Οι Βούλγαροι έχουν συνηθίσει να ζουν σε συγκρατημένες και σχετικά σταθερές τιμές, οι οποίες δεν αυξήθηκαν ούτε και μειώθηκαν σημαντικά μέσα στα τελευταία 5-6 χρόνια. Αυτή η τιμαριθμική σταθερότητα οφειλόταν, κυρίως, στον αποπληθωρισμό. Όχι ότι δεν υπήρξαν αυξήσεις των τιμών, ειδικά στα καύσιμα, αλλά το εισόδημα των Βουλγάρων αυξάνονταν τακτικά και σταθερά, κατά περίπου 7% ετησίως. Αυτό το ισοζύγιο προωθεί την εγχώρια κατανάλωση, η οποία έχει καταστεί η κύρια κινητήρια δύναμη της αύξησης του ΑΕΠ, κατά, περίπου, 4% ετησίως.

Αυτή η περίοδος «αμέλειας», φτάνει, μάλλον, προς το τέλος της και από την 1η Οκτωβρίου, κατά πάσα πιθανότητα, η ισορροπία μεταξύ των τιμών και των εισοδημάτων θα πρέπει να αναζητηθεί σε άλλο επίπεδο. Το πιο σημαντικό μήνυμα, από την άποψη αυτή, είναι η επικείμενη αύξηση στις τιμές του φυσικού αερίου κατά 14% από την 1η Οκτωβρίου και της κεντρικής θέρμανσης κατά 8% κατά μέσο όρο. Πράγματι, οι τιμές του φυσικού αερίου για τους τελικούς χρήστες και τους ιδιώτες καταναλωτές, θα αυξηθούν μόνο κατά 8% περίπου. Σε αυτό το άλμα θα πρέπει να προστεθεί το προηγούμενο του περασμένου Ιουλίου, όταν αποφασίστηκε ότι την νέα χειμερινή περίοδο η τιμή του φυσικού αερίου θα αυξηθεί κατά 11% και της θέρμανσης κατά 7%. Τώρα, έφτασε πλέον ο καιρός που οι δύο αυτές αυξήσεις θα έχουν συσωρευτικές επιπτώσεις στις τσέπες των Βουλγάρων, με αύξηση των τιμών μεταξύ 9 και 23%. Για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, που αμείβεται με ποσά κοντά στον ελάχιστο μισθό των 260 ευρώ, πρόκειται για μια νέα πρόκληση. Όχι μόνο γιατί τα καύσιμα και η θέρμανση ακριβαίνουν, αλλά και επειδή οι αυξήσεις αυτές θα επηρεάσουν τις τιμές πάρα πολλών άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Οι τιμές αυξάνονται εδώ και αρκετούς μήνες και ο πληθωρισμός στη έφθασε το 3,6%, θέτοντας τη Βουλγαρία στη δεύτερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ότι αφορά στο ρυθμό των αυξήσεων. Όλα αυτά, στο στόμα των λαϊκιστών ακούγονται λίγο τρομακτικά, αλλά στην πραγματικότητα η κατάσταση δεν είναι τόσο απελπιστική, διότι στη χώρα λειτουργεί καλά το σύστημα της χρηματοδοτικής υποστήριξης των ενεργειακών αναγκών των μειονεκτούντων πολιτών, η οποία ανέρχεται στο ποσό των 40 εκατομμυρίων ευρώ για, περίπου, 205 χιλιάδες νοικοκυριά.

Ευθύνη για την αύξηση του πληθωρισμού, έχουν και οι μισθοί και οι συντάξεις, που, το τελευταίο διάστημα, αυξάνονται σταθερά, αν και είναι ακόμη πολύ κάτω από το ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, στο σύνολό της, η ευημερία των Βούλγαρων, σε χρηματικούς όρους, αυξάνεται και γίνονται ολοένα και πιο πρόθυμοι να ψωνίζουν και να αποταμιεύουν. Μιλώντας για αποταμιεύσεις, ας αναφέρουμε ότι ξεπέρασαν το ψυχολογικό όριο των 50 δισεκατομμυρίων ευρώ, φτάνοντας στο ποσό των 26 δισεκατομμυρίων ευρώ περίπου. Η αύξηση της συχνότητας των αγορών από τους καταναλωτές, τροφοδοτεί τον πληθωρισμό και την αύξηση των τιμών. Η τάση αυτή προφανώς δεν θα είναι βραχυπρόθεσμη ή εποχιακή, όπως συμβαίνει μερικές φορές, και στο άμεσο μέλλον μπορεί να σημειωθεί αύξηση των τιμών καταναλωτή. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στην προβλεπόμενη αύξηση, κατά 10%, των κρατικών εσόδων για το επόμενο έτος αλλά και των συντάξεων κατά περίπου 6%.

Αυτό θα αυξήσει την αγοραστική δύναμη ενός σημαντικού μέρους του πληθυσμού και θα δώσει την δυνατότητα της αύξησης των τιμών από τους παραγωγούς και τους εμπόρους. Υπάρχει ένας φαύλος κύκλος: αύξηση του εισοδήματος ισούται με αύξηση των τιμών, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε νέα αύξηση των εσόδων.

Πρέπει να παραδεχτούμε, ότι, τώρα, δεν μπορεί να γίνεται λόγος για πραγματικό τιμαριθμικό σοκ, ούτε για κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης των Βούλγαρων καταναλωτών, όπως συχνά συνέβαινε στο πρόσφατο παρελθόν, όταν η αύξηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας προκάλεσε την παραίτηση της κυβέρνησης. Τώρα οι πολίτες είναι πιο πλούσιοι και έχουν αποκτήσει εμπειρία σε ότι αφορά στα μέτρα για την αντιμετώπιση των αυξήσεων των τιμών, και δεν δραματοποιούν την κατάσταση. Αυτό δείχνουν και τα αποτελέσματα πρόσφατης δημοσκόπησης της εταιρίας AFIS, σύμφωνα με την οποία το 62% των Βουλγάρων είναι βρίσκουν πλέον λόγο να διαμαρτύρονται για τη ζωή τους περισσότερο από ό, τι πριν από ένα χρόνο, όταν υπήρχε αποπληθωρισμός.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης