Δέκα χρόνια μετά την ένταξή της στην ΕΕ η Βουλγαρία παραμένει η φτωχότερη χώρα στην Ένωση με κατώτατο μισθό ύψους 235 ευρώ. Ποια είναι η αιτία να υστερεί από χώρες σαν τη Ρουμανία (με κατώτατο μισθό 319 ευρώ), τη Λιθουανία (360 ευρώ) και τη Εσθονία (470 ευρώ), με τις οποίες είχε περίπου την ίδια αφετηρία;

Για να απαντήσει στην ερώτηση αυτή ο οικονομολόγος Κίριλ Πετκόφ, βασιζόμενος στον παγκόσμιο δείκτη διαφθοράς κάνει το πόρισμα ότι για δέκα χρόνια το φαινόμενο αυτό εξαπλώνεται στη Βουλγαρία. Εάν η διαφθορά μειωθεί έως τα επίπεδα της Σλοβενίας, οι Βούλγαροι θα είναι κατά 50% πλουσιότεροι.

Η διαφθορά δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις μόνο λόγω της κατάχρησης κονδυλίων, αλλά και λόγω των χαμένων ευκαιριών, εξηγεί ο απόφοιτος του Χάρβαρντ και δίνει ως παράδειγμα τη χαμένη για τη Βουλγαρία ευκαιρία, συνδεδεμένη με τον 10% εταιρικό φόρο.

«Εάν διευθύνει κανείς ευρωπαϊκή εταιρεία, λογικό είναι να θέλει να μπει στη Βουλγαρία, για να κάνει τις πωλήσεις και τις εξαγωγές του για όλη την ΕΕ από τη χώρα με τον χαμηλότερο εταιρικό φόρο», λέει ο Κίριλ Πετκόφ. «Και εάν η διαφθορά δεν είχε τόσο μεγάλες διαστάσεις, πολλές ευρωπαϊκές εταιρίες θα δραστηριοποιούνταν και θα πλήρωναν τους φόρους τους εδώ. Μία παρόμοια εταιρεία στο Πλόβντιφ π.χ. δίνει 1/800 από τα έσοδα του εταιρικού φόρου. Έτσι εάν είχαμε μόνο 800 τέτοιες εταιρείες αυτά τα έσοδα θα διπλασιάζονταν και θα λύνονταν πολλά προβλήματα όπως οι συντάξεις, οι κατώτατοι μισθοί, η υγειονομική περίθαλψη, η παιδεία. Λόγω της διαφθοράς όμως και του μη λειτουργούντος δικαστικού συστήματος οι άνθρωποι λένε: «Ο κίνδυνος είναι εξαιρετικά μεγάλος για να αρχίσουμε επιχειρηματική δραστηριότητα στη Βουλγαρία» και τα ποσά αυτά ποτέ δεν μπαίνουν στον προϋπολογισμό μας.»

Οι σοβαρές περιπτώσεις διαφθοράς όπως η υπόθεση με την Εταιρική Εμπορική Τράπεζα, οι σκανδαλώδεις κρατικές προμήθειες και άλλα κάνουν τους επενδυτές επιφυλακτικούς και δε θέλουν να αναλαμβάνουν αδικαιολόγητους κινδύνους, επενδύοντας στη Βουλγαρία.

«Ήταν απίθανο πως χάσαμε 4 δισ. λέβα μέσω της Εταιρικής Εμπορικής Τράπεζας και τι θα γίνονταν εάν τα είχαμε επενδύσει», συνεχίζει ο Κίριλ Πετκόφ. «Αλλά πίσω από την Εταιρική Εμπορική Τράπεζα έχουμε 60 δάνεια και πολλές ερωτήσεις – ποια είναι αυτά τα 60 άτομα, γιατί μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ούτε ένας καταδικασμένος, γιατί ο εκτελεστικός διευθυντής είναι στη Σερβία και κανένας δεν τον έχει ανακρίνει. Άλλο παράδειγμα είναι συνδεδεμένο με τα καύσιμα, τα μονοπώλια και τα καρτέλ. Το 2015 η εταιρεία Lukoil είχε 5 δισ. λέβα πωλήσεις μέσω της εταιρείας Neftochim, ενώ ταυτόχρονα – απώλειες ύψους 122 εκατ. λέβα. Πώς είναι δυνατόν να έχεις τέτοιες απώλειες σε περίπτωση που το κέρδος σου είναι τόσο μεγάλο; Και άλλη μία ερώτηση - πραγματικά σε κάθε κρατική προμήθεια γίνεται η καλύτερη επιλογή ανάδοχου;»

Σύμφωνα με τον Κίριλ Πετκόφ, η λύση βρίσκεται στο εξής στα χέρια της εκτελεστικής εξουσίας. Εάν έχει τη βούληση να αλλάξει την κατάσταση μπορεί να αρχίσει με ανάκριση για τις απάτες με ΦΠΑ και τη φοροδιαφυγή. Για τον σκοπό όμως υπάρχει ανάγκη από ανεξάρτητο διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Εσόδων, που να εστιαστεί βασικά στις μεγάλες εταιρείες σαν πηγή υψηλότερων εσόδων στον προϋπολογισμό. Σύμφωνα με τα λόγια του οικονομολόγου, εάν συνεχίζουμε την μέχρι τώρα πορεία μας και δε δουλεύουμε για την αύξηση του ΑΕΠ δεν μας περιμένει τίποτα το καλό.

«Από το 2011 μέχρι τώρα έχουμε διπλασιάσει το κρατικό δάνειο και εάν συνεχίζουμε να το κάνουμε κάθε πέντε χρόνια, θα βρεθούμε σε κατάσταση σπιράλ χρέους», είναι κατηγορηματικός ο Κίριλ Πετκόφ. «Για αυτό πρέπει να πούμε «όχι» στα μοντέλα διαφθοράς, να εστιαστούμε στην ανταγωνιστικότητα στις εξαγωγές και να μην υπολογίζουμε σε εξωτερικά δάνεια και ευρωπαϊκά ταμεία.»

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα