Ζούμε σε περιόδους κρίσης - υγειονομικής, στρατιωτικής, κοινωνικοοικονομικής, πολιτικής. Και ενώ τα εμβόλια, οι εκλογές και η χρηματοοικονομική παιδεία μπορεί να είναι οι λύσεις στα προβλήματά μας σήμερα, υπάρχει μια σιωπηλή και ολέθρια κρίση που εξακολουθεί να περιμένει τη λύση της, δηλαδή η κρίση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Κλάδος όπου οι μεταρρυθμίσεις αργούν και τα αποτελέσματα γίνονται ορατά μετά από γενιές.

Η τελευταία έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για την Εκπαίδευση και της UNICEF, που υποστηρίζεται από την παγκόσμια πρωτοβουλία Generation Unlimited, προειδοποιεί επίσης για κρίση στην εκπαίδευση. Το έγγραφο περιλαμβάνει αναλύσεις των δεξιοτήτων παιδιών και νέων μεταξύ 15 και 24 ετών σε 92 χώρες σε όλο τον κόσμο. Και ενώ τα δεδομένα δεν προκαλούν έκπληξη, είναι βαθιά ανησυχητικά. Σχεδόν οι μισοί νέοι της σχετικής ηλικίας δεν διαθέτουν τις βασικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σχεδόν τα τρία τέταρτα από αυτούς παγκοσμίως αποτυγχάνουν να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για επαρκή απασχολησιμότητα. Στη Βουλγαρία, το ποσοστό είναι 48, για σύγκριση στην Ισπανία είναι 30 και στη Δανία – 22.

«Σε αντίθεση με διεθνείς μελέτες όπως το PISA και το TIMSS, η τρέχουσα έκθεση περιλαμβάνει και παιδιά που βρίσκονται εκτός εκπαιδευτικού συστήματος. Υπό αυτή την έννοια, αυτά τα ποσοστά είναι πιο εντυπωσιακά από όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής» εξήγησε στον αέρα του προγράμματος Χοριζόντ της ΒΕΡ, η Μαρία Γιάνκοβα, διευθύντρια προγράμματος «Εκπαίδευση» στη UNICEF στη Βουλγαρία.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2021, το 14% της νεολαίας στη χώρα μας βρίσκεται εκτός συστημάτων απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Και μελέτη του Υπουργείου Παιδείας για την ίδια χρονιά προσθέτει ότι 120 000 παιδιά σχολικής ηλικίας κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν το εκπαιδευτικό σύστημα.

Επιρρεπής σε γρήγορες γενικεύσεις, η κοινή γνώμη φαίνεται να μην εμπιστεύεται τις δυνατότητες των νέων για ανάγνωση και μάθηση:

«Στους νέους δεν τους αρέσει να διαβάζουν βιβλία. Με αυτό το Διαδίκτυο, υπάρχουν κάθε είδους πληροφορίες ανά πάσα στιγμή», λέει ένας Βούλγαρος σε έρευνα της ΒΕΡ-Μπλαγκόεβγκραντ.

Εάν οι νέοι Βούλγαροι έχουν πραγματικά τόσο ψηφιακό προσανατολισμό, γιατί τα αποτελέσματα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι τόσο χαμηλά;

Σύμφωνα με τη Μαρία Γιάνκοβα, η χώρα μας κατάφερε πολύ γρήγορα να παρέχει ψηφιακή πρόσβαση σε μαθητές, αλλά δεν μπόρεσε να τους καλύψει ποιοτικά. Σύμφωνα με την ίδια, το κλείσιμο των σχολείων λόγω του Covid-19 είχε εξαιρετικά αρνητικό αντίκτυπο στην εκπαιδευτική διαδικασία.

«Πρώτα από όλα, η εξ αποστάσεως μορφή μάθησης απαιτεί σε μεγάλο βαθμό δεξιότητες μάθησης, δεξιότητες αυτοεκπαίδευσης, τις οποίες δυστυχώς τα παιδιά στη χώρα μας δεν διαθέτουν. Σύμφωνα με ανάλυση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, μόνο το 30-40% περίπου διαχειρίζεται το νέο περιβάλλον. Το κλείσιμο των σχολείων αύξησε το χάσμα μεταξύ των ευάλωτων ομάδων παιδιών που δεν είχαν ηλεκτρονικές συσκευές και των υπολοίπων» παραδέχεται η αναλυτής.

Από αυτή την άποψη, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σχεδόν τα μισά από τα παιδιά σχολικής ηλικίας δεν έχουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες, δηλαδή να κατανοούν και να εκτελούν βασικές δραστηριότητες σε έναν υπολογιστή, όπως αντιγραφή ή μετακίνηση πληροφοριών σε ένα έγγραφο, αποστολή e-mail με συνημμένα και μεταφορά αρχείων μεταξύ συσκευών.

Και ενώ οι νέοι σχολικής ηλικίας δυσκολεύονται να κατακτήσουν ορισμένες δεξιότητες, οι μεγαλύτεροι έχουν ισχυρούς περιορισμούς όσον αφορά την απασχόληση. Είναι οι πιο επηρεασμένοι από την πανδημία, η οποία τους έχει αφήσει άνεργους και με πολλές περισσότερες συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης από τις μόνιμες, εξήγησε η Μαρία Γιάνκοβα.

Ποια είναι η λύση;

«Τα αποτελέσματα στην εκπαίδευση δεν είναι ποτέ γρήγορα αποτελέσματα και απαιτούν σοβαρή επιμονή. Είναι πολύ σημαντικό να περάσουμε από τη θεωρητική γνώση στις πρακτικές δεξιότητες που είναι πραγματικά απαραίτητες για την ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Δυστυχώς, στη Βουλγαρία έχουμε αντίσταση ενάντια στην ενημέρωση του εκπαιδευτικού περιεχομένου. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει μια αυξανόμενη ιεράρχηση ορισμένων κλάδων, όπως η βουλγαρική γλώσσα, τα μαθηματικά και η ιστορία σε βάρος του αθλητισμού, της μουσικής και των καλών τεχνών. Όταν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες συζητούσαν ποια μέτρα έπρεπε να λάβουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, εισαγάγαμε επιπλέον μαθήματα για αυτά ακριβώς τα θέματα. Κάτι που οδήγησε σε κούραση και στα παιδιά και στους δασκάλους και χωρίς αποτέλεσμα. Ενώ οι συνάδελφοί μας από το Βέλγιο, τη Γερμανία και τη Φινλανδία, για παράδειγμα, εισήγαγαν πρόσθετες δραστηριότητες στη μουσική και τον αθλητισμό. Όλο και περισσότερες χώρες σε όλο τον κόσμο εφαρμόζουν στρατηγικές για το πώς τα παιδιά μπορούν να αισθάνονται χαρούμενα στο σχολείο και να μαθαίνουν με ευχαρίστηση, όχι ως υποχρέωση», καταλήγει η Μαρία Γιάνκοβα.

Και εδώ, ίσως, καλό είναι να πούμε ότι το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού υιοθέτησε ένα εθνικό πρόγραμμα «Μαζί στην τέχνη και στον αθλητισμό» με χρηματοδότηση 90 εκατ. λέβα, το οποίο θα υλοποιηθεί τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά. Μια καλή αρχή για έναν μακρύ δρόμο μπροστά.

Φωτογραφίες: bgnes, UNICEF, ΒΕΡ-Βίντιν, αρχείο

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα