Ένα σκάνδαλο εξαπλώνεται στα κράτη που προσχώρησαν πρόσφατα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ξέσπασε το περασμένο έτος, όταν τα τέσσερα μέλη της ομάδας Βίσεγκραντ προειδοποίησαν ότι, στα νέα κράτη μέλη της ΕΕ πωλούνται τρόφιμα χαμηλότερης ποιότητας από εκείνα που προσφέρονται στα παλιά κράτη μέλη. Ξεκίνησαν έλεγχοι και πράγματι επιβεβαιώθηκαν σημαντικές διαφορές. Οι Βρυξέλλες συγκλονίστηκαν από το κύμα δυσαρέσκειας στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη και υποσχέθηκαν να λάβουν μέτρα.

Η Βουλγαρία δεν αποτελεί εξαίρεση από την ομάδα των χωρών, που εκδηλώνουν αγανάκτηση από τις προσπάθειες των πολυεθνικών εταιρειών να χωρίσουν τους πολίτες της Ευρώπης σε δύο κατηγορίες - πρώτης και δεύτερης ποιότητας. Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι ορισμένα τρόφιμα, και όχι μόνο τρόφιμα, αλλά και άλλα προϊόντα, πωλούνται σε υψηλότερες τιμές στο φτωχότερο και λιγότερο ανεπτυγμένο μέρος της ενωμένης Ευρώπης. Οι αρμόδιες αρχές στη Βουλγαρία πραγματοποίησαν ελέγχους και αναλύσεις σχετικά με το περιεχόμενο των εισαγόμενων τροφών στα καταστήματα της χώρας μας, και το περιεχόμενο των ίδιων προϊόντων στη Δυτική Ευρώπη. Τα τελευταία αποτελέσματα του ελέγχου του Υπουργείου Γεωργίας, Τροφίμων και Δασών κοινοποιήθηκαν αυτές τις μέρες και προκάλεσαν οξεία δυσαρέσκεια στην κοινωνία. Αποδείχθηκε ότι, υπάρχουν περιπτώσεις, στις οποίες οι τιμές στη Βουλγαρία είναι αισθητά υψηλότερες από ό, τι στη Δυτική Ευρώπη, ότι η χημική σύνθεση των τροφίμων, που πωλούνται στη Βουλγαρία, είναι διαφορετική από τη χημική σύνθεση των αντίστοιχων προϊόντων της ίδιας μάρκας στις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Για παράδειγμα βρέθηκε βρεφικό γάλα, που περιέχει φοινικέλαιο, που δεν είναι παραδοσιακό για τους Βουλγάρους. Απλώς είναι φθηνότερο και χαμηλής ποιότητας, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι οι βούλγαροι καταναλωτές το αγοράζουν ακριβότερα. Αυτό έγινε η αφορμή σχετικά με το πρόβλημα ένας βούλγαρος ευρωβουλευτής να αναφέρει τη λέξη «απαρτχάιντ».

Τι είναι η λογική των πολυεθνικών εταιρειών σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Επειδή δεν πρόκειται για εξαιρέσεις, αλλά για καθιερωμένη πρακτική. Με την πρώτη ματιά πρόκειται για την προσαρμογή των διαφόρων προϊόντων στις ιδιαιτερότητες των συγκεκριμένων τοπικών αγορών. Είναι σαφές ότι, οι Βρετανοί και οι Βούλγαροι, για παράδειγμα, έχουν διαφορετικές διατροφικές συνήθειες και προτιμήσεις. Από την άποψη αυτή, διαφορές στο ίδιο εμπορικό προϊόν, ανάλογα με την αγορά, για την οποία προορίζεται, είναι λογικές. Αλλά όχι, όμως, όταν πρόκειται για χαμηλότερη ποιότητα και υψηλότερες τιμές. Πρώτον, γιατί δεν υπάρχουν αιτιολογημένα επιχειρήματα να πουλάς ακριβότερα σε αφερέγγυους καταναλωτές και, δεύτερον, οι διαφορές στη χημική σύνθεση είναι απαράδεκτο να είναι εις βάρος της ποιότητας. Και ακριβώς για αυτό γίνεται λόγος σ’ αυτό το σκάνδαλο. Όλη αυτή η συμπεριφορά των πολυεθνικών εταιρειών έχει οικονομική εξήγηση. Οι αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι μικρές και δεν είναι αποτελεσματικό οικονομικά να αναπτύσσονται ειδικά προϊόντα γι’ αυτές, επειδή θα κοστίζουν πολύ ακριβά. Είναι προφανώς ότι η συγκεκριμένη περίπτωση είναι τέτοια – παράγονται προϊόντα για την ανατολική αγορά με χαμηλότερη ποιότητα, που πωλούνται ακριβότερα από ό, τι στη Δυτική Ευρώπη, γιατί ανταποκρίνονται στις «τοπικές ιδιαιτερότητες της αγοράς». Έτσι οι καταναλωτές της Ευρώπης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες - πρώτης και δεύτερης ποιότητας. Σε μια ενωμένη Ευρώπη αυτό είναι απαράδεκτο, γι’ αυτό ακόμη και οι Βρυξέλλες τρόμαξαν και υποσχέθηκαν να εγκρίνουν επειγόντως ευρωπαϊκή οδηγία που θα θέσει τέρμα στην πρακτική αυτή.

Αλλιώς οι Βούλγαροι συνεχίζουν να καταναλώνουν τα τρόφιμα των μεγάλων διεθνών εταιρειών που πλημμυρίζουν την αγορά. Και έχουν δίκιο, επειδή αυτά τα προϊόντα έχουν αποδειχθεί στις παγκόσμιες αγορές. Κάτι παραπάνω, ορισμένες από αυτές τις εταιρείες έχουν ακόμη και εργοστάσια στη Βουλγαρία, όπου παράγονται πολλά από τα προϊόντα τους και στα οποία εργάζονται πολλοί Βούλγαροι.

Ωστόσο, παραμένει το δυσάρεστο αίσθημα διακρίσεων και υποτίμησης, και σε κανέναν δεν αρέσει να αντιμετωπίζεται ως άνθρωπος χαμηλότερης κατηγορίας.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα