Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Fshati Banja – mbretëria e kopshteve me vishnja

БНР Новини
Foto: MIllka Dimitrova

Cili është ky fshat bullgar në të cilin vishnjat rriten më mirë, burojnë ujëra mineralë, ndërsa në godinën e bashkisë ka një kapak prej mermeri të sarkofagut antik romak? Ky vendbanim piktoresk mban emrin Banja dhe shtrihet nja 9 kilometra larg qytetit të Bullgarisë Jugore Panagjurishte.

Banja fshihet në rrezet jugore të malit Sredna Gora, në afërsi të drejtpërdrejta me majën Lisec. Shtëpitë e fshatit ngrihen në të dyja brigjet e lumit Banska Luda Jana. Pothuajse 850 janë banorët e këtij vendbanimi piktoresk. Rrënojat e lashta, ndër të cilët edhe një çekiç prej guri, dëshmojnë që rajoni ishte i populluar që në kohën e paleolitit – epokën e lashtë të guri. Konsiderohet, se vendbanimi i parë daton nga koha e trakëve. Më vonë rajonin e populluan edhe romakët.

Bibliotekarja në vatrën vendore të kulturës “Probuda” Radka Murteva tregon: “Burimet me uji të ngrohtë mineral janë shkaku, për të cilin në këtë rajon u ndërtua një vendbanim që në kohën më të moçme. Për këtë dëshmojnë pllakat e zbuluara me kalorësit trakë. Këtu u rrënuan edhe monedha nga koha e Filip II Makedonski. Mirëpo, zbulimi më i madh arkeologjik është varreza antike romake me një sarkofag unik, që daton nga shekujt III dhe IV para erës sonë. Kapaku i tij mund të shihet në bashkinë e fshatit. Mbi të ka një gravurë të mrekullueshme – një burrë dhe një grua janë të shtrirë së bashku në përqafim. Për fat të keq një pjesë e fytyrës së gruas dhe tërë fytyra e burrit mungojnë, por kjo nuk ndikon mbi vlerën e këtij zbulimi.”

Снимка

Në të kaluarën romakët ndërtuan një rrugë, e cila lidhej fshatin me qytetin Filipopolis (Plovdivin e sotëm) dhe me Kostandinopojën. Pranë kësaj rruge sot shihen rrënojat e një kështjelle ushtarake, të quajtur nga banorët vendas Kaleto. Muret e kësaj fortifikate janë në formën e harkut me kulla mbrojtëse. Në rrezet e kështjellës është një nga burimet me uji mineral. Në fakt burimet janë pjesë e emblemës së fshatit. Një fenomen tjetër janë kopshtet me vishnjat.

Uji mineral kuron sëmundje të aparatit motorik. Këtu vijnë të kërkojnë shërim njerëz nga të gjitha anët e botës. Sanatoriumi disponon edhe një pishinë të mbuluar me uji mineral. Në fshat ka edhe një pishinë të hapur me përmasa olimpike i mbushu gjithnjë me uji mineral. Kushte për pushim ofrojnë edhe disa shtëpi për mysafirë. Konsiderohet, se uji i Ajazmës – siç e quajnë njeri prej burimeve mineralë, shëron sëmundje të të parit.

Çfarë ndodh me kopshtet e famshme me vishnja, të cilët gjatë pranverës duken si një nuse e stolisur?

Një pjesë prej tyre u çrrënjosën, sepse pemët duhet të rinovohen. Në vend të tyre arendatorët mbollën kunguj. Kështu parajsa e vishnjave në Bullgari dalë-ngadalë po zhduket. Klima kalimtare kontinentale e fshatit Banja është e përshtatshme për rritjen e vishnjave dhe të pemëve të tjera frutore.

Me çfarë merren sot banorët e fshatit Banja?

Si në të gjitha fshatrat e tjera bullgare edhe këtu banorët më të moshuar janë më shumë, se sa të rinjtë.

“Njerëzit në moshën e thyer janë më shumë, se sa të rinjtë. Dhe kjo për shkak se këtu vështirë nxirret buka e gojës – tregon Radka Murteva. – Në kohën e socializmit në fshat kishte tri vila të mëdha të pushimit, ku kishte vende të punës. Këtu mjekoheshin shumë njerëz. Sot të rinjtë kërkojnë bukën e gojës jashtë shtetit. Disa punojnë në qytetin e afërt Panagjurishte.”

Снимка

Në qendrën e fshatit ngre shtat një monument prej bronzi kushtuar priftit Gruju Banski, bashkëmendimtar dhe ndihmës i Apostullit të Lirisë – Vasill Levski. Bashkë me banorë të tjerë të fshatit ai mori pjesë edhe në kryengritjen e popullit bullgar kundër sundimit turk muajin prill të vitit 1876. Para të atit Gruju të gjithë betoheshin në besnikëri ndaj mëmëdheut në rajonin Oborishte, ku u miratua vendimi për fillimin e kësaj kryengritjeje. Ai është autor i librit “Shënime nga kryengritja në rajonin e malit Sredna Gora”. Ky shkrim është një dëshmi për vrullin revolucionar karakteristik të asaj epoke. Sot figura e të atit Gruju me një shpatë në dorën e ngritur, kujton për historinë e lavdishme të fshatit.

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Fotografitë janë nga arkivi i fshatit Banja




Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

A do të çojë në një sulm bërthamor vendimi i SHBA-ve për të lejuar Ukrainën të godasë objektiva brenda Rusisë me armë të tyre?

Në BE ka reagime të ndryshme në lidhje me vendimin e presidentit amerikan Joe Biden për të lejuar Ukrainën të godasë thellë brenda territorit rus me armët e furnizuara nga Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, shumica janë në mbështetjen e tij. Ai erdhi pak..

botuar më 24-11-27 7.08.MD
Nënshkrimi i Traktatit të Paqes të Neuilly, 27 nëntor 1919

Elegjia për Krahinat Perëndimore tingëllon si një requiem

105 vjet më parë, më 27 nëntor 1919, në periferinë e Parisit, Neuilly-sur-Seine, u nënshkrua një traktat që i dha fund zyrtarisht pjesëmarrjes së Bullgarisë në Luftën e Parë Botërore (1914-1918). Historianët e përkufizojnë dokumentin si "katastrofa e radhës..

botuar më 24-11-27 7.05.PD

Nuk ka qartësi se cila pjesë e trashëgimisë kulturore bullgare në Ukrainë është ruajtur për brezat e rinj

Uzurpimi i trashëgimisë kulturore dhe historike ka qenë dhe vazhdon të jetë një nga pasojat e shumta të pashmangshme të çdo konflikti ushtarak si në të shkuarën, ashtu edhe në ditët e sotme. Deri në përfundim të luftës në Ukrainë, është e pamundur të..

botuar më 24-11-26 7.35.PD