Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία, εκπροσωπούμενη από τους συνασπισμούς GERB-ΕΔΔ, ΣτΑ-ΔΒ και ΚΔΕ, απέρριψε την πρόταση του κόμματος Αναγέννηση για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη διατήρηση του βουλγαρικού εθνικού νομίσματος λεβ ως του μοναδικού νομίσματος για τα επόμενα 20 χρόνια.
Σύμφωνα με το Νόμο (για την άμεση συμμετοχή των πολιτών στην κρατική εξουσία), όταν η πρόταση υποβάλλεται από επιτροπή πρωτοβουλίας με κατάλογο που περιέχει τις υπογραφές τουλάχιστον 400.000 Βούλγαρων πολιτών, οι οποίοι έχουν δικαίωμα ψήφου, και πληροί τις απαιτήσεις του Νόμου, η Βουλή υποχρεούται να λάβει απόφαση για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.
Όταν, τον Απρίλιο, το κόμμα Αναγέννηση υπέβαλε 590.000 υπογραφές για δημοψήφισμα με το ερώτημα: «Συμφωνείτε ότι το βουλγαρικό λεβ πρέπει να είναι το μόνο επίσημο νόμισμα στη Βουλγαρία μέχρι το 2043;», η έρευνα που ακολούθησε διαπίστωσε ότι 470.000 από αυτές ήταν έγκυρες. Και παρόλο που το φράγμα των 400.000 ψήφων ξεπεράστηκε, η πλειοψηφία απέρριψε την πρόταση με την αιτιολογία ότι το ερώτημα στο δημοψήφισμα δεν συνάδει με το Νόμο. Μετά την ψηφοφορία, όμως, προέκυψαν αμφιβολίες για το τι ακριβώς ψήφισαν οι βουλευτές.
Σύμφωνα με την Αναγέννηση, η Βουλή ψήφισε το σχέδιο απόφασης της κοινοβουλευτικής νομικής επιτροπής, η οποία, πριν από λίγες μέρες, απέρριψε το δημοψήφισμα ως αντίθετο με τη Συνθήκη για την ένταξη της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι την πρόταση διεξαγωγής του δημοψηφίσματος, ψηφίζοντας κατά της πρότασης της επιτροπής. Απορρίπτοντας αυτό το σχέδιο απόφασης, οι βουλευτές επιτρέπουν, πρακτικά, τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος.
Στο πλαίσιο αυτό, ο ηγέτης του κόμματος Αναγέννηση, Κοσταντίν Κοσταντίνοφ, κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ρούμεν Ράντεφ να ορίσει την ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος και να παραπέμψει το θέμα στο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Όσοι καταψήφισαν την απόφαση, ωστόσο, απέρριψαν τους ισχυρισμούς της Αναγέννησης και τόνισαν ότι στην αίθουσα της ολομέλειας ψηφίστηκε σχέδιο απόφασης για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

«Αν διαβάσουμε προσεκτικά τον Νόμο, η Βουλή θα πρέπει να ψηφίσει αυτό που προτείνει μια κοινοβουλευτική επιτροπή – εξήγησε, μιλώντας στη ΒΕΡ, η καθηγήτρια συνταγματικού δικαίου υφηγήτρια Ναταλία Κισελόβα. Κατά κανόνα, η κοινοβουλευτική επιτροπή πρέπει να προτείνει ένα θετικό σχέδιο για λήψη απόφασης. Στην περίπτωση του δημοψηφίσματος για το λέβα πρότεινε αρνητικό, ενώ η Ροσίτσα Κίροβα, που προέδρευε εκείνη τη στιγμή της συνεδρίασης, ζήτησε θετική ψηφοφορία. Εξαιτίας αυτού, υπήρξε διαφωνία στο ερώτημα τι ψηφίζουν οι βουλευτές. Υπάρχει παραβίαση των κανόνων διεξαγωγής της ψηφοφορίας, γιατί έπρεπε να βασιστεί στο έργο της επιτροπής. Αλλά αυτό δεν είναι λόγος να πούμε ότι ψήφισαν αντίθετα. Δεν μπορεί να γίνει ούτε επανάληψη της ψηφοφορίας».

Η υφ. Νατάλια Κισελόβα, επεσήμανε επίσης ότι για να γίνει νέα ψηφοφορία πρέπει να υποβληθεί νέα πρόταση. Δεν υπάρχει περίπτωση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να ορίσει ημερομηνία για το δημοψήφισμα, γιατί η Βουλή δεν έχει λάβει θετική απόφαση. Ταυτόχρονα, το Σύνταγμα και το Συνταγματικό Δικαστήριο του επιτρέπουν να πάρει πολιτική θέση και υπό αυτή την έννοια θα μπορούσε να παρέμβει. Εκτός από τον ΠτΔ, στο Συνταγματικό Δικαστήριο μπορεί να προσφύγει και το ένα πέμπτο των βουλευτών.

«Η επιτροπή πρωτοβουλίας δεν έχει δικαίωμα προσφυγής στο Συνταγματικό Δικαστήριο, μια και έτσι ορίζουν οι «δημοκρατικές» διατάξεις του νόμου, εξήγησε ο πολιτειολόγος Τόντσο Κράεφσκι σε συνέντευξή του στη ΒΕΡ. Αυτό μπορούν να το κάνουν οι βουλευτές. Ωστόσο, το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν θα μπορέσει να ασχοληθεί με την ουσία της υπόθεσης, με το αν το ζήτημα της διατήρησης του βουλγαρικού λεβ για τα επόμενα 20 χρόνια συνιστά παραβίαση συγκεκριμένης υποχρέωσης που έχει αναλάβει η Βουλγαρία σε μια διεθνή συνθήκη ή όχι. Στη Βουλή, όπου αυτό έπρεπε να διευκρινιστεί, δεν αναφέρθηκε η συγκεκριμένη υποχρέωση, με το συγκεκριμένο κείμενο. Δεν επισημάνθηκε επίσης ο συγκεκριμένος τρόπος παραβίασής του, κάτι που δείχνει έλλειψη επιχειρημάτων.

Σύμφωνα με την υφ. Νατάλια Κισελόβα, το δημοψήφισμα εγείρει δύο σημαντικά ερωτήματα «υπέρ» και «κατά» του ευρώ και «υπέρ» και «κατά» της άμεσης δημοκρατίας, και αυτό ακριβώς είναι το σημαντικό σημείο στις συζητήσεις στη νομική επιτροπή και την ολομέλεια.

«Οι υποστηρικτές αυτού του δημοψηφίσματος έβαλαν ένα σημάδι ισότητας μεταξύ τους - σχολίασε η υφηγήτρια. Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι αν θα πρέπει να ερωτώνται οι πολίτες για ορισμένα θέματα και ο φόβος των βουλευτών, ότι με το να θέσουν ένα συγκεκριμένο θέμα σε δημοψήφισμα μπορεί να δεχτούν ένα ηχηρό χαστούκι από τους πολίτες. Αυτός είναι και ο εξίσωσης του ζητήματος της διατήρησης του λέβα και του δημοψηφίσματος».

Ανάλογη θέση εξέφρασε και ο πολειτιολόγος Τόντσο Κράεφσκι, ο οποίος έκανε μια ιστορική αναδρομή στα μέχρι τώρα δημοψηφίσματα και επεσήμανε ότι με τη σύνταξη αυτού του νόμου, ο νομοθέτης τέθηκε σε θέση να αποφασίσει εάν το δημοψήφισμα εμπίπτει ή όχι, στο πεδίο εφαρμογής του νόμου. Αυτό, σύμφωνα με τον πολιτειολόγο, είναι μια πολιτική απόφαση, καμουφλαρισμένη, αναγκαστικά, με νομικά επιχειρήματα, η οποία αποτελεί συνέχεια της πολύ μεγάλης παράδοσης της χρήσης των δημοψηφισμάτων μόνο ως άκρως πολιτικοποιημένο εργαλείο όταν η κυβέρνηση είναι ισχυρή, πεπεισμένη και σίγουρη για τον εαυτό της και στο αποτέλεσμα της ψήφου.

Επιμέλεια: Ιωάν Κόλεφ

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Φωτογραφίες: bta, ΒΕΡ- Άνι Πετρόβα, bgnes