Στην ανθρώπινη μνήμη, που διασώζεται μέσω των γραμμάτων και των βιβλίων, έχει αφιερώσει όλη την δημιουργική πορεία του ο καλλιτέχνης Ντιάν Παβλόφ από το Πλέβεν. Εκείνος, χωρίς να είναι ιστορικός, ειδικός στην θεωρία της τέχνης, μουσειακός υπάλληλος, ή εκπαιδευτικός, κατόρθωσε να δημιουργήσει ολόκληρη παράσταση και να διηγείται ιστορικά γεγονότα για τον δρόμο των γραμμάτων.

Στη γενέτειρά του, το Πλέβεν, δημιούργησε πραγματικό ναό των γραμμάτων, που ονομάζεται Εργαστήρι «Ο’Πισμενέχ» / «О'Писменехъ»/. Εκεί μπορούν να ειδωθούν αυθεντικοί πάπυροι, περγαμηνές, πήλινα πλακάκια, ιερογλυφικά, ρούνοι, γράμματα του γλαγολιτικού αλφαβήτου και αλφάβητα. Υπάρχει ακόμη ξύλινη σκάφη, στην οποία ο καθένας μπορεί να δοκιμάζει να κάνει χειροποίητο χαρτί. Και στο κέντρο του Εργαστηρίου στέκεται λειτουργούσα τυπογραφική μηχανή. Όλα έχουν κατασκευαστεί από φυσικά υλικά, αποτέλεσμα των προσπαθειών και των επιδεξιοτήτων του Ντιάν Παβλόφ.

Στην αρχή ήταν η αγάπη του για τις γραμματοσειρές και το πρώτο επάγγελμά του ως ζωγράφος γραμμάτων πάνω σε διαφημιστικές αφίσες, με το οποίο ασχολούταν πριν το 1989. 

«Τώρα πλέον υπάρχει ολόκληρη θάλασσα γραμματοσειρών και πληροφορίες για αυτές, λέει εκείνος. Αυτό που κάνω με το Εργαστήρι «Ο’Πισμενέχ» έγινε εντελώς φυσικά και 8-9 χρόνια τώρα προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον.Στο Εργαστήρι παρουσιάζω μια παράσταση που διαρκεί δυόμισι ώρες. Στην παράσταση διηγούμαι χρονολογικά για την εμφάνιση των γραφών, των μέσων, των τρόπων και των υλικών γραψίματος στην πορεία των χιλιετιών, περνώντας από την αρχαία Κίνα, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, τη Ρώμη, τον Μεσαίωνα. Και φτάνουμε σε εκείνη την επαναστατική για την Ανθρωπότητα στιγμή, όταν ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος επινόησε το σύστημα τυπογραφίας και επιδεικνύω πώς άρχισε η εκτύπωση βιβλίων. Τυπώνω ένα δεδομένο κείμενο στην παράστασή μου με τη βοήθεια αντιγράφου του τυπογραφικού πιεστηρίου του Γουτεμβέργιου. Η άλλη έμφαση στην παράσταση είναι η κατασκευή χειροποίητου χαρτιού με τη μέθοδο του Κινέζου Τσάι Λουν. Εκείνος το 105 μ.Χ. βρήκε τρόπο για την κατασκευή χαρτιού με φυσικά μέσα.»

Και ενώ το πρώτο μέρος της παράστασης «Ο’Πισμενέχ» είναι για τις εφευρέσεις, στο δεύτερο μέρος, που ονομάζεται «Το σχολείο», η αφήγηση είναι για τους Βουλγάρους του χάνου Ασπαρούχ, που ήρθαν στα εδάφη μας και έφεραν μαζί τους τα γραπτά σήματα της πρωτοβουλγαρικής γλώσσας – τους ρούνους. 

«Αυτά όμως γρήγορα ξεχάστηκαν στην προσπάθειά τους να επικοινωνούν με τις γειτονικές χώρες και έτσι στη διοίκηση του χάνου οι ρούνοι αντικαταστάθηκαν από ελληνικά και λατινικά γράμματα», λέει ο Ντιάν Παβλόφ:

Στη συνέχεια η αφήγηση συνεχίζεται με το έργο των Αγίων Αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου – το Γλαγολιτικό Αλφάβητο, και με το Κυριλλικό Αλφάβητο – έργο των μαθητών τους, που άφησε ίχνος όχι μόνο στη βουλγαρική, αλλά και στην ευρωπαϊκή ιστορία. 

«Μεγαλύτερη είναι η προσφορά των αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου για την κατάργηση του λεγόμενου τρίγλωσσου δόγματος, λέει ο Ντιάν Παβλόβ. Κατόρθωσαν να κερδίσουν το δικαίωμα και στη βουλγαρική γλώσσα, που συχνά αποκαλούμε εκκλησιαστική σλαβική, να τελούνται εκκλησιαστικές λειτουργίες στους ανατολικούς ορθόδοξους ναούς και αυτό το επίτευγμα ισχύει μέχρι και σήμερα. Άλλη προσφορά είναι το αλφάβητο των μαθητών των Κυρίλλου και του Μεθοδίου, που χρησιμοποιούμε μέχρι και σήμερα – το Κυριλλικό Αλφάβητο, και ακόμη θεωρώ ότι πρέπει να το αποκαλούμε Βουλγαρικό Αλφάβητο. Μετά συνεχίζουμε με εκείνο το μικρό «βιβλιαράκι» που έγραψε ο Παΐσιος ο Χιλανδαρινός με πολύ πόνο και ταυτόχρονα με πολλή αγάπη για τον βουλγαρικό λαό. Και φτάνουμε στην άλλη «Βουλγαρική Βίβλο» που είναι το Αλφαβητάριο του Πέταρ Μπερόν, που έγινε εγχειρίδιο για την ίδρυση του πρώτου βουλγαρικού κοσμικού σχολείου στην πόλη Γκάμπροβο. Και τώρα την παραμονή της 24ης Μαΐου – γιορτή του βουλγαρικού αλφαβήτου και πολιτισμού, επισκέπτομαι με την παράσταση αυτή το Βελίκι Πρεσλάβ, την παλιά βουλγαρική πρωτεύουσα. Με προσκαλούν σε διάφορες πόλεις και χωριά. Πρόσκληση ήρθε και από την Εθνική Βιβλιοθήκη στη Σόφια, για την οποία επίσης κατασκεύασα αντίγραφο του τυπογραφικού πιεστηρίου του Γουτεμβέργιου. Μπορείτε να το δείτε στην αίθουσα «Ιστορία του βιβλίου» στην ίδια τη βιβλιοθήκη.»

Φωτογραφίες: πρ. αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα