Ο μύθος για τη λειψυδρία στη Δοβρουτσά επί πολλά χρόνια στοιχειώνεται στην περιοχή του χωριού Νικόλα Κόζλεβο της Βορειοανατολικής Βουλγαρίας. Οι ταξιδιώτες που διέσχιζαν πριν πάνω από 150 χρόνια τα πυκνά δάση του Λουντογκόριε και τις πεδιάδες της Δοβρουτσάς περιγράφουν τη δίψα των ανθρώπων εκεί κατά τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού. Έλεγαν: «Καθαρό, διάφανο νερό πουθενά δε φαίνεται να τρέχει. Κάπου συναντάς βαθιά πηγάδια και νερόλακκους, αλλά η άντληση του νερού από τα πηγάδια ήταν δύσκολη, και το νερό των νερόλακκων ήταν θολό και κατάλληλο μόνο για τα ζώα...»

Δεκαετίες αργότερα, η εικόνα αλλάζει. Στην περιοχή έρχονται μετανάστες από τη Νότια Βουλγαρία, αναζητώντας εύφορη γη. Θαύμασαν τη φύση του Λουντογκόριε και δε φοβήθηκαν τη λειψυδρία και άρχισαν να ψάχνουν για νερό. Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου ανακάλυψαν 27 πηγάδια και κοντά τους έχτισαν τα σπίτια τους. Σε κάθε πηγάδι δόθηκε το όνομα της οικογένειας που έμενε κοντά του. «Εδώ έρχονταν και κάτοικοι άλλων χωριών, και έπαιρναν νερό για τα σπίτια και τα ζώα τους. Τότε οι κάτοικοι του Νικόλα Κόζλεβο αποφάσισαν να τους δώσουν ένα πηγάδι, το οποίο ακόμα ονομάζεται «ξενοχωριανό», λέει η Ιβάνκα Σέμερντζιεβα, η οποία είναι από τους εμπνευστές του σχεδίου για τη διατήρηση και την ανακαίνιση των ντόπιων πηγαδιών ως κληρονομιάς και αξιοθέατου του χωριού. Περισσότερα για το παρελθόν μαθαίνουμε και πάλι από την Ιβάνκα Σέμερντζιεβα:

«Γύρω από πηγάδια κυλούσε η ζωή του χωριού. Οι συναντήσεις των κοριτσιών και των αγοριών, τα πειράγματα, οι καλύτερες φιλίες γίνονταν γύρω απ’ αυτά. Πολλές κοπέλες έγιναν νύφες στο Νικόλα Κόζλεβο. Εκείνες έδειχναν την εργατικότητά τους, φέρνοντας νερό στα σπίτια τους από το πηγάδι. Για να μην χυθεί το νερό από τα μπακίρια, τα σκέπαζαν με φύλλα, πιστεύοντας ότι έχει θαυματουργή δύναμη, και για αυτό έπλεναν μ’ αυτό το νερό τα πρόσωπα των παιδιών. Για το πότισμα των ζώων ήταν οι νερόλακκοι. Οι κάτοικοι του χωριού βρήκαν πολλές φωτογραφίες της ζωής γύρω από τα πηγάδια, διατηρημένες σε οικογενειακά άλμπουμ. Όλα όμως τέλειωσαν στα μέσα του περασμένου αιώνα με την υδροδότηση. Η πρώτη βρύση κατασκευάστηκε το 1954. Ο ντόπιος μάστορας Ιβάν Ουζούνοφ λέει ότι και μέχρι και σήμερα ονειρεύεται το νερό. Όπως λέει, θεωρούμε το νερό σαν δεδομένο και δεν το εκτιμάμε και προστατεύουμε. «Τότε το νερό ήταν πολύτιμο και ούτε σταγόνα δεν χυνόταν μάταια.»

Με μεγαλύτερο ενθουσιασμό στο σχέδιο αποκατάστασης των παλαιών πηγαδιών έλαβαν μέρος οι μαθητές του σχολείου μέσης εκπαίδευσης στο χωριό. «Το νερό δεν είναι μόνο πλούτος, είναι ζωή. Και τη ζωή μας θα συνεχίσουν τα παιδιά του χωριού. Χαίρομαι που η ιστορία των ντόπιων πηγαδιών αναβιώνει κυρίως μέσω της συμμετοχής τους», λέει ο Ντελιάν Κωσταντίνοφ - διευθυντής του σχολείου.

«Ήταν πολύ ευτυχισμένα και με πολλές ιδέες. Γύριζαν το χωριό από άκρη σε άκρη, συλλέγοντας φωτογραφίες, καταγράφοντας ιστορίες, που τους έλεγαν οι γονείς, οι παππούδες και οι γιαγιάδες. Τα παιδιά συμμετείχαν και στην αποκατάσταση των πηγαδιών. Βρήκαν και έφεραν τα δοχεία, με τα οποία μεταφερόταν και αποθηκευόταν το νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ως αποτέλεσμα του μεγάλου ενδιαφέροντος που ξύπνησε για το νερό του χωριού, μια ντόπια εταιρεία ξεκίνησε την εμφιάλωση επιτραπέζιου νερού με το όνομα «Νικόλα Κόζλεβο» Το πηγαδίσιο νερό έγινε ένα σύμβολο του μέλλοντος και της ζωής στο Νικόλα Κόζλεβο.»

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα