Για ένατη συνεχόμενη χρονιά η Βουλγαρία κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στις χώρες στην ΕΕ σε παραγωγή βοτάνων και μπαχαρικών. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2018 στη χώρα έχουν παραχθεί λίγο πάνω από 71 χιλιάδες τόνοι αρωματικά και ιατρικά φυτά, καθώς και μπαχαρικά. Σχεδόν διπλάσια μικρότερη είναι η σοδειά της δεύτερης στην κατάταξη – της Πολωνίας με τις 39 χιλιάδες τόνους της. Αυτό δε σημαίνει ότι η Βουλγαρία έχει γίνει το βασίλειο των βοτάνων τα τελευταία 10 χρόνια. Ήδη από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας η χρήση των θεραπευτικών ιδιοτήτων και η καλλιέργεια των πολύτιμων φυτών αυτών είναι μέρος της καθημερινότητας και των παραδόσεων των Βουλγάρων, ανεξάρτητα από το αν ζουν στις πόλεις ή στην ύπαιθρο. Πιο θεραπευτικά, σύμφωνα με τις παλιές λαϊκές δοξασίες, είναι τα βότανα που μαζεύονται νωρίς το πρωί την Ημέρα του Ένιου το καλοκαίρι.

Τα βότανα θέλουν κατάλληλες κλιματικές συνθήκες, ειδικές δεξιότητες των γεωργών που τα καλλιεργούν, εμπορική διαίσθηση και καλή γνώση των μυστικών αυτής της ευαίσθητης μπίζνες. «Η Βουλγαρία είναι μια από τις πιο κατάλληλες χώρες στην Ευρώπη για την καλλιέργεια βοτάνων και ιατρικών φυτών, χάρη στις εδαφικές και τις κλιματικές συνθήκες της», σχολιάζει για την εφημερίδα «Ντούμα» ο επιχειρηματίας Μετόντι Στέφανοφ, ο οποίος καλλιεργεί στην Κοιλάδα των Ρόδων και στη Βόρεια Βουλγαρία πάνω από 300 εκτάρια με τριαντάφυλλα, λεβάντα, χαμομήλι αγριαψιθιά, καλέντουλα, μελισσόχορτο κ. ά.

Η χλωρίδα δεν είναι μόνο όμορφη και εξασφαλίζει ένα σημαντικό μέρος των απαραίτητων για τη ζωή ειδών διατροφής για τους ανθρώπους και τα ζώα. Είναι και πηγή υγείας με τις χιλιάδες θεραπευτικά φυτά που προσφέρει, και στη Βουλγαρία είναι 200 είδη περίπου. Σήμερα, όταν τα οικονομικά συμφέροντα βγαίνουν σε πρώτο πλάνο σε σχεδόν όλους τους τομείς της ζωής, πρέπει να σημειωθεί ότι τα βότανα έχουν τις εμπορικές και οικονομικές διαστάσεις τους. Ένα σημαντικό μέρος εξ αυτών είναι άγρια, αλλά μεγαλύτερη μαζική επιτυχία έχουν εκείνα που καλλιεργούνται σε βιομηχανικές ποσότητες για την αγορά. Τέτοια είναι το τριαντάφυλλο, η λεβάντα, το χαμομήλι, τα σπόρια ηλίανθου, το τίλιο κλπ. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι σχεδόν όλα τα βότανα στη Βουλγαρία καλλιεργούνται οικολογικά με την τήρηση των βιολογικών προδιαγραφών.

Αυτό εκτιμάται ιδιαίτερα στις χώρες, για τις οποίες εξάγονται τα θεραπευτικά και αρωματικά βουλγαρικά φυτά. 200 βότανα περίπου από 140 φυτικά είδη εξάγονται στο εξωτερικό – για τη Γερμανία (65%), την Ισπανία (10%), την Ιταλία (5%), τη Γαλλία (5%), άλλες χώρες (15%). Αυτό το εμπόριο δείχνει ότι η Βουλγαρία παραμένει κυρίως παραγωγός πρώτης ύλης, και όχι έτοιμων επεξεργασμένων προϊόντων. Η εγχώρια αγορά είναι μικρή και δεν μπορεί να αποφέρει κέρδη, απαραίτητα για την κατασκευή εργαστηρίων και διάφορων εγκαταστάσεων για την επεξεργασία των βοτάνων. Η διεθνής αγορά κυριαρχείται από μερικές διεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες και εταιρείες καλλυντικών, οι οποίες καθορίζουν τις συνθήκες, έτσι τα καθαρά κέρδη των βουλγάρων βοτανοπωλών σπάνια ξεπερνούν το ανεπαρκές 5%. Στις βουλγαρικές εξαγωγές κυριαρχούν το τριαντάφυλλο και το ροδέλαιο, η λεβάντα, το μελισσόχορτο, το θυμάρι, οι διάφορες ποικιλίες χαμομηλιού, το κορίανδρο, ο άνηθος κ. ά.

Δύσκολο είναι να προβλεφθεί τι θα είναι το μέλλον της συλλογής και της πώλησης βοτάνων στη Βουλγαρία. Από τη μία, οι κλιματικές αλλαγές δεν μπορούν να μη την επηρεάσουν, επειδή τα φυτά αυτά είναι πολύ ευαίσθητα. Από την άλλη, η καλλιέργειά τους είναι εξαιρετικά κοπιαστική και συχνότερα γίνεται στο χέρι. Η δημογραφική κρίση, η μείωση και η γήρανση του πληθυσμού και η έλλειψη εργατικού δυναμικού θέτουν πολλές προκλήσεις ενώπιον αυτού του παραδοσιακού για τη χώρα κλάδου, που για να τις αντιμετωπίσει, χρειάζεται περισσότερο από ποτέ επενδύσεις και αύξηση της παραγωγικότητας.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα