Την Τρίτη 13 εταιρείες ζήτησαν να συμμετάσχουν στην υλοποίηση του σχεδίου του 2ου πυρηνικού σταθμού της Βουλγαρίας στην παραδουνάβια περιοχή Μπέλενε. Εντός 90 ημερών, βούλγαροι εμπειρογνώμονες θα εξετάσουν τις προσφορές και θα υποδείξουν ποιοι υποψήφιοι θα συμμετάσχουν στις τελικές διαπραγματεύσεις, οι οποίες πρέπει να ολοκληρωθούν σε περίπου ένα χρόνο.

Το σχέδιο για το δεύτερο βουλγαρικό πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας, είναι περίπου 40 ετών και οι περιπέτειες, γύρω από την κατασκευή του, θυμίζουν έπος. Αφού η κατασκευή δεν ξεκίνησε επί σοσιαλιστικού καθεστώτος, λόγω του κρατικού χρέους, η νέα ενεργειακή μονάδα ξαναήρθε στην επικαιρότητα μετά την μεταπολίτευση. Αλλά ακόμη και κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν σημειώθηκε σημαντική πρόοδος. Η κατασκευή ξεκίναγε και σταμάταγε, ακόμα και μετά από την πραγματοποίηση σχετικού δημοψηφίσματος, το 2012 η Βουλή άσκησε βέτο στο σχέδιο. Αρκετά χρόνια μετά την έναρξη της κατασκευής, ο χώρος μετατράπηκε, σταδιακά, σε ένα τεράστιο εγκαταλελειμμένο εργοτάξιο ξεχασμένο από όλους.

Ωστόσο, η κυβέρνηση συνειδητοποίησε, κάποια στιγμή, ότι στο σχέδιο είχαν επενδυθεί περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ και ότι αυτά τα χρήματα δεν πρέπει να χαθούν. Επιπλέον, ανατέθηκε στη ρωσική εταιρεία Atomstroyexport, από μια από τις πολλές, συχνά μεταβαλλόμενες βουλγαρικές κυβερνήσεις, η κατασκευή δύο πυρηνικών αντιδραστήρων 1000 μεγαβάτ, αξίας άνω των 600 εκατομμυρίων ευρώ. Η Atomstroyexport σχεδίασε τους αντιδραστήρες προσεκτικά και σύμφωνα με τη σύμβαση και τους παρέδωσε στη Βουλγαρία παρά το κοινοβουλευτικό βέτο. Τελικά η Βουλγαρία διαθέτει δυο πυρηνικούς αντιδραστήρες που δεν μπορούν να εγκατασταθούν πουθενά, διότι στην περιοχή δεν γίνεται τίποτα. Μετά από μακρές και οδυνηρές διαπραγματεύσεις και διεθνή διαιτησία, οι βουλγαρικές αρχές αναγκάστηκαν να πληρώσουν στην Atomstroyexport τον εξοπλισμό που είχαν λάβει και ο οποίος, επί του παρόντος, αποθηκεύτηκε. Προφανώς, αυτό δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί, καθώς τα κεφάλαια που επενδύθηκαν, στο φερόμενο ως παγωμένο έργο, έφτασαν στα εντυπωσιακά 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Αρωγοί ήρθαν και οι ερευνητές της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, οι οποίοι ρωτήθηκαν αν το εργοστάσιο θα πρέπει να χτιστεί. Παράλληλα αναζητήθηκαν πιθανοί αγοραστές για τους ρωσικούς αντιδραστήρες, αλλά χωρίς επιτυχία.

Τελικά, το κοινοβουλευτικό βέτο άρθηκε το 2018 και η κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει στην υλοποίηση του έργου χωρίς να επενδύσει περισσότερα δημόσια χρήματα. Για το λόγο αυτό, έχουν κληθεί μεγάλες πυρηνικές εταιρείες να γίνουν στρατηγικοί επενδυτές, αλλά χωρίς κρατικές επιδοτήσεις ή μπόνους. Οι εταιρείες αυτές είναι πλέον γνωστές και ο μεγάλος αριθμός τους - 13 - εξέπληξε ακόμη και τις αρχές. Είναι πολύ νωρίς για να πούμε, το αν ο αριθμός 13 θα φέρει τύχη στον πυρηνικό σταθμό.

Οι ελπίδες, ωστόσο, είναι μεγάλες και δείχνουν βάσιμες και λογικές. Επτά εταιρείες, δύο από τις οποίες είναι αμιγώς βουλγαρικές, μία με έδρα τη Γερμανία και μία βουλγαρική με τσεχική συμμετοχή, είναι υποψήφιοι στρατηγικοί επενδυτές για τον ΠΣ Belene, δήλωσε η υπουργός Ενέργειας Τεμενούζκα Πετκόβα. Μεταξύ των υποψηφίων είναι τα ονόματα σημαντικών και ισχυρών πιθανών επενδυτών, στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας - χωρίς την οποία τίποτα δεν μπορεί να γίνει διότι έχει κατασκευάσει τους αντιδραστήρες, είναι η ρωσική Rosatom, η κινεζική CNNC, ηκορεατική Korea Hydro & Nuclear Power Co.και άλλες. Ως προμηθευτές εξοπλισμού και για την οικονομική διάρθρωση του έργου, το οποίο δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 10 δις ευρώ, υπόσχονται να συμμετάσχουν η αμερικανική General Electric και η γαλλική Framatome, ενώ η Βόρεια Μακεδονία ενδιαφέρεται για συμμετοχή μειοψηφίας και για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας από το μελλοντικό βουλγαρικό ΠΣ. Αυτό είναι ένα βήμα προς την υλοποίηση της ιδέας του βουλγαρικού πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ να μετατραπεί σε ένα βαλκανικό σχέδιο. Στο πνεύμα αυτό, η υπουργός Ενέργειας Τεμενούζκα Πετκόβα δήλωσε: «Ο πυρηνικός σταθμός του Μπέλενε είναι σημαντικός για ολόκληρη την περιοχή».

Είναι δύσκολο να πούμε εάν το σχέδιο κατασκευής του πυρηνικού σταθμού Belene πρόκειται να υλοποιηθεί, διότι εκτός από τα χρήματα υπάρχει και η γεωπολιτική. Δεν είναι ξεκάθαρο τι θα πουν οι Βρυξέλλες και η Δυτική Ευρώπη ή οι ΗΠΑ σχετικά με ένα πυρηνικό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στον οποίο θα υπάρχει, πιθανώς, κινεζική ή ρωσική συμμετοχή, λόγω του ότι η Βουλγαρία είναι κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης