Κάποτε τα βραχώδη μοναστήρια της Βόρειας Βουλγαρίας δίπλα στο ποτάμι Ρούσενσκι Λομ προσέλκυαν διάσημους εκπροσώπους των βουλγαρικών γραμμάτων από όλη τη χώρα και κτήτορές τους ήταν οι βούλγαροι βασιλιάδες. Σ΄ αυτούς τους ιερούς τόπους φυλάσσεται η μνήμη για τη μεσαιωνική ιστορία της Βουλγαρίας. Το μεγαλύτερο μοναστήρι του συγκροτήματος είναι η Μονή του Αγίου Αρχαγγέλου Μιχαήλ δίπλα στο χωριό Ιβάνοβο, κοντά στην πόλη Ρούσε. Αποτελείται από 20 μικρές εκκλησίες, παρεκκλήσια και κελιά μοναχών μέσα στα βράχια που επικοινωνούν μεταξύ τους με λαξευμένα στην πέτρα σκαλιά. Το μοναστήρι ιδρύθηκε στις αρχές του 13^ου αιώνα από τον μοναχό Ιωακείμ που αργότερα έγινε πατριάρχης. Έχει πολύ ωραίες τοιχογραφίες, ζωγραφισμένες από μάστορες του Τίρνοβο στο στυλ των Κομνηνών και των Παλαιολόγων. Σήμερα λειτουργεί μόνο το εκκλησάκι της Θεομήτορος, του οποίου οι τοιχογραφίες από τα μέσα του 14^ου αιώνα θεωρούνται αριστούργημα της μεσαιωνικής βουλγαρικής και βαλκανικής τέχνης.

«Το Μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ κατοικούταν από μοναχούς ως τα μέσα του 16^ου αιώνα και μετά σιγά-σιγά παρήκμασε», λέει ο ξεναγός μας Τόντορ Πετρόφ. – «Όλα τα κτίσματα βρίσκονται σε μια έκταση 5 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η εκκλησία της Θεομήτορος είναι κατασκευασμένη τον 14^ο αιώνα και βρίσκεται υπό την προστασία της UNESCO από το 1979 ως μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι τοιχογραφίες απεικονίζουν σκηνές από τα Πάθη του Χριστού. Κτήτοράς της ήταν ο προτελευταίος βασιλιάς της Βουλγαρίας πριν την πτώση του κράτους υπό των Οθωμανών, ο Ιβάν Αλεξάνταρ ο οποίος βασίλεψε 40 χρόνια (1331-1371) και οι επισκέπτες μπορούν να δουν τη μορφή του αριστερά από την παλιά είσοδο.»

Τα βράχια στην περιοχή είναι μαλακά και υπόκεινται στη φθορά του χρόνου. Το μονοπάτι προς αυτήν την είσοδο έχει πέσει και τώρα χρησιμοποιείται άλλη είσοδος προς την εκκλησία, την οποία έχει λαξεύσει η ομάδα αρχαιολόγων που μαζί με τον τσέχο επιστήμονα Κάρελ Σκόρπιλ έκανε τις πρώτες ανασκαφές στην περιοχή, το 1936-1938.

Οι τοιχογραφίες είναι επηρεασμένες από το δόγμα του ησυχασμού που απαιτούσε από τους δόκιμους σιωπή και αυτοσυγκέντρωση. Οι εικόνες εκπέμπουν αρμονία, οι ανθρώπινες μορφές είναι πνευματικές και συμμετέχουν σε σύνολα που αναπαρίστανται σύμφωνα με τον ορθόδοξο κανόνα, αλλά και ρεαλιστικά. Η τεχνοτροπία που χρησιμοποίησαν οι εικονογράφοι είναι το «αφρέσκο» στο οποίο τα χρώματα, που ήταν από ορυκτά της περιοχής, περνιούνταν πάνω από το νωπό κονίαμα. Οι τοιχογραφίες διατηρήθηκαν όλους αυτούς τους αιώνες χάρη στην εξάτμιση των κεριών, ενώ η UNESCO οργάνωσε τη συντήρησή τους και τώρα είναι καλυμμένες με μια ειδική στρώση που θα διατηρήσει τα χρώματά τους για άλλα 1000 χρόνια.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: Νταρίνα Γκριγκόροβα και Wikipedia