Στις 11 Μαΐου οι Χριστιανοί τιμούν την μνήμη των ισαποστόλων Κύριλλου και Μεθόδιου οι οποίοι πέτυχαν μια πολιτιστική επανάσταση. Αυτό που κατάφεραν ήταν να πείσουν την Καθολική Εκκλησία πως εκτός από τις ιερές γλώσσες, Λατινικά, Ελληνικά και Εβραϊκά, η Βίβλος μπορεί να κηρύττεται στις γλώσσες όλων των λαών. Γι’ αυτό τον λόγο στις εικόνες απεικονίζονται πάντα κρατώντας βιβλία αλλά και περγαμηνές στην αλφάβητο που δημιούργησαν.

Οι χριστιανικές εικόνες υποτάσσονται σε αυστηρούς κανονισμούς. Τίποτα στην απεικόνιση δεν είναι τυχαίο, όλα τα στοιχεία είναι συμβολικά και μεταφέρουν μηνύματα σ’ αυτούς που προσεύχονται μπροστά τους.

«Οι πρώτες εικόνες εμφανίστηκαν τα χρόνια μετά την σταύρωση του Χριστού και τους διωγμούς των Χριστιανών, λέει η διδάκτωρ Ζλατίνα Καραβάλτσεβα από το Κέντρο Εκπαιδευτικών Πρωτοβουλιών «Ντβέρι». Σκοπός τους ήταν να διασώσουν τις μορφές των πρώτων που κύρηξαν τον Χριστιανισμό. Οι πιστοί διένυαν εκατοντάδες χιλιόμετρα για να δουν τις σπάνιες τότε εικόνες και να τις προσκυνήσουν ενώ όσοι είχαν το χάρισμα να τις αναπαραστήσουν τις αντέγραφαν και τις πήγαιναν στον τοπο τους πολλαπλασιάζοντας την δυνατότητα να τις δουν περισσότεροι άνθρωποι. Οι εικονογράφοι ακολουθούν κυρίως την ιστορία κάθε βίου αγίου αλλά αναπόφευκτα αφήνουν και στοιχεία για τον ίδιο τους τον εαυτό (σ.σ. παρά το ότι δεν είχαν δικαίωμα να υπογράφουν τα έργα τους)».

Το βασικό που τραβά την προσοχή μας σε μια εικόνα είναι τα μάτια του αγίου αλλά οι εικόνες επιδρούν και στο υποσυνείδητό μας. 

«Η εικόνα δαμάζει την θρησκευτική φαντασία για να μην ωθεί τον άνθρωπο σε ακραίες μυστικιστικές καταστάσεις, λέει η κυρία Καραβάλτσεβα. Η βασική ιερατική λειτουργία της εικόνας είναι να διαπαιδαγωγήσει. Πειθαρχεί την σκέψη του πιστού και τον κάνει να συγκεντρωθεί στην επικοινωνία του με τον Θεό».

Οι εικόνες έχουν δική τους γλώσσα η οποία βρίσκεται πίσω από τα ορατά και τους δίνει ζωή. Έτσι οι μορφές αρχίζουν να μας «μιλάνε».

«Όλοι οι άγιοι, όπως επίσης ο Χριστός και η Παναγία, απεικονίζονται ανφάς (μπροστινή όψη), επεξηγεί η κυρία Καραβάλτσεβα. Στεκούμενος μπροστά τους ο πιστός αποκαλύπτει τον εαυτό του και ενστερνίζεται την όψη τους. Όλοι οι άγιοι απεικονίζονται με φωτοστέφανο που συμβολίζει τον φωτεινό τους νου, την ειρήνη με την οποία τους έχει ευλογήσει ο Θεός και την χαρά τους η οποία υπερβαίνει τα δεινά αυτού του κόσμου. Όλοι οι άγιοι έχουν κοινωνήσει με τον Χριστό».

Οι χριστιανικές εικόνες αναπαριστούν συνήθως ανοιχτούς χώρους. Αυτό είναι έτσι για να τονιστεί πως ο καθένας έχει πρόσβαση στα μυστήρια. Αν η σκηνή που απεικονίζεται έχει διαδραματιστεί σε κλειστό χώρο οι αγιογράφοι προσθέτουν κάποια κουρτίνα. Η έλλειψη φωτοσκιάσεων τονίζει πως η μόνη πηγή φωτός είναι ο ίδιος ο άγιος. Στις κλασσικές εικόνες ο Χριστός απεικονίζεται με κόκκινο ρούχο το οποίο συμβολίζει την Θεία φύση Του. Ο μανδύας Του είναι μπλε, χρώμα που συμβολίζει την ανθρώπινη φύση. Τα ρούχα της Παναγίας είναι τα αντίθετα μιας είναι άνθρωπος «ντυμένος» με την χάρη του Θεού.

«Χρυσό είναι το φωτοστέφανο μα χρυσό συχνά είναι και το φόντο, λέει η κυρία Καραβάλτσεβα. Το χρυσό χρώμα συμβολίζει την Βασιλεία του Θεού την οποία σιγά σιγά οι άγιοι και οι πιστοί εξαπλώνουν στον κόσμο. Όλοι οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση στην Θεία χάρη αλλά από εμάς τους ίδιους εξαρτάται αν θα στραφούμε στον Θεό. Αν θα βρούμε έτσι παρηγοριά και δύναμη για να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις της αμαρτίας αλλά και σωτηρία».

Φωτογραφίες: dobrichmuseum.bg, bg-patriarshia.bg, pravoslavieto.com, dveri.bg,

Επιμέλεια και Μεταφραση: Αγάπη Γιορντανόβα