βουλγαρική κοινωνία. Επίσης νομίζω ότι η Βουλγαρία υποτιμά το προσφυγικό πρόβλημα, επειδή κατά τη γνώμη μου, από τη χώρα περνούν αρκετά περισσότεροι μετανάστες, απ’ όσο δείχνει η στατιστική του Υπουργείου Εσωτερικών. Είναι γνωστό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η διέλευση των συνόρων γίνεται λαθραία, δηλαδή εδώ λειτουργούν διακινητές. Είναι γνωστό επίσης, ότι η συνοριακή αστυνομία έχει προβλήματα με τη διαφθορά.»

Η προσφυγική πίεση στα εξωτερικά για την ΕΕ σύνορα της Βουλγαρίας με την Τουρκία τους τελευταίους μήνες μειώθηκε, αλλά είναι πιθανόν νηνεμία πριν την καταιγίδα, έχοντας υπόψη τις τεταμένες σχέσεις των Βρυξελλών με την Άγκυρα. Μόνο για λίγες εβδομάδες όμως στα σύνορα με την Ελλάδα εμφανίστηκαν σχετικά μεγάλες οργανωμένες ομάδες μεταναστών, που πιθανόν ζητούν τη βοήθεια των διακινητών για να προχωρήσουν προς τη Δυτική Ευρώπη. Λογικά ο δρόμος τους περνά από τη Βουλγαρία. Το Υπουργείο Εσωτερικών ενίσχυσε την συνοριοφυλακή και σ’ αυτά τα εσωτερικά για την ΕΕ σύνορα.

«Οι προσπάθειες μας είναι να μην επιτρέψουμε τη διαμόρφωση νέας διαδρομής από το έδαφός μας. Από την άποψη αυτή εμείς είμαστε αρκετά δραστήριοι. Η πρόβλεψη μου είναι ότι θα διαμορφωθεί νέα διαδρομή και πιστεύω ότι δε θα περνά από τη Βουλγαρία, έχοντας υπόψη τις προσπάθειες που καταβάλλουμε», δήλωσε η υπουργός Ρουμιάνα Μπατσβάροβα.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα