Φέτος, οι Ορθόδοξοι και οι Καθολικοί γιορτάζουν μαζί την Ανάσταση του Χριστού. Την ίδια ημερομηνία, ολόκληρος ο χριστιανικός κόσμος θα στρέψει το βλέμμα του προς τον άδειο τάφο και θα προσπαθήσει, κατά δύναμη, να συμμεριστεί τον θαυμασμό των μυροφόρων γυναικών, που πρώτες τον είδαν. Γιατί οι θεολόγοι και οι ιερείς της Ορθόδοξης εκκλησίας λένε, ότι από τις δύο μεγαλύτερες χριστιανικές γιορτές – το Πάσχα και τα Χριστούγεννα, η Ανάσταση είναι πιο μεγάλη;

Σύμφωνα με τη δρ. Ζλατίνα Καραβάλτσεβα, ιστορικό-βυζαντινολόγο και θεολόγο, μία από τους καλύτερους στη Βουλγαρία«επικοινωνητές» του χριστιανισμού, δεν έχει σημασία ποια εορτή είναι μεγαλύτερη, αλλά ποιο είναι το νόημα του γεγονότος ότι ο Χριστός γεννήθηκε, πέθανε και αναστήθηκε.

«Ίσως ο λόγος αυτής της εκτίμησης να είναι καθαρά ανθρώπινος, διότι το τέλος πάντα προσελκύει περισσότερη προσοχή και, αν θέλετε, και περισσότερα χειροκροτήματα από την αρχή. Και επειδή η Ανάσταση αποτελεί την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας που ο Θεός αρχίζει με τη Γέννησή Του, με την είσοδό Του στην ανθρώπινη ιστορία, στον κόσμο μας, και η Ανάσταση είναι το τέλος αυτής της διαδικασίας, ίσως γι’ αυτό δίνεται η έμφαση εκεί. Όμως, παρόλο που η Ανάσταση πράγματι ονομάζεται «εορτή των εορτών», τα Χριστούγεννα ονομάζονται «μητέρα των εορτών», διότι είναι προφανές ότι ο Χριστός δεν θα μπορούσε να αναστηθεί αν δεν είχε γεννηθεί. Και, στην πραγματικότητα, δεν έχει σημασία ποια είναι η μεγαλύτερη εορτή. Πράγματι, στον χριστιανικό κόσμο, σε διαφορετικά πολιτισμικά συμφραζόμενα, σε κάποια μέρη δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στα Χριστούγεννα – εκεί είναι συγκεντρωμένος όλος ο κοσμικός εορταστικός πολιτισμός, ενώ σε άλλες περιοχές του χριστιανικού κόσμου η έμφαση δίνεται στην Ανάσταση – αυτό ισχύει περισσότερο για τον ορθόδοξο χώρο. Αλλά πιο σημαντικό είναι ποιο είναι το νόημα της Ανάστασης, τι αρχίζει με τη Γέννηση του Χριστού και τι ολοκληρώνεται με την Ανάστασή Του. Αυτή είναι η αφήγηση που χάνεται για τους ανθρώπους, ακόμα και για εκείνους που θεωρούμε τον εαυτό μας μέρος αυτής της χριστιανικής πολιτιστικής παράδοσης», τονίζει η δρ. Καράβαλτσεβα».

Ποια είναι αυτά τα πράγματα που χάνονται, που ξεχνάμε, παρασυρμένοι από την προετοιμασία και τους εορτασμούς;Πολλοί από εμάς γιορτάζουμε από παράδοση, χωρίς να διεισδύουμε στην ουσία της Ανάστασης, και έτσι χάνουμε από την πληρότητα της χαράς που απλόχερα μας προσφέρει αυτή η ημέρα. Την φορτώνουμε με συμβολισμούς γύρω από την αναγέννηση της φύσης, αλλά οι συμβολισμοί δεν τρέφουν την ανθρώπινη ψυχή. Τι είναι αυτό που μας διαφεύγει;

«Είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε το νόημα όσων συνέβησαν, διότι ως χριστιανοί δεν πιστεύουμε ότι πρόκειται για μεταφορές και σύμβολα, αλλά για πραγματικό γεγονός, απαντάει η κα Βάλτσεβα. Τα Χριστούγεννα δεν αφορούν μια νέα αρχή, τη διαρκή γέννηση της ζωής που όλοι αναγνωρίζουμε από την προσωπική μας εμπειρία. Ούτε η Ανάσταση αφορά τον αιώνιο κύκλο ζωής και θανάτου, όπου κάθε θάνατος ακολουθείται από νέα ζωή, που πάλι πεθαίνει για να ξαναγεννηθεί – όχι, αυτή η ανάγνωση των χριστιανικών εορτών ριζώνει στον περιορισμένο ανθρώπινο ορίζοντα και κοσμοαντίληψή μας, ενώ η Εκκλησία μας καλεί να κοιτάξουμε πέρα από αυτά.Περί τίνος πρόκειται;Πρόκειται για το γεγονός ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει το περιεχόμενο της έννοιας της «σωτηρίας». Δεν μπορούμε να καταλάβουμε από τι μας σώζει ο Χριστός, ερχόμενος στον κόσμο, αν δεν νιώθουμε την ανάγκη να σωθούμε. Από τι να σωθούμε; Από τις δυστυχίες, τις συμφορές, το κακό, τα προσωπικά μας δράματα, τα πανανθρώπινα δράματα;
Η απάντηση της Εκκλησίας, ή μάλλον το μηνύμά της, είναι ότι ο Θεός κάνει όλα αυτά – γεννιέται ως άνθρωπος, ζει ως άνθρωπος και ανασταίνεται με τρόπο που κανένας άλλος δεν έχει αναστηθεί ποτέ – για να επιλύσει το μεγάλο πρόβλημα της ανθρωπότητας με τον θάνατο. Όχι για να εισέλθει στον κύκλο θανάτου-ζωής-θανάτου-ζωής, αλλά για να αναστηθεί μία φορά και για πάντα.

Και αυτή είναι η καρδιά της χριστιανικής πίστης – ότι ο Χριστός ανασταίνεται όχι όπως ανέστησε τον Λάζαρο ή άλλους νεκρούς κατά τη διάρκεια της ζωής Του στη γη – γνωρίζετε, λίγες μέρες πριν την είσοδό Του στα Ιεροσόλυμα, ανέστησε τον φίλο Του Λάζαρο. Όμως ο Λάζαρος, αν και αναστημένος, μετά ξαναπέθανε, όπως πεθαίνει κάθε άνθρωπος. Με τον Χριστό είναι αλλιώς – πεθαίνει όπως κάθε άνθρωπος, αλλά μετά κάνει κάτι που κανένας από εμάς δεν μπορεί να κάνει: ανασταίνεται έτσι ώστε να μην πεθάνει ποτέ ξανά. Ο αναστημένος Χριστός καθίσταται πλέον αθάνατος.

Και εμείς πιστεύουμε ότι αυτό που κάνει ο Χριστός εκείνη τη στιγμή της Ανάστασης είναι ότι χαρίζει την ανάσταση σε όλη την ανθρωπότητα – σε πιστούς και μη πιστούς. Δηλαδή, η Ανάσταση είναι ένα δώρο. Η δυνατότητα της Ανάστασης, το γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι θα αναστηθούν – όχι μεταφορικά, όχι συμβολικά, αλλά πραγματικά – είναι ο πυρήνας της χριστιανικής πίστης.

Γι’ αυτό ο απόστολος Παύλος λέει: «Δέχεστε από το κήρυγμά μας όλα – τη διδασκαλία για το καλό, για την αδελφοσύνη, για το έλεος – αλλά αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, αν δεν πιστεύετε στην Ανάστασή Του και, συνεπώς, στη δική μας ανάσταση, τότε, λέει ο απόστολος Παύλος, κενή είναι η πίστη σας, κενό το κήρυγμά μας, είμαστε ψεύτες». Δηλαδή, ο χριστιανισμός είναι χωρίς νόημα, ελαφραίνει, σχετικοποιείται χωρίς αυτή την πίστη στην Ανάσταση, που είναι μια οριστική και αιώνια νίκη κατά του θανάτου.Δεν έχουμε αυτήν την εμπειρία τώρα, σε αυτή τη ζωή – πώς μπορεί ο θάνατος να νικηθεί οριστικά και πώς μπορεί ο άνθρωπος να αναστηθεί ξανά και για πάντα, όχι μόνο πνευματικά, αλλά και σωματικά. Αυτή είναι μια νέα εμπειρία, που η ανθρωπότητα καλείται να κατανοήσει και να ζήσει στο μέλλον.»

Η σύγχρονη Βουλγάρα ποιήτρια και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά και ενήλικες, Μαρία Ντόνеβα, η οποία ξεχωρίζει για τη συγκινητική, ζεστή και γήινη εικονοποιία της, έχει γράψει ένα σύντομο ποίημα αφιερωμένο στην Ανάσταση:

Ο Χριστός ανέστη για τους καλούς,
για τους ερωτευμένους με τις γυναίκες τους,
για τους εργατικούς, για τους πράους,
και για τους μοναχικούς με τις γάτες τους.
Αλλά και για τους χαζούς, για τους κακούς,
για τους παλιάνθρωπους και τους κλέφτες,
και για όσους ζουν μέσα στην αμαρτία.
Και, στην ουσία, κυρίως για αυτούς.

Παρακαλούμενη να το σχολιάσει από την σκοπιά της επιστήμης της η δρ. Καράβαλτσεβα λέει τα εξής:

«Πολύ ευαγγελικό, με πολλές αναφορές στο Ευαγγέλιο και στα λόγια του Χριστού. Η πρώτη αναφορά που μου έρχεται αμέσως είναι τα λόγια Του – ίσως αυτά ενέπνευσαν και την ποιήτρια – «Δεν ήρθα για τους δικαίους, αλλά για τους αμαρτωλούς». Και πράγματι, αυτό φαίνεται πολύ έντονα και καθαρά στο Ευαγγέλιο, η ιδιαίτερη φροντίδα, η τρυφερή προσοχή του Χριστού προς τους κοινωνικά περιθωριοποιημένους – όχι μόνο ως προς την κοινωνική τους θέση, αλλά και ηθικά, προς εκείνους που η κοινωνία θεωρεί ανήθικους ή αποτυχημένους. Ο Χριστός δείχνει ιδιαίτερη φροντίδα προς αυτούς, όχι για να σχετικοποιήσει τα προβλήματά τους, να τους πει ότι όλα είναι εντάξει όπως και να ‘χει, αλλά για να τους απλώσει το χέρι και να τους πει: έτσι όπως είστε, με όλες σας τις πληγές, με την αιμορραγούσα ψυχή και καρδιά, είστε δικά μου πλάσματα και φέρετε τη δική μου εικόνα – και αυτή η εικόνα δεν μπορεί να εξαλειφθεί. Και αυτή είναι η κλήση του Χριστού προς κάθε άνθρωπο – προς τους εργατικούς και τους πράους και τους μοναχικούς με τις γάτες τους, αλλά και προς τους κακούς, τους χαζούς, τους κλέφτες, που παρά την πτώση τους – διότι η ανθρώπινη πτώση είναι απύθμενη – βαθιά στον πυρήνα κάθε ανθρώπου ζει η ανεξίτηλη θεία εικόνα, η εικόνα του Χριστού. Προς αυτήν απευθύνεται ο Χριστός, προς αυτήν απλώνει το χέρι Του και αυτή την εικόνα θέλει να ξυπνήσει σε καθέναν από εμάς.»

επιμέλεια: Σβέτλα Τόντοροβα

Φωτογραφίες: Βεσελίνα Βέλτσεβα, προσωπικό αρχείο