Τα Χριστούγεννα είναι ανάμεσα στις πιο σημαντικές και πολυαναμενόμενες γιορτές του χρόνου.

Οι χριστουγεννιάτικες γιορτές είναι η περίοδος που ο Βούλγαρος προτιμά να περάσει στο σπίτι του, κοντά στην εστία και την οικογένεια. Το σπίτι οπωσδήποτε πρέπει να στολιστεί με χριστουγεννιάτικο δέντρο και, σύμφωνα με την παράδοση, την Παραμονή Χριστουγέννων κάθε βουλγαρικό σπίτι μυρίζει φρεσκοψημμένο ψωμί και λιβάνι. Είναι μαγικός χρόνος του έτους, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι συμβαίνουν θαύματα και με τραγούδια και ευχές για υγεία, γονιμότητα και καλή τύχη σε χωριά και πόλεις ξεκινούν οι ομάδες καλαντιστών. 

Η παράδοση των καλαντιστών είναι ζωντανή και έχει τους ενθουσιασμένους συνεχιστές της σε πολλά μέρη της χώρας. Μια απόδειξη είναι η ανδρική ομάδα καλαντιστών του χωριού Πίργκοβο, της περιοχής του Ρούσε, το οποίο βρίσκεται κάτω από τις ψηλές όχθες του Δούναβη. Οι ντόπιοι με υπερηφάνεια διηγούνται για τη μοναδική χριστουγεννιάτικη ιεροτελεστία, που αξίζει ιδιαίτερη προσοχή.

Από καιρό οι κάτοικοι του Πίργκοβο ζουν με την εργασία και με μεγάλη αφοσίωση σε όλα που φύτεψαν και έχτισαν. Ωραία αμπέλια, ευρύχωρους κήπους, γερά σπίτια. Η προετοιμασία για τα Χριστούγεννα στο χωριό αρχίζει ήδη από την Ημέρα του Αγίου Ιγνατίου, όταν, σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία και όπως τραγουδιέται στα τραγούδια, άρχισαν οι πόνοι της γέννας της Θεοτόκου.

Το πρωί πριν την Παραμονή Χριστουγέννων γυναίκες από το Πίργκοβο μαζεύονται, για να στολίσουν το λεγόμενο έλατο, που θα φέρνεται από τον βασιλιά, όπως εδώ αποκαλούν τον αρχηγό των καλαντιστών. Το έλατο για τους καλαντιστές στο χωριό Πίργκοβο ετοιμάζεται από κλαράκια πυξαριού, που στηρίζονται σε ξύλινη βάση και στην κορυφή του τοποθετούνται κόκκινα μήλα για υγεία. 

Κάτω από τα μήλα είναι τα κουλούρια, που ψήνονται στο σχήμα του μαντριού, στο οποίο μαζεύεται το κοπάδι. Το χριστουγεννιάτικο κουλούρι εδώ προσφέρεται για καλή τύχη, για την οποία οι καλαντιστές πρέπει να προσευχηθούν με ευλογίες και τραγούδια σε κάθε σπίτι. Το στολισμένο έλατο λιβανίζεται από τις γυναίκες και στη συνέχεια παραδίδεται στους καλαντιστές. Πάλι στο σπίτι ζυμώνεται και η τελετουργική κουλούρα για τους καλαντιστές, που στο Πίργκοβο μοιάζει με τον Ήλιο, που δίνει ζωή και δύναμη σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα. Πάνω στο ψωμί-ήλιο τοποθετούνται σύμβολα όπως αμπέλι με σταφύλια, πουλάκια και στάχυ σιταριού.

Πριν από βραδάκι ο οικοδεσπότης του σπιτιού στο Πίργκοβο έπρεπε να πάει στο δάσος, για να κόψει χοντρό δέντρο, που να ανάψει στο σπίτι και να καίει τη νύχτα των Χριστουγέννων. Το δέντρο στα εδάφη μας αποκαλείται «μπάντνικ» και είναι άλλο ένα σύμβολο του νέου ηλίου, ο οποίος στην παράδοσή μας γεννιέται τα Χριστούγεννα.

Μας κόβουν την ανάσα οι στίχοι ενός τραγουδιού, που ερμηνεύεται από την ομάδα καλαντιστών του χωριού Πίργκοβο. Όσο και να είναι ποικίλο το ρεπερτόριο των καλαντιστών στα βουλγαρικά εδάφη, ένα τέτοιο τραγούδι δεν έχουμε ακούσει πουθενά. Το τραγούδι διηγείται για βούλγαρο ήρωα, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου – τραγικό επεισόδιο της οθωμανικής εισβολής στα Βαλκάνια. Κανείς δε θυμάται ποιος για πρώτη φορά ερμήνευσε αυτό το τραγούδι στο χωριό Πίργκοβο, όλοι οι άντρες εκεί όμως ξέρουν τους στίχους, γιατί παραδίδονται ως κληρονομιά από γενιά σε γενιά.

«Το τραγούδι διηγείται για την κοπέλα που πήγε και βρήκε τον αγαπημένο της πληγωμένο στη μάχη του Κοσσυφοπεδίου. Διηγείται θρύλο, αλλά αυτά τα γεγονότα συνέβησαν πραγματικά», μας λέει ο νυν αρχηγός των καλαντιστών του Πίργκοβο Μιροσλάβ Γιανάκιεφ:

«Είναι παλιό ανδρικό τραγούδι, που είναι πιο διαφορετικό για το ότι ερμηνεύεται ακριβώς για την κοπέλα στην οικογένεια, που επισκεπτόμαστε και έχει ιστορική βάση.

«Κοπέλα ξύπνησε νωρίς»

«Κάθε τραγούδι ερμηνεύεται για διαφορετικό μέλος της οικογένειας – για τον οικοδεσπότη, για την κοπέλα, για την νοικοκυρά – συνεχίζει ο Μιροσλάβ Γιανάκιεφ. – Ο βασιλιάς της ομάδας λέει την ευλογία για το σπίτι, μετά προσφέρεται το ψωμί, το οποίο επίσης ευλογείται από τους καλαντιστές.

Στην ομάδα όμως όλοι είναι σημαντικοί, είναι ομαδικό και όχι ατομικό έθιμο. Τώρα στην ομάδα είμαστε 9 άτομα, αγόρια και άνδρες από 16 έως 64 ετών. Το καλό είναι ότι υπάρχει διαδοχικότητα. Οι νέοι αγαπούν το έθιμο και αυτό μας χαροποιεί. Όταν πλησιάσουν τα Χριστούγεννα, μαζευόμαστε και γυρίζουμε όλο το χωριό. Η ελπίδα είναι ότι υπάρχουν πολλοί νέοι και παιδιά στο Πίργκοβο, επειδή βρίσκεται κοντά στην πόλη Ρούσε και το χωριό μας είναι ζωντανό, εδώ αναπτύσσεται πλούσια ερασιτεχνική δραστηριότητα, υπάρχουν πολλά φολκλορικά συγκροτήματα. Έτσι, η ομάδα καλαντιστών μας κάθε χρόνο γίνεται νεότερη, τα τραγούδιά μας τραγουδιούνται και θα κατορθώσουμε να κρατήσουμε ζωντανή την παράδοση για πολλά χρόνια σε αυθεντική μορφή.»

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα