Οι παραδοσιακές τέχνες στην Βουλγαρία παραδίδονται εδώ και αιώνες από πατέρα σε γιό και από μάστορα σε κάλφα. Από τα χέρια των τεχνιτών γεννιούνται αριστουργήματα αλλά τον τελευταίο καιρό οι νέοι ασχολούνται με πιο σύγχρονα επαγγέλματα και αναζητούν βιοπορισμό στο εξωτερικό. Έτσι παρατηρείται έλλειψη παράδοσης και οι τελευταίοι μάστορες δημιουργούν τα τελευταία τους έργα.

«Τώρα το σημαντικότερο είναι οι άνθρωποι να βγάζουν τον επιούσιο, λέει για την ΒΕΡ-Βίντιν ο Μίτκο Μλαντένοβ, πρόεδρος της Περιφερειακής Συντεχνίας του Βίντιν. Οι τεχνίτες αισθάνονται πως οι θεσμοί τους έχουν ξεχάσει. Η Συντεχνία έχει 700 μέλη αλλά ενεργοί τεχνίτες είναι μόλις γύρω στα 38 άτομα. Οι σύγχρονες τεχνολογίες όσο κι αν είναι αποτελεσματικές είναι αδύνατον να αντικαταστήσουν τα χειροποίητα έργα στα οποία επενδύεται καρδιά και ψυχή».

Η αγοραστική ικανότητα των πολιτών έχει μειωθεί πολύ και πλέον δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους έξοδα για έργα τέχνης. Η κεραμική και η ξυλογλυπτική, δυο τομείς με αξιόλογες σχολές στην Βουλγαρία, βρίσκονται στην δύση τους. Αν δεν υποστηρίξει κανείς τους φύλακες της παράδοσης θα μιλάμε για πολιτιστική κληρονομιά μόνο σε παρελθόντα χρόνο. 

Οι άνθρωποι αυτοί είναι δημιουργοί και συνήθως είναι κατά της εμπορευματοποίησης. Τον χρόνο τους τον χρειάζονται για να καλλιτεχνούν και όχι για να υπολογίζουν τα έσοδά τους τα οποία δεν είναι αρκετά για να πληρώνουν λογιστές. Επιβιώνουν όσοι μετατρέπουν τα εργαστήριά τους σε βιοτεχνίες αλλά τα παρασκευάσματά τους δεν έχουν πια σχέση με τα πράγματα που φτιάχνονται με τα δάχτυλά τους.

«Πλέον δεν μπορείς να βρεις χειροποίητο ψωμί στην αγορά, λέει ο Στιλιάν Κάμενοβ, πρόεδρος της Περιφερειακής Συντεχνίας της Μοντάνα. Στην πόλη έχουμε 2 φούρνους που πουλάνε ψωμί με παραδοσιακές συνταγές αλλά παράγουν πια μαζικά γιατί οι τιμές αυξάνονται και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό των μεγάλων επιχειρήσεων. Στην Μοντάνα έχουν μείνει μόνο ένας τσαγκάρης και δυο ωρολογοποιοί. Υπάρχουν κάμποσα οικογενειακά ραφτάδικα και εδώ και κει θα βρείτε το παραδοσιακό βουλγάρικο ρόφημα μποζά».

«Εγώ παρατηρώ ότι στην περιοχή μας κάποιοι στρέφουν ξανά το ενδιαφέρον τους στα παραδοσιακά επαγγέλματα, λέει με κάποια αισιοδοξία ο αγγειοπλάστης, Κούμαν Ζέκοβ. Οι νέοι θέλουν να βρουν ξανά το αυθεντικό και το χειροποίητο. Την τέχνη μου την διδάσκω στην κόρη μου και έχω κάποιους πολύ καλούς μαθητές που έχουν γίνει μάστορες με την σειρά τους. Στην χώρα μας υπάρχει μια παροιμία που λέει ότι αν θες να μάθεις τέχνη πρέπει να την κλέψεις από τον μάστορα. Οι παλιοί κρατάγανε τα μυστικά για τον εαυτό τους για να αποφύγουν τον ανταγωνισμό. Αλλά η πείρα μου, μου δείχνει ότι είναι καλύτερα να χαρίσεις την τέχνη σου και οι μαθητές σου να γίνουν καλύτεροι από ‘σένα. Οι κάλφες μέχρι να τελειοποιηθούν περνάνε από στερήσεις και γι’ αυτό το κράτος για να διατηρήσει την παράδοση πρέπει να τους στηρίξει τον καιρό της μάθησής τους. Έτσι κάνουν στα αναπτυγμένα κράτη γιατί συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για εθνικό πλούτο».

Φωτογραφίες: bgnes, Facebook / @kalibagrii, ΒΕΡ-Βίντιν, αρχείο

Επιμέλεια: Ντιάνα Τσανκόβα

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα