Πριν έναν μήνα η Ευρωπαϊκή Βουλή ενέκρινε απόφαση για την Αλβανία, στην οποία μετά από πρόταση των βούλγαρων ευρωβουλευτών Αντρέι Κοβάτσεφ και Άνγκελ Τζαμπάζκι συμπεριλήφθηκε κείμενο, το οποίο επιβεβαιώνει τα δικαιώματα του βουλγαρικού πληθυσμού στη Μάλα Πρέσπα, στο Γκόλο Μπάρντο και στη Γκόρα.

«Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός, γιατί για δεκαετίες δεν είχαμε καταφέρει να θέσουμε το θέμα για τα δικαιώματα των Βουλγάρων στην Αλβανία που εκκρεμεί από το 1944», λέει ο Αντρέι Κοβάτσεφ. – «Βρήκαμε έγγραφα και πρωτόκολλα, από συναντήσεις μεταξύ εκπροσώπων της Βουλγαρίας και της Αλβανίας, από το 1932. Σ’ αυτά αναφέρεται η πρόθεση της αλβανικής πλευράς να αναγνωρίσει τη βουλγάρικη μειονότητα στην Αλβανία, αλλά αυτό δε συνέβη. Μετά τον πόλεμο επιβλήθηκε ο λεγόμενος «ιουγκοκομουνισμός» και ο Τίτο ξεκίνησε μια πολιτική αποεθνικοποίησης που σκόπευε την αλλαγή της εθνικής συνείδησης των Βουλγάρων στη Γιουγκοσλαβία, αλλά και αυτών που βρίσκονταν σε γειτονικές χώρες, στη Βόρεια Ελλάδα και την Αλβανία.»

Επίσημα στην Αλβανία είναι αναγνωρισμένες κάμποσες μειονότητες, μεταξύ των οποίων η μακεδονική. Δεν υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία για τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων με βουλγάρικη καταγωγή και που ζουν εκεί, αλλά διάφορες πηγές δείχνουν ότι πρόκειται για 40 με 100 000 άτομα. Το κύριο σώμα του πληθυσμού, που είναι αναγνωρισμένος σαν μακεδονικός, βρίσκεται στην περιοχή της Πρέσπα, αλλά οι βούλγαροι ευρωβουλευτές θεωρούν πως πρόκειται κυρίως για Βουλγάρους.

Η απόφαση της Ευρωβουλής δεν προκάλεσε ιδιαίτερες συγκινήσεις μεταξύ της αλβανικής κοινωνίας που εν γένει είναι αρκετά ανεκτική όσον αφορά την ταυτότητα των μελών της. Στις περιπτώσεις που η Βουλγαρία ανοίγει λόγο για αυτό το θέμα οι αλβανικές αρχές ζητούν περισσότερο ξεκαθάρισμα των διαφορών μεταξύ της Σόφιας και των Σκοπίων, δηλώνοντας πως δεν έχουν πρόβλημα να αναγνωρίσουν τη διαφορετική εθνική ταυτότητα όποιου το ζητήσει. Αλλά πολιτική συμφωνία δεν αναμένεται σύντομα σ’ αυτό το πεδίο.

«Οι άνθρωποι αυτοί συνήθως αυτοαποκαλούνται «δικοί μας», «από τον τόπο μας», λέει η υφηγήτρια διδάκτωρ Λουτσία Αντόνοβα-Βασίλεβα από το Ινστιτούτο Βουλγαρικής Γλώσσας της Βουλγάρικης Ακαδημίας Επιστημών, η οποία πριν μερικές μέρες παρουσίασε το βιβλίο της «Το σύστημα διαλέκτων του χωριού Σίστεβετς, στην περιοχή Κούκασκα Γκόρα – μια τοπολαλιά στο όριο της βουλγαρικής γραμματικής». – «Σ’ αυτήν την περιοχή οι κάτοικοι δεν διαχωρίζουν τους μακεδονικής καταγωγής από τους βουλγάρικης καταγωγής και θεωρούν ότι όλοι τους είναι «δικοί μας» και πως προέρχονται από τη Βουλγαρία.»

Η υφηγήτρια Αντόνοβα-Βασίλεβα παραθέτει μελέτη του ντόπιου εθνολόγου Ναζίφ Ντόκλε από το χωριό Μπόριε στην περιοχή της Γκόρα, κατά τον οποίο οι Γκοράνοι είναι απόγονοι Βογόμιλων, εκδιωγμένοι από τη Ροδόπη κατά τον Μεσαίωνα.

«Αν αυτό είναι έτσι, δεν μπορώ να πω», λέει η κυρία Αντόνοβα. – «Είναι πιθανό να έχουν πάει σ’ αυτήν την ορεινή δύσβατη περιοχή για να σωθούν από κάτι. Για να φτάσεις στα χωριά τους, παίρνει ώρες, ακόμα και με τα πιο σύγχρονα μεταφορικά μέσα.»

Όσο η Βουλγαρία και η Δημοκρατία της Μακεδονίας αντιπαρατίθενται για την μειονότητα, η περιοχή ερημώνει, γιατί οι κάτοικοι ψάχνουν τρόπους επιβίωσης μέσω της μετανάστευσης. Αν οι δυο χώρες δεν καταβάλουν προσπάθειες για τη διαφύλαξη αυτών των αυθεντικών γραφικών κοινοτήτων, για τη διαφύλαξη της γλώσσας, του πολιτισμού και των παραδόσεών τους, σύντομα όχι μόνο δ θα έχουν γιατί να φιλονικούν, αλλά δε θα μείνει ούτε ανάμνηση για αυτούς τους ανθρώπους.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από την υφηγήτρια διδάκτορα Λουτσία Αντόνοβα-Βασίλεβα.