Σήμερα ο Πατριαρχικός Καθεδρικός Ναός του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι έχει πανήγυρη, με την οποία τιμά τη μνήμη του προστάτη του, του ρώσου πρίγκιπα Αλεξάνδρου Νιέφσκι. Ο καθεδρικός ναός της Σόφιας χτίστηκε μετά την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την Οθωμανική Κυριαρχία και είναι αφιερωμένος στον ρώσο άγιο σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τον Αυτοκράτορα της Ρωσίας, Αλέξανδρο Β΄ και τον ρωσικό λαό. Η απόφαση για την ανέγερση της εκκλησίας λαμβάνεται από την Ιδρυτική Εθνοσυνέλευση στο Βελίκο Τίρνοβο του 1879 και ολοκληρώνεται χάρη σε έρανο που συγκέντρωσε περίπου 1 900 000. λέβα. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε το 1882, αλλά η ανοικοδόμηση ξεκίνησε το 1904 υπό την επίβλεψη των αρχιτεκτόνων Αλεξάντερ Πομεράντσεφ και Γιορντάν Μιλάνοφ.

Το κτίριο χτίστηκε από ιταλούς και βουλγάρους λιθοξόους, ενώ ο εξωτερικός διάκοσμος είναι έργο του γλύπτη Βίλεμ Γκλος. Στην εικονογράφηση του ναού συμμετείχαν 36 βούλγαροι και ρώσοι ζωγράφοι, καθώς και ο διακεκριμένος τσέχος ζωγράφος Ιβάν Μάρκβιτσκα, ο οποίος πέρασε τη ζωή του στη Βουλγαρία και συνέβαλε ιδιαίτερα στην πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας. Στο εσωτερικό του ναού δένουν αρμονικά το μάρμαρο, ο αλάβαστρος και ο όνυχας, υπάρχουν αρχιερατικός και βασιλικός θρόνος, ο άμβωνας και το εικονοστάσιο εντυπωσιάζουν. Στην κρύπτη του ναού, που είναι παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα έργα της βουλγάρικης εικονογραφίας.

Μεταξύ του 1915 και του 1920 ο ναός μετονομάστηκε σε «Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος», μιας και η Βουλγαρία στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τάχθηκε στο πλευρό της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας και της Ιταλίας, και η Ρωσία βομβάρδισε τη Βάρνα. Αλλά η κυβέρνηση του Αλεξάνταρ Σταμπολίσκι το 1920 επέστρεψε το όνομα που μένει ως σήμερα. 

Μέρος των ιερών λειψάνων του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, που έζησε τον 13^ο αιώνα, φυλάσσονται στον καθεδρικό ναό της Σόφιας από το 1998, όταν ο Πατριάρχης της Βουλγαρίας Μάξιμος επισκέφτηκε τη Μόσχα και έλαβε ως δώρο το κειμήλιο από τον ρώσο Πατριάρχη Αλέξιο Β΄.

Σήμερα ο καθεδρικός ναός, που είναι ο μεγαλύτερος εν λειτουργία στα Βαλκάνια, έχει ανάγκη από επείγουσα αναστήλωση, γιατί αλλιώς θα χαθούν ανεπιστρεπτί οι πολύτιμες τοιχογραφίες του. Στο χάος της μετάβασης δεν ήταν ξεκάθαρο ποιος θεσμός πρέπει να φροντίζει αυτό το εξαιρετικό πολιτιστικό μνημείο, όμως το 2014 η υπηρεσιακή κυβέρνηση του πρωθυπουργού Γκεόργκι Μπλιζνάσκι παρέδωσε τους τίτλους ιδιοκτησίας στον Πατριάρχη Νεόφυτο.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα είναι η φθορά των τοιχογραφιών από τις διαρροές νερού και από την υγρασία», λέει ο Αρχιμανδρίτης Γεράσιμος, πρόεδρος της Εκκλησιαστικής Επιτροπείας του καθεδρικού ναού. – «Πέφτουν οι σοβάδες, χρειάζονται μάστορες, χρήματα και ειδικοί. Δόξα τω Θεώ συστάθηκε μια διυπηρεσιακή επιτροπή, που ασχολείται με το θέμα της αναστήλωσης της εκκλησίας. Έτσι υπάρχει ελπίδα ο ναός να ξαναβρεί την λάμψη του.»

Η Βουλγάρικη Ορθόδοξη Εκκλησία αν και είναι πια ο νόμιμος κάτοχος του καθεδρικού ναού, δεν έχει τα απαραίτητα χρήματα να τον συντηρήσει. Το 2009 ο ηλικιωμένος ασκητής από το χωριό Μπάιλοβο, γνωστός σαν ο παππούς Ντόμπρι, δώρισε στον Ναό του Αλεξάνδρου Νιέφσκι περίπου 35 700 λέβα, αλλά για να αρχίσει η αναστήλωση θα χρειαστούν τουλάχιστον 800 000 λέβα, που αναμένεται να διατεθούν από το βουλγάρικο κράτος. Το 2014 ο δημοσιογράφος Γκοράν Μπλαγκόεφ και ο παραγωγός Νάγιο Τίτσιν παρουσίασαν την ταινία τους «Η χρυσή καρδιά της Σόφιας» για τα 90 χρόνια από τον αγιασμό του καθεδρικού ναού και πρόσφεραν τα έσοδα από τα εισιτήρια για τον ίδιο ιερό σκοπό.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: BulFoto