Στο χωριό Στάρο Ζελεζάρε της περιοχής του Πλόβντιβ η ζωή περνούσε όπως και στα υπόλοιπα βουλγαρικά χωριά. Οι αγρότες ξυπνούσαν πρωί πρωί πριν ξημερώσει για να πηγαίνουν στη βοσκή τα κοπάδια - αγελάδες και πρόβατα. Στη συνέχεια, εκείνοι που δεν πάνε να δουλέψουν στις γειτονικές πόλεις, κάθονταν μπροστά από τα σπίτια για να μιλήσουν για τη ζωή και τα νέα του χωριού. Σήμερα, όμως, η καθημερινή ζωή των αγροτών στο χωριό Στάρο Ζελεζάρε φαίνεται διαφορετική. Από την ημέρα που έγινε κάτι σαν υπαίθρια γκαλερί, εδώ άρχισαν να έρχονται περίεργοι τουρίστες.

Η γκαλερί είναι έργο του καλλιτέχνη Βεντσισλάβ Πιριάνκοφ. Όλοι εκεί γνωρίζουν τον ίδιο και τη γυναίκα του Καταρζίνα, παρόλο που έρχονται από την Πολωνία μόνο το καλοκαίρι. Είναι λέκτορας στην πολωνική πόλη Πόζναν και έρχεται με τους μαθητές του για να ζωγραφίζουν στους ασβεστωμένους τοίχους των σπιτιών και στα ντουβάρια. Οι ζωγραφιές στο Στάρο Ζελεζάρε φέρουν ιδέες και μηνύματα. Με τις τοιχογραφίες οι καλλιτέχνες με τόλμη ζωγραφίζουν πραγματικούς ανθρώπους και γεγονότα, επιτρέποντας στο αδύνατο να γίνει πραγματικότητα. Είναι ασυνήθιστο να δεις πώς το καμπαναριό της εκκλησίας του χωριού μοιάζει με το Μπιγκ Μπεν στο Λονδίνο, μόνο με τη βοήθεια των χρωμάτων και του πινέλου.

«Τα αδύνατα πράγματα γίνονται κάτι το συνηθισμένο στο Στάρο Ζελεζάρε. Σε μια από τις ζωγραφιές ο ντόπιος τσιγγάνος Ιβάν στέκεται δίπλα στον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και η γειτόνισσα γιαγιά Στέφκα είναι ζωγραφισμένη δίπλα στην Γαλλίδα Μπριζίτ Μπαρντό», λέει η Καταρζίνα Πιριάνκοβα. Σύμφωνα με την ίδια, το Στάρο Ζελεζάρε μετατρέπεται σε ένα μεγάλο έργο τέχνης, έχει αλλάξει όλη η ατμόσφαιρά του.

«Εδώ στο χωριό υπάρχει κάποια ελπίδα. Γι’ αυτό καλούμε τους νέους ανθρώπους, καθώς και τους καλλιτέχνες να επιστρέψουν στα χωριά. Ο τόπος αυτός είναι μια πηγή προοδευτικών ιδεών, που πηγάζουν από τα αυθεντικά αντικείμενα και ατμόσφαιρα και τους γνήσιους ανθρώπους. Θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή στους χωρικούς, έτσι οργανώσαμε στα τέλη Ιουλίου παρέλασης με συνθήματα. Γράψαμε: «Ο αγροτικός φουτουρισμός έρχεται!», «Ζήτω η παγκόσμια αγροτική τέχνη!». Υπάρχουν και παράλογα συνθήματα, που προκαλούν γέλιο όπως: «Στην πόλη ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τον άνθρωπο, ενώ στο χωριό είναι ακριβώς το αντίθετο» - βλέπετε, υπάρχει λογοπαίγνιο.»

«Εμείς, οι καλλιτέχνες θέλουμε να δοκιμάσουμε κάτι που φαίνεται παράλογο, ακόμα γελοίο, αλλά υπαγορεύεται από την κοινή αίσθηση ότι, εδώ στο χωριό κρύβονται οι δυνατότητες για το καλό μέλλον των ανθρώπων και την επίλυση των παγκόσμιων προβλημάτων. Στο χωριό μπορεί να βρείτε κάτι που δεν υπάρχει στις πόλεις. Οι άνθρωποι εδώ είναι αληθινοί. Θέλουμε με τις ζωγραφιές μας να δείξουμε ότι, οι σημερινοί ήρωες είναι και οι αγρότες. Εδώ είναι και οι πιο σημαντικοί. Παρατηρώ ότι οι κάτοικοι του Στάρο Ζελεζάρε αναγνωρίζουν τα πρόσωπα των συγχωριανών τους, και όχι των διάσημων προσωπικοτήτων. Μας ρωτούν ποιοι είναι. Ακόμη και οι τουρίστες, που έρχονται, σταματούν κάποιο ντόπιο, επειδή τον ξέρουν από τις ζωγραφιές που δημοσιεύουν τα ΜΜΕ».

Οι ντόπιοι είναι πλήρως ενημερωμένοι. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ απεικονίζεται δύο φορές ζωγραφισμένος στους τοίχους των σπιτιών. Σε ένα σημείο απεικονίζεται σαν να μιλάει με μια αγελάδα. Σε άλλη μια τοιχογραφία είναι καθισμένος σε τρακτέρ, δίπλα στον μπάρμπα Ιβάν. Εκεί είναι ζωγραφισμένες και δυο καλλιτέχνιδες από την Πολωνία και ο καθένας κρατά την εθνική σημαία στα χέρια του.

«Η τοιχογραφία είναι στην πρόσοψη του σπιτιού του μπάρμπα Ιβάν, ο οποίος είναι σήμερα 85 ετών και ζει εκεί με τη γιαγιά Ντέλα» - λέει η Καταρτζίνα. – «Έτσι απεικονίζουμε το θέμα της μετανάστευσης, διότι τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονα του μπάρμπα Ιβάν ζουν στο εξωτερικό, οι περισσότεροι στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα ολοκληρώνουμε μια μεγάλη ζωγραφιά με τον παππού Λάζαρ και τα πολυάριθμα πρόβατά του. Δίπλα στον βοσκό και το κοπάδι του έχουμε ζωγραφίσει την Τερέζα Μέι - πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας. Τους χαιρετά η γιαγιά Βελίκα η νοικοκυρά του σπιτιού. Το θέμα του Brexitεπίσης είναι επίκαιρο. Στον τοίχο ο Εμανουέλ Μακρόν και η Ιβάνκα από το Στάρο Ζελεζάρε συζητούν στο φόντο των κρεμασμένων σπιτικών σουτζουκιών.»

Στο Στάρο Ζελεζάρε κανείς δε διαμαρτύρεται για το ότι στο ντουβάρι της εκκλησίας είναι απεικονισμένοι η κάποτε πρωθυπουργός της Ινδίας και της Κούβας Ίντιρα Γκάντι και τον Φιντέλ Κάστρο. Στ’ αλήθεια και οι δυο ήρθαν πριν περίπου 40 χρόνια στο χωριό.

Σε μια από τις νέες τοιχογραφίες είναι ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ στον ρόλο του μεσολαβητή, ενώ δίπλα του οι τωρινοί πολωνοί πολιτικοί που μαλώνουν. «Το χωριό Στάρο Ζελεζάρε είναι γνωστό και χάρη στην οικογένεια Πιριάνκοβι» - λέει ο δήμαρχος Ηλία Τόνοφ:

«Αρκετοί άνθρωποι ήταν σκεπτικιστικοί για τις τοιχογραφίες, και δεν εντυπωσιάζονταν ιδιαίτερα, αλλά με τα χρόνια το ενδιαφέρον αυξήθηκε. Περισσότεροι είναι πρόθυμοι να διακοσμήσουν τα σπίτια τους με τις τοιχογραφίες. Ο Βέντσι εξασφαλίζει όλα τα απαραίτητα υλικά – μπογιές και βερνίκια. Επισκέπτες έρχονται συνέχεια στο χωριό, βλέπουν και φωτογραφίζουν ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα.»

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο