Σε τηλεοπτική συνέντευξη που αφορούσε ουσιαστικά την υποψηφιότητα για ΠτΔ του κυβερνώντος κόμματος GERB, ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ δήλωσε ότι η Βουλγαρία βρίσκεται σε εξαιρετικά περίπλοκη εξωτερική πολιτική κατάσταση. Με τα λόγια αυτά ίσως ήθελε να προετοιμάσει το κοινό για την εικόνα του επόμενου προέδρου και γενικού διοικητή των ενόπλων δυνάμεων σαν εγγυητή της ασφάλειας και ηρεμίας στη χώρα. Ίσως και ο ίδιος να αναγνωρίζει τον εαυτό του στον ρόλο αυτόν. Δεν μπορεί ακόμα να ειπωθεί εάν είναι έτσι, αλλά ένα είναι σίγουρο – από το περίπλοκο γεωπολιτικό παιχνίδι, στο οποίο βρίσκεται, ο Μπορίσοφ δύσκολα θα βγει χωρίς ζημιές ούτε σαν πρωθυπουργός, ούτε σαν πρόεδρος.

Την περασμένη εβδομάδα στην Αγία Πετρούπολη διεξήχθη συνάντηση μεταξύ του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν και του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Έστω και άμεσα από τη διέξοδο των διαπραγματεύσεων αυτών εξαρτώνται οι μελλοντικές σχέσεις της γειτονικής Τουρκίας με την ΕΕ. Ενώ προς την Αγία Πετρούπολη έβλεπαν όχι μόνο οι Βρυξέλλες, αλλά και η Σόφια επειδή συζητήθηκαν και τα ενεργειακά σχέδια, που άμεσα αφορούν τη Βουλγαρία. Όπως για κάθε άλλη χώρα και για τη Βουλγαρία οι ενεργειακές προμήθειες είναι αποφασιστικής σημασίας. Κάτι περισσότερο - όταν το 95% των ενεργειακών αναγκών της χώρας καλύπτονται από τη Ρωσία, τότε έχουν και γεωπολιτικές διαστάσεις. Αυτή η ενεργειακή εξάρτηση δεν ικανοποιεί ούτε τη Βουλγαρία, ούτε τους εταίρους της από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Αυτή είναι και η αιτία για τις συχνές αλλαγές στη γραμμή της βουλγαρικής ενεργειακής πολιτικής επί δεκαετίες, ανάλογα με το αν οι κυβερνώντες στη Σόφια είναι φιλορωσικά ή φιλοδυτικά διατεθειμένοι. Όταν πριν 14 χρόνια ο πρώην πρόεδρος του Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Γκεόργκι Παρβάνοφ εκλέχτηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στη Βουλγαρία ήρθε η εποχή του λεγόμενου «γκραν σλαμ». Πρόκειται για τα τρία μεγάλα ρωσικά ενεργειακά σχέδια – τον Πυρηνικό Σταθμό «Μπέλενε», τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου «Νότιο Ρεύμα» και τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης. Ούτε ένα από τα τρία αυτά σχέδια δεν είναι γεγονός, αλλά και τα τρία μέχρι και σήμερα δεν κατεβαίνουν από την πολιτική σκηνή.

Κατά των μεγάλων αυτών ενεργειακών σχεδίων είναι η Δεξιά στη Βουλγαρία, αλλά και οι ΗΠΑ και η ΕΕ. Ο πρωθυπουργός Μπορίσοφ στην αρχή επίσης ήταν κατά του «γκραν σλαμ». Μάλιστα σε συνάντηση με Αμερικανούς επιχειρηματίες στη Σόφια δήλωσε με περηφάνια ότι η Βουλγαρία έχει σταματήσει τα ρωσικά σχέδια. Στις παραμονές της συνάντησης Πούτιν-Ερντογάν όμως ο πρωθυπουργός άλλαξε τη γραμμή. Επικαλούμενος θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τήρηση του ευρωπαϊκού δικαίου, ο πρωθυπουργός άφησε ανοιχτό τόσο το ενδεχόμενο αποπεράτωσης της κατασκευής του Πυρηνικού Σταθμού «Μπέλενε», όσο και της επανέναρξης του σχεδίου «Νότιο Ρεύμα» και μάλιστα και του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης.

Αυτή η στροφή στην ενεργειακή πολιτική μπορεί να εξηγηθεί με τις επιφυλάξεις από τον ανταγωνισμό που διαγράφεται στην περιφερειακή αγορά από πλευράς της Ρωσίας και της Τουρκίας. Εάν η Μόσχα και η Άγκυρα πραγματικά συμφιλιωθούν,η Βουλγαρία θα αποδειχθεί στην πλευρά των ζημιωμένων. Στην Αγία Πετρούπολη συζητήθηκε νέος πυρηνικός σταθμός στην Τουρκία, που θα είναι επαρκής για να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της περιοχής. Έτσι οι ελπίδες της Βουλγαρίας να εξάγει ρεύμα από το μελλοντικό Πυρηνικό Σταθμό «Μπέλενε» θα εξατμιστούν. Παρόμοιο σενάριο μπορεί να αναμένεται και για τον αγωγό φυσικού αερίου «Νότιο Ρεύμα» που από τον Δεκέμβριο του 2014 έχει την εναλλακτική του – τον αγωγό «Τούρκικο Ρεύμα». Μετά τις συζητήσεις στην Αγία Πετρούπολη ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι γνωρίζει τις προθέσεις της Βουλγαρίας για αναζωογόνηση του σχεδίου αυτού, αλλά ζήτησε «μπετόν αρμέ» εγγυήσεις για την υλοποίησή του, αφού η Μόσχα επένδυσε και έχασε πολύ χρόνο και χρήμα. Η δήλωση αυτή δεν μπορεί να ερμηνεύεται σαν συγκατάθεση.

Στο φόντο της βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ των έως πρόσφατα αντιστεκόμενων Ρωσίας και Τουρκίας η Βουλγαρία αποδείχθηκε στην ανεπίζηλη θέση του ζημιωμένου. Αυτό δυστυχώς δεν πρέπει να μας εκπλήττει – στα δικά μας γεωγραφικά πλάτη η συνέπεια στην πολιτική σπάνια αντιλαμβάνεται σαν προϋπόθεση για επιτυχία στην επιδίωξη των εθνικών συμφερόντων. Προσωπικά για τον πρωθυπουργό Μπορίσοφ, που ακόμα δεν έχει αποφασίσει εάν θα υποβάλει υποψηφιότητα για Πρόεδρο της Δημοκρατίας το φθινόπωρο, η ενδεχόμενη επιλογή του μπορεί και να του φέρει κάποια καθησύχαση, αλλά θα μείνει ανοιχτή η ερώτηση ποιος μετά απ’ αυτόν θα βγάζει τα κάστανα από τη φωτιά.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα