ΣτοΣμόλιανδημιουργήθηκεκαι άνοιξε ένανέομουσείο. Στεγάζεται στο παλιό σπίτι Χατζιτσόνεβ. Εμπνευστές της ιδέας είναι μέλη του συλλόγου νέων «Οι κλέφτες της Ροδόπης» που στοχεύουν την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή της Ροδόπης. Με την αποκατάσταση των παλιών βουλγαρικών ιερών με την απόδοση φόρο τιμήςστους ήρωες που έδωσαν τη ζωήτους για την  εθνική απελευθέρωση, επίσης με την γνώσεις που αποκτούν για τα βουλγαρικά έθιμα τα μέλη του συλλόγου διατηρουν το βουλγαρικό πνεύμα και ενισχύουν την αγάπη προς την πατρίδα. Η φιλοδοξία τους ήταν η μετατροπή του παλιού σπιτιού, που αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του Σμόλιαν σε μουσείο. Ο σύλλογος βασίζεται σε εθελοντική εργασία και υλικά με τα οποία να ανακατασκευαστεί και να διατηρηθεί η αυθεντική όψη του σπιτιού-μουσείου. Ο Μανολ Ρούζινοφ, πρόεδρος του συλλόγου «Οι κλέφτες της Ροδόπης» , προσθέτει:

«Πριν δύο χρόνια ήρθε η ιδέα να μετατρέψουμε το σπίτι Χατζιτσόνεβ σε μουσείο. Σύντομα θα ανοίξουμε τις πόρτες του, αν και η συλλογή δεν είναι έτοιμη ακόμα γιατί έχουμε ανάγκη από χρήματα για την ολοκλήρωση του έργου. Η ιδέα δεν είναι να είμαστε σε αντίθεση με το Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο στο Σμόλιαν, αλλά να δοθεί έμφαση στην αρχιτεκτονική, επειδή πολλά τέτοια κτίρια, πολιτιστικά μνημεία δεν συντηρούνται και έτσι ανά τα χρόνια γίνονται ερείπια . Ενώ τώρα οι τουρίστες χάνουν το ενδιαφέρον τους για τα σύγχρονα κτίρια και αναζητούν τα παλιά σαν το σπίτι Χατζιτσόνεβ» .

Το σπίτι χτίστηκε με παραγγελία του Χατζή Λαζάρ Τόντοροφ το 1873, όπως αποδεικνύεται από μια πέτρινη πλάκα, τοποθετημένη στο δυτικό τοίχο πάνω από την κύρια είσοδο του σπιτιού. Στη συνέχεια, η περιουσία που κληρονόμησε ο Στόγιου Χατζή Τσόνεφ, ο οποίος εκείνη την εποχή ήταν έμπορος και υπάλληλος. Το σπίτι είναι κτίριο ιστορικής σημασίας ακόμα πιο πολύ, μετά την συμμετοχή των δύο από τους γιους του Χατζή Τσόνεφ στον αγώνα κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας. Το σπίτι Χατζιτσόνεφ συνδέεται με σημαντικά ιστορικά γεγονότα στην περιοχή της Ροδόπης, καθώς και με την πολιτιστική και μορφωτική ζωή στην εποχή της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Στο ίδιο σπίτι αργότερα ζούσε ο πρώτος βούλγαρος δάσκαλος στη περιοχή της Ροδόπης - Κονσταντιν Ντάνοβσκι, πατέρας του Πέταρ Ντάνοβ, γνωστού με τη δημιουργία της Λευκής αδελφότητας. Λοιπός ο Κονσταντίν Ντάνοβ πρώτος έχει τολμήσει μεταξύ με το τότε ελληνικό αλφάβητο να διδάσκει στους μαθητές την βουλγαρική γλώσσα.

«Φέτος θα έχουμε μια σειρά συναντήσεις με τον Δήμαρχο του Σμόλιαν, καθώς και με θεσμούς συνδεδεμένους με την διατήρηση της βουλγαρικής κληρονομιάς και ιστορίας. Για μένα είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι, αυτά τα πολιτιστικά μνημεία κλειδωμένα μετατρέπονται σε ερείπια. Αυτό το πρόβλημα θα πρέπει να λυθεί το συντομότερο δυνατόν, γιατί πιστεύω ότι, δεν υπάρχει μόνο εδώ, αλλά και σε άλλες πόλεις. Μπορείτε να δείτε τι συνέβηκε με τις καπναποθήκες στο Πλόβντιφ, δεδομένου ότι η πόλη επιλέχθηκε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2019 Αυτό είναι απαράδεκτό».

Στο σπίτι Χατζιτσόνεβ ήδη ξεκίνησαν μαθήματα πατριωτισμού με μικρά παιδιά και μαθητές. Ο σύλλογος «Κλέφτες της Ροδόπης» συλλέγει και αποθηκεύει εκθέματα που θα παρουσιαστούν στο μέλλον σε μόνιμη συλλογή. Θα κάνουν και τα πάντα για να κρατήσουν ανοιχτό το σπίτι αυτό για τα επόμενα 10 χρόνια. Από το σύλλογο πιστεύουν ότι με την υποστήριξη όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών και με συνομιλίες με τους θεσμούς αυτό το παλιό σπίτι καθώς και άλλα τέτοια σπίτια θα σωθούν.

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο

Μετάφραση Πένκα Βέλεβα