Στη Δοβρουτζά τα παραδοσιακά όργανα είναι η γκαντούλκα, το καβάλι, η γκάιντα και η χαρμόνικα – όργανο με ασκό αλλά και πλήκτρα, που το έφεραν επιστρέφοντας στην πατρίδα Βούλγαροι από τη Βεσαραβία και το οποίο αργότερα αντικαταστάθηκε από το ακορντεόν. Στην Δοβρουτζά υπάρχει ένα τυπικό τρίο το οποίο αποτελείται από γκαντούλκα, γκάιντα και ακορντεόν και ένας από τους συνεχιστές του τυπικού μουσικού στυλ της περιοχής είναι ο ακορντεονίστας Στογιάν Ντέτσεβ ο οποίος είναι αναγνωρισμένος βιρτουόζος.

Ο Στογιάν γεννήθηκε στο χωριό Γκάρβαν (η λέξη σημαίνει κοράκι) της Σιλίστρα. Εκεί υπήρχε διάσημη παραδοσιακή ορχήστρα και οι άνθρωποι συχνά μαζεύονταν να χορέψουν στην πλατεία. Όταν μεγάλωσε, μαγεμένος από την μουσική, έγινε μαθητής του Κύριλ Κοζουχάροβ στο Πλέβεν, έμαθε γκαντούλκα κι άρχισε να παίζει στο ανσάμπλ «Σλίβεν». Το 1974 έκανε την πρώτη του ηχογράφηση με την Ορχήστρα Παραδοσιακής Μουσικής της ΒΕΡ και φέτος κλείνει τα 75 του χρόνια στη σκηνή.

Ο πατέρας μου έπαιζε γκαντούλκα όπως και ο παππούς μου, λέει ο μουσικός. Και οι δυο τους ήταν τσαγκάρηδες αλλά έπαιζαν μουσική με τη ψυχή τους. Στο χωριό μας κάθε δεύτερος άνθρωπος ασχολείται με τη μουσική και τα πιο συνηθισμένα όργανα είναι η γκαντούλκα και η χαρμόνικα. Εγώ διάλεξα τελικά τη χαρμόνικα και αργότερα έγινα ακορντεονίστας. Μαθήτευσα στη Σχολή Μαέστρων Παραδοσιακών Ανσάμπλ στις τάξεις του καθηγητή Ιβάν Σπάσοβ, της καθηγήτριας Βασίλκα Σπάσοβα και του Χρίστο Ουρούμοβ. Στην Σόφια με δέχτηκαν στην Μουσική Ακαδημία και έγινα καθηγητής Ακορντεόν. Αυτό είναι το επάγγελμά μου και με χαρά διδάσκω σε ολόκληρα σύνολα. Αυτή τη στιγμή έχω κάμποσα συγκροτήματα από το Τουτρακάν.

Η κόρη του Στογιάν Ντέτσεβ ζει εδώ και 20 χρόνια στην Αμερική.

Πρώτα ζούσε στο Σικάγο και όταν πήγα να τη δω πήρα και το ακορντεόν μου, θυμάται ο μουσικός. Στο πανεπιστήμιο της πόλης δίδασκε ακορντεόν ο γνωστός μου καθηγητής Στέφαν Στέφανοβ έτσι άρχισα κι εγώ να δίνω μαθήματα. Το 2016 στο Μπούκλιν συμμετείχα σε ένα Παγκόσμιο Βαλκανικό Φεστιβάλ. Κάθε μουσικός έπρεπε να παίξει κάτι για 5 λεπτά εμένα μου ζήτησαν να παίζω μισή ώρα. Αισθάνθηκα πολύ κολακευμένος. Στη ζωή μου το σημαντικότερο ήταν πάντα να διαδίδω το φολκλόρ της Δοβρουτζάς που είναι ανεπανάληπτο.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα