Το Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου του Εδιμβούργου είναι μια ετήσια εκδήλωση που πραγματοποιείται από το 1947 τις τελευταίες τρεις εβδομάδες του Αυγούστου. Συμμετέχουν μερικοί από τους καλύτερους καλλιτέχνες στις τέχνες του θεάματος. Αφορμή για να δώσουμε προσοχή στη φετινή έκδοση είναι σημαντικές σελίδες της βουλγαρικής ιστορίας, μεταμορφωμένες στην θεατρική παραγωγή «Η σύντομη ζωή και ο μυστηριώδης θάνατος του Μπόρις Γ', Τσάρου των Βουλγάρων» του αγγλικού θιάσου "Out of the forest". Συγγραφέας του έργου είναι ο Άγγλος Τζόζεφ Κούλεν, ο οποίος παίζει και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η παράσταση θα παιχτεί στην βουλγάρικη πρεσβεία στο Λονδίνο στα τέλη Ιουλίου και στις αρχές Σπετεμβρίου.

«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Σόμερσετ, μια κομητεία περίπου 120 μίλια από το Λονδίνο. Προέρχομαι από οικογένεια αγροτών και εργατών. Το όνειρό μου είναι να παίξω μπροστά σε κοινό - λέει ο Τζόζεφ για τον εαυτό του. - Μετά από 8 χρόνια στο Λονδίνο, επέστρεψα στο Σόμερσετ, όπου θέλω να πραγματοποιήσω το όνειρό μου - να δώσω στους ντόπιους, που δεν έχουν την ευκαιρία να ταξιδέψουν στη μεγάλη πόλη, ένα μέρος όπου να τους πουν ιστορίες. Να βγούμε με τους συναδέλφους μου από τον θίασο μπροστά τους ακόμα και στο χωράφι, σε ένα σχολείο, γιατί όχι στην τοπική παμπ».

Ενώ βρισκόταν στο Λονδίνο, ο Τζόζεφ εργάστηκε ως σεναριογράφος και ηθοποιός σε διάφορα έργα, αλλά η παραγωγή για τη διάσωση των Εβραίων στη Βουλγαρία ήταν η πρώτη, αφιερωμένη σε ένα επεισόδιο της βουλγαρικής ιστορίας, στο οποίο παίζει ως μέρος του ανεξάρτητου θιάσου «Out of the forest». Ο θίασος έχει δύο ακόμα υλοποιημένα έργα αφιερωμένα σε επίκαιρα ζητήματα που σχετίζονται με την πολιτική και τον φεμινισμό σήμερα.

Ένα σημαντικό κομμάτι του έργου που δημιούργησε ο Άγγλος σχετίζεται με τις προσπάθειες του Βούλγαρου μονάρχη Μπόρις Γ', της κυβέρνησης και της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να σώσουν τους Εβραίους που μετά το 1940 βρίσκονται στην επικράτεια του Βασιλείου της Βουλγαρίας.

Ένα από τα βιβλία που ενέπνευσαν τον Τζόζεφ ήταν το «Αγκάθινο στέμμα» του Βούλγαρου συγγραφέα Στέφαν Γκρούεφ. Του το έδωσε η φίλη του Σάσα, επίσης σεναριογράφος του έργου.

«Η δουλειά πάνω στο έργο ήταν σημαντική για εκείνη γιατί χρησιμοποίησε την έρευνα για να μάθει για τον πολιτισμό και την ιστορία μιας χώρας από την οποία κατάγονται οι παππούδες της, αλλά στην οποία δεν έχει ζήσει ποτέ. Από τις ιστορίες που άκουγε ως παιδί, η Βουλγαρία για εκείνη είναι σαν μια μακρινή παραμυθένια χώρα», μοιράστηκε ο Τζόζεφ σε συνέντευξή του στο Ράδιο Βουλγαρία.

Η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στη δομή του έργου και βασίζεται τόσο σε βουλγαρικά όσο και σε εβραϊκά δημοτικά τραγούδια. Ωστόσο, ο θίασος είναι ανένδοτος ότι αφηγούνται μια βουλγαρική ιστορία που συνέβη ως παράδειγμα αντίθεσης στο Ολοκαύτωμα.

«Στο έργο μας παρουσιάζουμε τον Μητροπολίτη Στέφανο (Μητροπολίτη της Σόφιας από το 1922 έως το 1948 και Έξαρχο της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από το 1945 έως το 1948). Υπάρχουν πολλοί περισσότεροι κληρικοί που παίζουν σημαντικό ρόλο εκείνη την εποχή, αλλά είναι δύσκολο να τους εντάξουμε όλους σε μια παράσταση. Έπρεπε να προσπαθήσουμε να έχουμε μόνο έναν χαρακτήρα να παίζει το ρόλο ολόκληρης της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας».

Ο ηθοποιός, ο οποίος μετενσαρκώνεται στον ρόλο του Τσάρου Μπόρις Γ', γνωρίζει ότι εκτός από την ηρωική ιστορία της σωτηρίας σχεδόν 50 000 ανθρώπινων ζωών, υπάρχει και μια άλλη - μια τραγική, που επηρεάζει τη μνήμη 11 343 Εβραίων που βρίσκονται στην επικράτεια της Μακεδονίας και Λευκής Θράκης (νέα εδάφη που προσαρτήθηκαν στο Βασίλειο της Βουλγαρίας κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, στα οποία οι βουλγαρικές αρχές εισάγουν τη βουλγαρική νομοθεσία, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να λάβουν εντελώς ανεξάρτητες αποφάσεις). Ωστόσο, ο Τζόζεφ είναι ανένδοτος ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να θυμόμαστε γεγονότα όπως η διάσωση των Εβραίων της Βουλγαρίας, επειδή συχνά τιμούμε την απώλεια, όχι στιγμές όπως αυτή όταν οι άνθρωποι αντιστάθηκαν στις απάνθρωπες πολιτικές ενός ξένου δικτάτορα με κίνδυνο της ζωής τους.

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα