Το βιβλίο «Εμβληματικές γυναίκες της Βουλγαρίας» της Κάτια Ζγκράφοβα παρουσιάζει μια ποικιλόμορφη γκαλερί με περισσότερες από πενήντα Βουλγάρες και βουλγαρόφιλες ξένες γυναίκες - από την αδερφή του τελευταίου βασιλιά του Δεύτερου Βουλγάρικου Βασιλείου, την πριγκίπισσα Κερά Ταμάρα έως την σύγχρονη ποιήτρια Πέτια Ντουμπάροβα. «Υπάρχουν μερικά αρχέγονα χαρακτηριστικά που ενώνουν τις ηρωίδες μου και αυτές είναι οι αρετές των γυναικών, η δύναμη, η ομορφιά, η στωικότητα και η θηλυκότητα» λέει η συγγραφέας.

Ένα από τα ενδιαφέροντα αντικείμενα που συνάντησε η ιστορικός της λογοτεχνίας κατά τη διάρκεια της έρευνάς της ήταν μια επιστολή του μικρότερου αδερφού της επαναστάτριας Ράινα Κνιαγκίνια, Αναστάς, προς την αδερφή του. Διηγείται πώς η ευεργέτης των Βουλγάρων Έμιλυ Αν Στράνγκφορντ, μετά την καταστολή της Απριλιανής Εξέγερσης, έχτισε έξι νοσοκομεία στην βασανισμένη πατρίδα μας. Επιπλέον, υιοθέτησε έξι κορίτσια, τα οποία πήγε στην Αγγλία για να μορφωθούν και να γίνουν Βουλγάρες δασκάλες.

«Όταν η λαίδη Στράνγκφορντ πήγε στην πρωτεύουσα της Απριλιανής Εξέγερσης - το Παναγκιουρίστε, σταμάτησε στο σπίτι της παπαδιάς  Νόνα Φουτέκοβα και ρώτησε για την κόρη της την Ράινα» λέει η συγγραφέας. «Με αυτή την ευκαιρία, ο αδερφός της ο Αναστάς έγραψε: «Ήρθε μια Αγγλίδα εδώ, ρώτησε για σένα, περάσαμε υπέροχα και έδωσε στη μαμά 1 χρυσή λίρα». Με αυτή τη χειρονομία προσοχής προς τη μητέρα της σημαδιακής Ράινα, η Έμιλυ Αν Στράνγκφορντ έδειξε ότι εκτιμά όσα έχει κάνει αυτή η νεαρή δασκάλα, σημαιοφόρος, για την σκλαβωμένη πατρίδα της.»

Η Κάτια Ζωγκράφοβα αποκαλύπτει επίσης την επινοητικότητα της γυναίκας - την ευφυΐα και την πονηριά της, σε αντίθεση με τις αντιλήψεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ότι το «ασθενές» φύλο απέχει πολύ από τον άντρα ως προς τις ιδιότητες και επομένως δεν είναι ικανό για ατρόμητες πράξεις.

«Έφτιαξα ένα κάπως αιρετικό συλλογικό πορτρέτο που ονομάζεται «Μυστικά γυναικεία όπλα στους αγώνες της εθνικής απελευθέρωσης» και αποφάσισα να γράψω για την Τοντόρα Μιραζτσίεβα Μπακαρτζίεβα – Τα μακρά μαλλιά. Αυτή η πανέμορφη και δυνατή Βουλγάρα ήταν μυστική αγγελιαφόρος της βουλγαρικής επαναστατικής μυστικής επιτροπής και μετέφερε το πιο μυστικό και επικίνδυνο ταχυδρομείο της εποχής της στον Δούναβη από το Γκιούργκεβο στο Ρούσε. Η Τοντόρα Μιραζτσίεβα έπλεξε γράμματα στα μαλλιά της και έβαλε όπλα στις φαρδιές φούστες του φορέματός της».

Τον πρώτο καιρό μετά την Απελευθέρωση, μια νεαρή Βουλγάρα οργάνωσε μια έκθεση με τα εξπρεσιονιστικά της έργα στη Βιέννη και εντυπωσίασε τόσο πολύ τον Έλληνα συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη που εκείνος της έκανε πρόταση γάμου.

«Μια avant-garde καλλιτέχνιδα, η Μπίστρα Βινάροβα είναι μοναδική για την εποχή της στη Βουλγαρία» επισημαίνει η συγγραφέας. «Την θαύμασε όχι μόνο ο Νίκος Καζαντζάκης, αλλά και ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Ήταν πολύ όμορφη, γι' αυτό και η εικόνα της βρίσκεται στο κέντρο του εξωφύλλου του βιβλίου. Η Μπίστρα Βινάροβα είναι σύζυγος του πολύ διάσημου, άξιου και αγαπητού διπλωμάτη και συγγραφέα του διάσημου βιβλίου «Οι οικοδόμοι της σύγχρονης Βουλγαρίας» Συμεών Ράντεφ. Αλλά στη χώρα μας δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τη γυναίκα του, αν και αξίζει την προσοχή μας».

Σύμφωνα με την Κάτια Ζωγκράφοβα, οι εμβληματικές γυναίκες δεν ανήκουν μόνο στο παρελθόν, είναι και ανάμεσά μας. Στον χώρο της τέχνης, του πολιτισμού, αλλά, δυστυχώς, και ανάμεσα σε εκείνες τις γενναίες μητέρες που φεύγουν με τα παιδιά τους από τον πόλεμο, ενώ οι σύζυγοί τους μάχονται για την πατρίδα.

«Στο βιβλίο μου, έχω επίσης την εικόνα μιας πολύ δυνατής, ενδιαφέρουσας Ουκρανής» λέει η Κάτια Ζωγκράφοβα.

«Η Άννα Καρίμα γεννήθηκε στο Μπερντιάνσκ από Βούλγαρο πατέρα και Ουκρανή μητέρα. Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι υπήρξε εντυπωσιακά δυνατή, ακόμη και επιθετική κατά κάποιο τρόπο, στις φεμινιστικές της μάχες. Λοιπόν, ναι, ακόμη και σήμερα έρχονται εμβληματικές γυναίκες από τα εδάφη που φλέγεται αυτός ο φοβερός αδελφοκτόνος πόλεμος».

Δεν υπάρχει ούτε ένα μνημείο Βουλγάρας στην πρωτεύουσά μας, υπενθυμίζει η Κάτια Ζωγκράφοβα και θέτει το ρητορικό ερώτημα γιατί καμία από αυτές τις κυρίες δεν τιμάται.

Φωτογραφίες: ibraryvt.com, ozone.bg, αρχείο

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα