Ένα μεγάλο μέρος της βουλγαρικής οικονομίας είναι νόμιμο, οι επιχειρήσεις καταβάλουν όλους τους φόρους, τα τέλη, τους δασμούς και τις αμοιβές και ασφαλίσεις των εργαζομένων. Υπάρχει όμως και ένα τμήμα της οικονομίας το οποίο λειτουργεί παράνομα ή ημι-νόμιμα και σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις των εργατικών συνδικάτων και των εργοδοτών, παράγει περίπου το 20-30% του ΑΕΠ. Αυτό έγινε σαφές κατά τη διάρκεια φόρουμ που διοργανώθηκε από την Ένωση Βιομηχανικού Κεφαλαίου της Βουλγαρίας (BICA) και το Εθνικό Κέντρο «Διαφανής οικονομία», το οποίο παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας «Φωτεινή οικονομία». Σύμφωνα με τα στοιχεία της, η γκρίζα οικονομία έχει πέσει περίπου κατά ένα πέμπτο. Η αύξηση των νόμιμων επιχειρήσεων είναι 4,5%, το 2018 και είναι η υψηλότερη της τελευταίας πενταετίας. Οι λόγοι της αύξησης είναι η οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα, τα μέτρα για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και τον περιορισμό της παραοικονομίας. Ο Πρόεδρος της BICA Βασίλ Βέλεφ, σημείωσε ότι η παραοικονομία, εκτός από το ότι κλέβει το κράτος, είναι μορφή αθέμιτου ανταγωνισμού εις βάρος των επιχειρήσεων που λειτουργούν τηρώντας τους νόμους.

Η BICA ανέφερε ότι ορισμένες κυβερνητικές πολιτικές εξακολουθούν να μην επιτυγχάνουν. Για παράδειγμα, στον τομέα της ενέργειας συνεχίζεται η προνομιακή μεταχείριση των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και συμπαραγωγή, καθώς και οι αποκαλούμενοι αμερικάνικοι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί.

Ωστόσο, η τάση είναι σαφής και οι καιροί της άγριας οικονομίας της αγοράς και της ανομίας έχουν περάσει. Σήμερα, χάρη στα μέτρα του κράτους αλλά και των επιχειρήσεων, η λειτουργία μιας νόμιμης επιχείρησης είναι πιο εύκολη αλλά και πιο κερδοφόρα. Οι αρχές επιδιώκουν να διευκολύνουν και να μην εμποδίζουν ακόμη και τις μικρότερες και αδύναμες επιχειρήσεις. Για το λόγο αυτό δημιουργούνται καλύτερες υποδομές, νομικό πλαίσιο, εύρυθμη λειτουργία της δικαιοσύνης - πράγματα που η απουσία τους φοβίζει τις επιχειρήσεις και τις ωθεί στην παραοικονομία. Μεγάλο ποσοστό παραοικονομίας υπάρχει στον τομέα των κατασκευών, του τουρισμού, των μεταφορών και ιδιαίτερα στις μικρές επιχειρήσεις, αλλά σύμφωνα με τον Βασίλ Βέλεφ αυτό δεν πρέπει να μας κάνει απαισιόδοξους.

"Το 1993, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Βουλγαρίας ήταν 3.573 δολάρια. Με την εφαρμογή του νομισματικού συμβουλίου, το 1997, αυξάνεται στα 3810 δολάρια, και το 2017 στα 8331 δολάρια, σημειώνοντας αύξηση 2,3. Και αυτό χάρη σε 350 επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στη Βουλγαρία. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με την BICA, πρέπει να γίνονται γνωστά τα καλά παραδείγματα», ορισμένα από τα οποία βραβεύτηκαν στο διαγωνισμό του Εθνικού Κέντρου «Φωτεινή οικονομία» - όπως ο βουλευτής από του εθνικιστικού συνασπισμού «Ενωμένοι Πατριώτες» Χριστιάν Μίτεφ, ο Εκτελεστικός Οργανισμός «Γενική Επιθεώρηση Εργασίας» και το βουλγαρικό τμήμα της Deutsche Welle.

Οι εμπειρογνώμονες ανέφεραν επιτάχυνση της τάσης επικράτησης της νόμιμης οικονομίας και προέβλεψαν ότι σε πέντε χρόνια η παραοικονομία θα μειωθεί στο αποδεκτό ευρωπαϊκό επίπεδο του 13-15%. Σύμφωνα με τον υπουργό Πρόνοιας Μπίσερ Πέτκοφ, αυτό θα συμβεί διότι όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι κατανοούν ότι βλάπτονται όταν απασχολούνται στην παραοικονομία.

Μπορεί να παίρνουν περισσότερα χρήματα λόγω του ότι πληρώνουν ελάχιστες ή καθόλου ασφαλιστικές εισφορές και φόρους, αλλά με τα μελλοντικά τους έσοδα από παροχές και συντάξεις θα βρίσκονται στο χείλος της επιβίωσης. Ζημιές υπόκειται ολόκληρη η κοινωνία, μια και τα μειωμένα έσοδα από τους φόρους και την κοινωνική ασφάλιση, περιορίζουν τις δυνατότητες του κράτους να επενδύει σε ζωτικά δημόσια συστήματα, όπως η υγεία, η εκπαίδευση και το κοινωνικό σύστημα.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης