Στα χρόνια, όταν η λέξη «κόμικς» έχει απαγορευτεί επίσημα, μόνο οι εικονογραφημένες ιστορίες στο περιοδικό «Νταγκά» /Ουράνιο τόξο/ υπενθυμίζουν τις ποικιλόχρωμες ιστορίες σε γυαλιστερό χαρτί στο «Pif» - τη μόνη παιδική δυτική έκδοση στη χώρα μας. Σήμερα οι πρώην καλλιτέχνες – που άφησαν τα πινέλα, ύστερα από 25 χρόνια, προσπαθούν όχι μόνο νοσταλγικά να τραβήξουν το ενδιαφέρον προς έναν κόσμο εικόνων της παιδικής ηλικίας, αλλά με νέους χαρακτήρες και ιστορίες να επιβάλουν την «ένατη τέχνη» στη σύγχρονη ύπαρξή μας.

Πάνω από 200 κόμικς, έργα 80 καλλιτεχνών από τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζονται τώρα στην γκαλερί της Ένωσης Βουλγάρων Ζωγράφων με τίτλο «Sofia Comics Expo 2017». Πρόκειται για τη δεύτερη εθνική έκθεση μετά από αυτή του 2013, όταν οι καλλιτέχνες από όλες τις γενιές έδειξαν διαφορετικά πρόσωπα και στυλ στη βουλγαρική σκηνή των κόμικς. Στη βάση των δύο εκθέσεων είναι το πρότζεκτ «Νταγκά» που ενοποίησε τους καλλιτέχνες από το ομώνυμο περιοδικό, μαζί με την Ένωση Βουλγάρων Ζωγράφων.

Κάποτε υπήρχε μόνο ένα περιοδικό κόμικς – το γαλλικό «Pif», το οποίο ήταν πολύ δύσκολο να βρεθεί – θυμάται ο καλλιτέχνης από το περιοδικό «Νταγκά» Πέταρ Στανιμίροφ. - Και όταν το 1979 εμφανίστηκαν ιστορίες με εικόνες (η λέξη «κόμικς» ήταν απαγορευμένη) στο περιοδικό «Νταγκά», τα παιδιά τα αναζητούσαν και απολάμβαναν συνεχώς. Γι’ αυτό η έκδοση μας ήταν από αυτές με μεγαλύτερο αριθμό αντίτυπων. Τα παιδιά σήμερα επίσης ενδιαφέρονται από τα κόμικς, επειδή είναι σύνθετα ως μέσο έκφρασης, και καλύπτουν τη λογοτεχνία, τα κινούμενα σχέδια και χαρακτήρες τους μπορεί να είναι από δημοφιλείς ταινίες ή βιβλία. Ενώ στα χρόνια του σοσιαλισμού το περιοδικό γρήγορα απομακρύνεται από τα πατριωτικά θέματα που επιβάλλονται και δίνει ζωή στις περιπετειώδεις ιστορίες, τώρα τα τυπωμένα κόμικς είναι κατόπιν παραγγελιάς, έργο ιδρυμάτων που προωθούν εθνικιστικές ιδέες μέσα από την εξύμνηση του παρελθόντος.

Καλά είναι να δημοσιεύονται και ιστορικά κόμικς, αλλά το σημαντικό είναι πώς γίνονται, για ποιο σκοπό, αν εξυπηρετούν πολιτικά συμφέροντα κάποιου, δηλώνει με την ευκαιρία αυτή ο καλλιτέχνης. «Το «Νταγκά» είχε επίσης ένα ιστορικό κόμικς με τίτλο «Έλεμαγκ – ο πολεμιστής του χάνου Τέρβελ» που μας μεταφέρει σε ένα φανταστικό χρόνο, επειδή δε γνωρίζουμε τα βασικά στοιχεία της αρχαίας ιστορίας μας, και είναι επινοημένη ιστορία χωρίς να έχει την ιστορική αυθεντικότητα.

Δυστυχώς, για τα κόμικς που γεννούνται αυθόρμητα στη φαντασία των αληθινών καλλιτεχνών, εκδότες δε βρίσκονται. Έτσι οι νέοι καλλιτέχνες αναγκαστικά ζωγραφίζουν για ξένους σεναριογράφους ή εκδότες, καθώς και για την ευρωπαϊκή και αμερικανική βιομηχανία ηλεκτρονικών παιχνιδιών, ενώ οι πιο ηλικιωμένοι δημιουργοί εργάζονται και σε άλλους κλάδους για να επιβιώσουν. Ό, τι κι αν κάνουν, αυτό που τους ενώνει είναι το κοινό πάθος για την αναβίωση των κόμικς.

Σε γενικές γραμμές, η σχεδίαση κόμικς είναι μια μοναχική απασχόληση, αναγνωρίζει ο Πέταρ Στανιμίροφ - Είναι προτιμότερο κάποιος να έχει γράψει το σενάριο εκ των προτέρων, αλλά συχνά συμβαίνει οι καλλιτέχνες μόνοι τους να δημιουργήσουν την ιστορία και τότε είναι ακόμα πιο μοναχικοί. Και για να σχεδιάσεις ένα κόμικς πρέπει να γνωρίζεις σκηνοθεσία, εικονοληψία, να είσαι σε θέση να φανταστείς πως θα αναπτυχθεί η δράση της ταινίας, από την οποία κόβονται περίπου από 20 καρέ ένα. Δεν αρκεί να είσαι πολύ καλός συγγραφέας, αλλά πρέπει να έχεις την άποψη ενός σκηνοθέτη, για αυτό νομίζω ότι δεν μπορεί ο καθένας να γράψει σενάρια για κόμικς. Διαφορετικά, η σχεδίαση κόμικς είναι εύκολη δουλειά αρκεί να έχεις εμπειρία.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: Ντιάνα Τσανκόβα