Αυτές τις μέρες στη Σόφια έλαβε χώρα στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Το βαλκανικό Ισλάμ – εμπόδιο ή γέφυρα για ριζοσπαστικοποίηση;». Οι συζητήσεις για την ριζοσπαστικοποίηση στη Βουλγαρία περιοδικά γίνονται πιο έντονες ειδικά όταν συνδέονται με συγκεκριμένα γεγονότα, αλλά αυτή τη στιγμή εν αντιθέσει με προηγούμενα έτη στη χώρα μας δεν υπάρχουν ιδιαίτερες εκφάνσεις ριζοσπαστικοποίησης. Και σε περιφερειακό επίπεδο η κατάσταση επίσης δείχνει ήρεμη. Έτσι η προσοχή στρέφεται στην πρόληψη και οι ειδήμονες παρακολουθούν τα καθέκαστα στις γειτονικές χώρες.

Σε συνέντευξή του για τη ΒΕΡ ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων και πρώην πρέσβης, Βαλεντίν Ραντομίρσκι, σχολίασε πως το Ισλάμ στα Βαλκάνια δεν είναι ριζοσπαστικό και μπορεί να το αντιλαμβανόμαστε σαν εμπόδιο και όχι σαν γέφυρα ριζοσπαστικοποίησης. Μάλιστα ο ειδήμονας επεξήγησε πως είναι πιο σωστό να μιλάμε για «ορθόδοξο» και «ανορθόδοξο» Ισλάμ παρά για «ριζοσπαστικό».

Τη γνώμη του είπε και ο άλλος διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων, Λιουμπομίρ Κιουτσούκοφ, ο οποίος θεωρεί πως ναι μεν το βαλκανικό Ισλάμ είναι εμπόδιο για την ριζοσπαστικοποίηση των μουσουλμάνων στην Ευρώπη, αλλά προειδοποιεί πως είναι πιθανό αυτή η μπάρα να αρθεί και να πλησιάσει η απειλή από την Μέση Ανατολή. Κατά τη γνώμη του κυρίου Κιουτσούκοφ, το πιο σίγουρο εμπόδιο κατά του ριζοσπαστικού Ισλάμ είναι η Τουρκία, γιατί αν και στην επικράτειά της το Ισλάμ κατοχυρώνεται πολιτικά ο Πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να ελέγχει την θρησκευτική ριζοσπαστικοποίηση.

Όσον αφορά την εισαγωγή ανορθόδοξου Ισλάμ, ο κύριος Ραντομίρσκι θεωρεί πως είναι ελάχιστη, μιας και οι τοπικές μουσουλμανικές κοινότητες στα περισσότερα βαλκανικά κράτη συνδέονται οργανικά με τις μη μουσουλμανικές κοινότητες και αυτό δυσκολεύει την ριζοσπαστικοποίησή τους. Παρόμοια είναι και η γνώμη της ιστορικού Ίσκρα Μπάεβα από το Πανεπιστήμιο Σόφιας «Άγιος Κλήμης της Αχρίδας» στη Σόφια, κατά τη γνώμη της οποίας «το ρίσκο στην βουλγάρικη επικράτεια να λάβουν χώρα τρομοκρατικές επιθέσεις από ριζοσπαστικές ισλαμικές ομάδες είναι ελάχιστο, γιατί λείπει μάζα από ανθρώπους ικανούς να οργανώσουν λογισμικά τέτοιες ενέργειες». Για να υποστηρίξει τη θέση της η κυρία Μπάεβα υπενθύμισε πως εν αντιθέσει με άλλα βαλκανικά κράτη στην Βουλγαρία δεν υπάρχουν ντόπιοι τζιχαντιστές, οι οποίοι να πολεμούν στο στρατόπεδο του Ισλαμικού Κράτους στην Μέση Ανατολή.

Σε μια σύντομη επισκόπηση μπορούμε να θυμηθούμε πως το 2016 η προσοχή της βουλγάρικης κοινής γνώμης ήταν στραμμένη στην έγκριση της Στρατηγικής Αντιμετώπισης της Ριζοσπαστικοποίησης και της Τρομοκρατίας, στις συζητήσεις γύρω από το Νομοσχέδιο για τη Μάχη κατά της Τρομοκρατίας και στη δίκη στο Πάζαρτζικ κατά 14^ων ιμάμηδων που κατηγορούνταν για την εξάπλωση της ιδεολογίας του Ισλαμικού Κράτους, καλώντας τους πιστούς σε πόλεμο. Το 2017 αφορμή για συζητήσεις έδωσαν τα προβλήματα γύρω από την χρηματοδότηση της μουσουλμανικής θρησκείας στη Βουλγαρία. Τότε οι αρμόδιοι κρατικοί θεσμοί συγκρατούνταν από σχόλια, ενώ οι ειδήμονες προειδοποιούσαν πως το κράτος πρέπει να δεσμευτεί προς τους μουσουλμάνους στην επικράτειά της, γιατί κατ’ αυτόν τον τρόπο θα επενδύσει στις ήρεμες σχέσεις μεταξύ των θρησκειών και αυτό είναι μια επένδυση στην ασφάλεια. Το 2018 οι συζητήσεις στρέφονταν γύρω από την τελική φάση της προετοιμασίας του Νόμου για τις Θρησκείες ο οποίος στόχευε στην υπεράσπιση των παραδοσιακών θρησκευμάτων και στην αποφυγή της ριζοσπαστικοποίησης σε θρησκευτική βάση.

Το Μουφτείο ζητά εδώ και καιρό να διαπιστευτεί το Μουσουλμανικό Ινστιτούτο στη Βουλγαρία με την ιδέα πως οι ιερωμένοι που θα λάβουν δίπλωμα για τις σπουδές τους από εκεί πιο δύσκολα θα γίνονται αντικείμενο προσηλυτισμού. Τώρα το κράτος δείχνει πιο πρόθυμο να το κάνει και υπάρχουν προτάσεις να αυξηθούν οι επιδοτήσεις για τα παραδοσιακά θρησκεύματα, οι οποίες να δαπανούνται για μισθούς των ιερωμένων. Και οι κυβερνώντες, και η αντιπολίτευση επιμένουν μόνο το ορθόδοξο και το παραδοσιακό μουσουλμανικό θρήσκευμα να έχουν δικαίωμα για την ίδρυση πνευματικών σχολών. Από την άλλη, οι Ενωμένοι Πατριώτες θέλουν οι λειτουργίες να εκτελούνται μόνο από ιερωμένους που έχουν σπουδάσει στη Βουλγαρία ή το ξένο δίπλωμα των οποίων αναγνωρίζεται με ειδική διαδικασία από τους αρμόδιους θεσμούς στη χώρα.

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα